Alma-Malus Domestica
yay (iyul,avqust)
payız (sentyabr,oktyabr)
qış (noyabrdan fevrala qədər)
Eyni sort alma iqlim şəraitindən asılı olaraq yetişmə dövrünü dəyişə bilər.Almanın növündən və sortundan asılı olaraq rəngi,dadı və ətri müxtəlif olur.
Almanın tərkibində 5-24%-ə qədər şəkər,1,3% üzvi turşular (alma,limon,kəhrəba),pektin bə aşı maddələri,C və B vitaminləri karotin mineral maddələrdən isə kalium,natrium və dəmir duzları vardır.Almada olan dəmir duzu böyük müalicəvi əhəmiyyətə malikdir.Almanın tərkibində olan şəkərin əsas hissəsini qlükoza və fruktoza təşkil edir ki,onlar da ürək-damar sistemi üçün çox faydalıdır.
Almadan təbii halda istifadə etməklə yanaşı,bir sıra qiymətli konservləşdirilmiş məhsullar-kompot,mürəbbə,povidlo,şirə,püre və s. hazırlanır.Bu məhsulların çox böyük müalicəvi əhəmiyyəti vardır.Almanın və ondan hazırlanan müxtəlif konserv məhsullarının ürək zəifliyinə,qanazlığına,xroniki mədə-bağırsaq xəstəliklərinə,eləcə də vitamin azlığına çox yaxşı müalicəvi təsiri olur
Yeməyə və ya şorbaya yanlışlıqla çox duz qatdıqda qazana bir neçə alma (yaxud kartof) dilimi salmaq tövsiyə olunur. Alma dilimləri 10 dəqiqəyə qədər bişdikdən sonra onları qazandan çıxarmaq lazımdır. Alma dilimləri yeməyin artıq duzunu özünə çəkəcəkdir.
Toyuğun yaxşı qızarması və quru olmaması üçün almadan istifadə etmək tövsiyə edilir. Əgər qızartdığınız toyuq sobadan dolayı quru qalırsa, o zaman toyuğunuzu sobaya yerləşdirmədən əvvəl içərisinə alma qoyun. Toyuq bişdikdən sonra isə almanı çıxarın. Ləzzətli və yaxşı qızarmış toyuq süfrəyə hazırdır.
Piroqları təzə saxlayır. Evdə bişən və ya mağazadan alınan piroqların istifadə müdətini uzatmaq üçün almadan istifadə etmək mümkündür. Bunun üçün piroqların saxlandığı qaba yarım alma qoymaq lazımdır. Bu, piroqunuzun müddət saxlamağa imkan verəcəkdir.
Almanın tərkibində çoxlu miqdarda antioksid və vitaminlər olduğundan o, insan ömrünü 10% artıtır.
Almanın sayəsində ürək-damar sistemindəki xəstəliyi 22% aşağı salmaq olur. Professor Çjen Yu Çenin rəhbərliyi ilə bir qrup alim Dorzofila milçəyi (bəzi mənbələrdə ona meyvə milçəyi də deyirlər - red) üzəridə eksperiment aparmışlar. Əldə edilmiş nəticə onu göstərmişdir ki, alma nəinki ömrü artırır, o həm də hərəkət aktivliyinə də səbəb olur.
Alma yein,qocalmayın.
Britaniyalı alimlərin təsdiqinə görə, müntəzəm alma istehlakı qocalma prosesini 20% azalda bilər. Tədqiqat zamanı almalarda ürəyi cavanlaşdıran, qanın sirkulasiyasını yaxşılaşdıran və immuniteti yüksəldən mürəkkəb element aşkarlanıb. Bu elementin adı “epikatexin polifenol” – dır. O, ürək damar sisteminə müsbət təsir etmə və qan damar sisteminin elastikliyini təmin etməyə qadirdir.
Tədqiqat zamanı ekspertlər müəyyən ediblər ki, könüllülər arasında daha çox alma şirəsi qəbul edənlərin ürək-damar sistemləri və ümumilikdə orqanizmləri minimum 17 il cavanlaşıb.
Alimlərin dəqiqləşdirmələrinə görə, "epikatexin polifenol"un ən çox konsentrasiyası cır almalarda rast gəlinir. Müntəzəm alma istehlakı, həmçinin dərinin sallanmasının, piment ləkələrin və qırışlırın əmələ gəlməsinin qarşısını alır.
Alma insan ömrünü 17 il uzada bilər
Bundan başqa, kifayət qədər çoxlu miqdarda alma şirəsindən istifadə edən könüllülərlə keçirilən təcrübələrin nəticələrinə görə, mütəxəssislər müəyyən etmişlər ki, onların ürək-damar sistemi və bütövlükdə orqanizmləri, ən azı, 17 il cavanlaşmışdır. Epikatexin-polifenolun daha çox konsentrasiyasına yabanı almalarda rast gəlinir.
7 şərh
Araşdırmalardan çıxan nəticəyə görə gündə cəmi 2 dənə alma qəbul etmək qanda xolesterinin səviyyəsini 16%-ə endirir. Bundan əlavə elə bu iki almayla bərabər gün ərzində bir soğan və 3-4 fincan yaşıl çay içmək də infaktın yaranma riskini də aşağı salır. Alma ürək xəstəliklərinin dərmanıdır. Eləcə də xərçəngin.
Alma həzmi də normallaşdırır; elə qədim zamanlardan bəri deyirlər ki, alma mədə pozğunluqlarına qarşı təbii dərmandır. Hətta mədədə qaynama zamanı da alma yeməyi məsləhət görürlər.
Alma immun sistemini də gücləndirir və müntəzəm olaraq qanda şəkərin səviyyəsini də normal saxlayır.
Atam həmişə deyir ki, «ay bala almanı qabığıyla yeyin, soymayın!» Belə ki, almadakı bir çox faydalı maddələrin səviyyəsi məhz onun qabığında yüksəkdir.
1990-cı ildən etibarən xeyriyyəçi bir orqanizasiya olan Common Ground tərəfindən irəli sürülən ideyaya əsasən hər il İngiltərədə «Alma günü» (Apple Day) qeyd olunur. Bu gün almalara, meyvə bağlarına həsr olunur və həmin şənlikdə insanlara min cür alma sortları, almadan hazırlanan təamlar təqdim edilir. İnsanlar bütün bunlardan dadırlar. Orda, hətta elə almalar olur ki, hansı ki onlara adi mağazalarda rast gəlmək qeyri-mümkündür.
Orda mütəxəssislər də iştirak edirlər, hansı ki, sizin bağınız barəsində, meyvə ağaclarınız, almalarınız barəsində olan suallarınıza cavab verirlər. Bundan başqa həmin gün almalarla əlaqədar müxtəlif oyunlar da keçirilir, nağıllar, hekayələ də danışılır.
Həmin gün keçirilən ən maraqlı yarışlardan biri də budur ki, sən alma qabığını elə uzun soymalısan ki, heç kim o uzunluqda soya bilməsin. Hətta soyulmuş ən uzun alma qabığı Ginnesin Rekordlar Kitabına düşüb. 1976-cı il oktyabr ayının 16-da Nyu-Yorkda Kathy Walfer almanı düz 11 saat 30 dəqiqəyə soyaraq 52 m. 51 sm. uzunluqda alma qabığı əmələ gətirib və bununla da rekordlar kitabına düşüb.
Bəzi yerlərdə almayla fala da baxırlar.
Bir almanın tərkibində 3 naringi və ya 8 banandan 1,5 dəfə çox antioksidan var. Bu meyvə çox az kalorilidir. Orta ölçülü bir almada 70-100 kalori olur. Mütəxəssislər hər gün 2-4 alma yeməyi və ya 2-3 fincan alma şirəsi içməyi məsləhət görür. Amerikalı tədqiqatçılar isə işdə müntəzəm olaraq alma və ya alma şirəsindən istifadənin beyin hüceyrələrinin məhv olmasının və nəticədə yaddaş itirilməsinin qarşısını almaq qabilliyətində olduğunu qeyd edir.