Hər bir insan özünəməxsus fərdi xüsusiyyətləri ilə digərlərindən seçilir. Belə ki, ayrı-ayrı insanlar müəyyən elmi öyrənməyə qeyri-bərabər münasibət nümayiş etdirir, ayrı-ayrı peşələrə yiyələnir, mühit şəraitinə müxtəlif cür uyğunlaşırlar. İnsanın ali sinir fəaliyyətinin müvafiq tiplərinə uyğun gələn əsas şəxsi keyfiyyətləri bilməklə onun həyatda davranışını daha yaxşı müəyyən etmək olur. İnsanın fərdi xüsusiyyətləri barədə təlim temperamentlə bağlıdır. 
Davamı →

İnsanın inkişaf prosesində xarici mühitin, təlim və tərbiyənin, irsən keçən xüsusiyyətlərin təsirindən müəyyən davranış tipi və ya xarakter formalaşır.
Xarakter – şəxsiyyətin tipik davranışları – hərəkətləri, vərdişləri, baş verən hadisələrə münasibəti şəklində irsən və ya sonradan qazanılmış davamlı xüsusiyyətləridir. İnsanın xarakterinin formalaşmasında ali sinir fəaliyyətinin tipləri böyük rol oynayır.
Xarakter insanın özünəməxsus təkrarolunmaz fərdi xüsusiyyətlərini əks etdirir. Hər bir insan üçün yalnız ona xas olan prinsipiallıq, mərdlik, saflıq, məsuliyyətlilik və bu kimi xarakterik cəhətlər səciyyəvidir. İnsanın xarakteri onun inkişafı prosesində formalaşır.
Davamı →

Emosiyalar. İnsan ətraf aləmə və ya əşyalara qarşı daim öz hislərini təzahür etdirir. Bu, emosiyalar (lat. “emoveo” – sarsılmaq, həyəcanlanmaq) adlanır. Emosiyalar olmasaydı, insanda sevinc, kədər duyğusu olmazdı. Emosiyalar, adətən, iki qrupa bölünür: müsbət (şənlənmək, sevinmək, şad olmaq, məmnun qalmaq) və mənfi emosiyalar (qəm, qüssə, kədər, acıqlanmaq, qorxu, nifrət və s.). İstənilən emosional vəziyyətlərdə bədəndə qan təzyiqinin artması, ürək döyüntülərinin sürətlənməsi kimi dəyişikliklər yaranır. Nəticədə qanda bioloji fəal maddələrin miqdarı artır. Emosiyalar yaradan belə reaksiyaların fizioloji rolu böyükdür. Belə ki, bu zaman orqanizm öz qüvvəsini səfərbərliyə alır.
Davamı →

Orqanizmlər daim xarici mühitin təsirinə məruz qalırlar. Orqanizmi əhatə edən cansız və canlı təbiətin bütün amilləri mühit hesab olunur. Mühit şəraiti olmadan orqanizmlər qidalana, tənəffüs edə, böyüyə və nəsil verə bilməzlər. Cansız təbiət amilləri – işıq, temperatur, rütubət, torpaq və havadır. Canlı təbiət amillərinə isə bakteriya, göbələk, bitki və heyvanların təsiri aiddir. Son dövrdə insanın fəaliyyəti də ayrıca amil kimi götürülür.
Davamı →

Dombalan çox gözəl ətirli bir göbələkdir. Bizdə zəngin olmasa da, Avropada dombalan ətrinin necə deyərlər aşiqləri var. Dombalan çiy halda rəndələnir, yeyilən yeməklərə qarışdırılır, bu yeməklər çox bahalı yeməklər olduğundan, hamı bu yeməkləri yeyə bilmir, necə deyərlər əli çatmayanlar isə belə edir. Dombalanı rəndələyib, rafinə olunmamış zeytun yağına qarışdırıb, 3 gün 50 dərəcə temperaturda saxlayıb, süzürlər. Dombalanın gözəl ətri zeytun yağına keçir və bu yağı istifadə olunan yeməklərə və salatlara qarışdırırlar. Buna da əli çatmayanlar və dırnaqarası işbaz restoranlar sintetik üsulla alınmış dombalan ətrindən istifadə edirlər, oralara yolunuz düşsə dombalan dadmaq istəsəniz bu yazdıqlarıma diqqət edin.
Davamı →

Bitkilərin yayılması. Təbiətdə çiçəkli bitkilər meyvə və toxumlarla yayılır. Bu onlara yeni ərazilərdə məskunlaşmağa imkan verir. Meyvə və toxumlarının yayılmasına görə bitkiləri əsasən iki qrupa bölmək olar: toxumlarını özləri yayanlar və toxumlarını müxtəlif amillərlə yayanlar.
Toxumlarını özləri yayanlar. Bəzi bitkilər toxumu özləri yayır: məsələn, alaq bitkisi – itxiyarı yetişmiş meyvəsindəki toxumlari seliklə birlikdə meyvədən kənara atır. Sarı akasiya, lobya, xaşxaş və lalənin meyvələrində isə meyvəyanlığı quruyur, çatlayır və açılaraq toxumlarını ətrafa səpələyir.
Davamı →

Örtülütoxumlularda cinsi çoxalma prosesi. Çiçəyin yaranması ilə əlaqədardır. Onun çoxalmada iştirak edən əsas hissəsi erkəkcik və dişicikdir. Bu orqanlarda mürəkkəb proseslər gedir və cinsi çoxalmada iştirak edən cinsi hüceyrələr yaranır.
Tozcuğun və rüşeym kisəsinin yaranması. Erkəkcik tozluğunda hüceyrənin bölünməsi gedir və nəticədə tozcuq yaranır. Tozcuğun xarici qatı dişicik ağızcığına ilişmək üçün girintili-çıxıntılı və ya tikancıqlı olur. Dişiciyin yumurtalığının daxilində yumurtacıq inkişaf edir. Yumurtacığın miqdarı müxtəlif bitkilərdə müxtəlif olur. Buğda, arpa, çovdarda bir ədəd, xaşxaş və lalədə isə minlərlə yumurtacıq olur. Hər bir yumurtacığın üzəri örtüklə örtülmüşdür. Onun içərisində rüşeym kisəsi inkişaf edir. Rüşeym kisəsinin daxilində yumurtahüceyrə, mərkəzi hissəsində isə mərkəzi hüceyrə əmələ gəlir.
Davamı →

Qeyri-cinsi çoxalma formaları. Bu çoxalmada bir valideyn iştirak edir və cinsi hüceyrələr – qametlər yaranmır. Bu səbəbdən yeni yaranan qız fərdlər ana fərdin əlamətlərini daşıyır. Qeyri-cinsi çoxalmanın bölünmə, spor, tumurcuqlanma, vegetativ çoxalma kimi formaları var.
Adi amöb, evqlena kimi birhüceyrəlilər və bakteriyalar iki bərabər hissəyə bölünmə yolu ilə, bir çox yosunlar, mamırlar, qıjıkimilər, əksər göbələklər birhüceyrəli sporlarla, maya göbələyi və şirinsulu gölməçələrdə yaşayan hidra tumurcuqlanma yolu ilə çoxalır.
Davamı →

Heyvanlarda maddələrin daşınması. Heyvanların əksəriyyətində maddələrin bədəndə daşınmasını təmin edən nəqliyyat sistemi olur. Bu, ürəkdən və qan damarlarından ibarət qan-damar sistemidir. Bu sistemlə qan dövr edir. Әksər heyvanlarda o, rəngsiz maye olan plazmadan və qanın formalı elementlərindən ibarətdir. Qanın tərkibində olan qırmızı qan hüceyrələri (eritrositlər) qana
qırmızı rəng verir və toxumalara oksigen daşıyır. Onlar həm də toxumalarda yaranan karbon qazının bədəndən çıxarılmasında iştirak edir.
Davamı →

Hərəkətin müxtəlifliyi. Әksər canlılara xas olan əsas xüsusiyyətlərdən biri hərəkətdir. Heyvanlarda hərəkət necə baş verir? Birhüceyrəli orqanizmlər – adi amöb – sitoplazmanın bir yerdən digər yerə axması nəticəsində yaranan yalançı ayaqlar vasitəsilə hərəkət edir. Digər birhüceyrəlilərdə isə yerdəyişmələr qamçıların dalğavari hərəkəti, kirpikciklərin birgə fəaliyyəti sayəsində mümkün olur.
Çoxhüceyrəli heyvanlar da mühitdə fəal hərəkətetmə qabiliyyətinə malikdirlər; məsələn, soxulcanda hərəkət həlqəvi və uzununa əzələlərin növbə ilə yığılması və boşalması hesabına baş verir.
Davamı →