Kimin ağlına gələrdi ki, 1828-ci il fevralın 8-də vəkil Pyer Vernin ailəsində anadan olan Jül adlı oğlan gələcəkdə milyonların pərəstiş etdiyi böyük yazıçı olacaq?

Fransız coğrafiyaşünası və yazıçısı, macəra ədəbiyyatının klassiki, elmi fantastika janrının banilərindən biri Jül Vern uşaqlıqda yaşıdlarından heç nə ilə fərqlənməyib. Sadəcə tez-tez limana qaçıb, dünyanın hər yerindən gələn yelkənli gəmilərə tamaşa etməyi çox sevərmiş. Doğrudur, yaşıdları da onun kimi limanda vaxt keçirirdi, amma balaca Jül kimi hərəkət edən az-az tapılardı. Bu hərəkətinə görə atası onu yaxşıca kötəkləmişdi.

O, 11 yaşında “Korale” gəmisində matros köməkçisi kimi Hindistana yola düşmək istəyir. Bunun üçün gəminin kapitanı ilə razılaşır. Bu fərasətli oğlan kapitanın elə xoşuna gəlir ki, onu özü ilə bərabər səfərə götürməyə razılıq verir. Gənc Jül özünü çox xoşbəxt hiss edir. Amma onun bu xoşbəxtliyi uzun sürmür. Atası özünü yetirib bəxtsiz səyahətçini evə qaytarır. Jül atasına söz verir ki, daha heç vaxt belə hərəkət etməyəcək, amma uzaq-uzaq ölkələrə səyahət etmək arzusu içində kök salır. Atası xəyalpərvər oğlunun dənizçi karyerasına qarşı idi. Jülü Sorbonna Universitetinin hüquq fakültəsinə hazırlaşdırırlar.
Davamı →

Bildiyinizi yazmayın
“Bildiyini yaz” sözü həyatımda eşitdiyim ən axmaq şeydir. Bu söz insanları cəfəng avtobioqrafiyalar yazmağa sövq edir. Bu, yazıçıların fantaziyasını, potensialını canlandırmağa mane olur. Janr sərhədlərini boş verin+ Janr sərhədləri saydığım şeylərin əksəriyyəti nəşr sənayesinin son illərdə yaratdığı şeylər ola bilərmi?

Bəzi modellərin olduğunu görürəm, hekayələrinizi bu modellərə uyğunlaşdıra bilərsiniz, hətta bu modellər faydalı da ola bilər. Amma oxucular və yazıçılar bu sərhədləri ciddiyə alanda, onları keçsək, qəribə şeylər olacaq deyə düşünəndə, çox diqqətli olmalıyıq xəbərdarlığı edəndə çox əndişələnirəm. Mən bəzi şeylərin aşıldığını görməyi sevirəm. Deyəsən mənim mövqeyim bazar tələblərindən və sinfi yekəxanalıqdan qaynaqlanan fantaziya polisliyinin əleyhinədir.
Davamı →

Dünyaca məşhur “Dəfinələr adası” romanının müəllifi, böyük ingilis yazıçısı Robert Luis Stivenson 1850-ci il noyabrın 13-də Edinburq şəhərində anadan olub.

O, hüquq təhsili alıb: 1875-ci ildə Edinburq universitetini bitirib. Yazıçılıq fəaliyyətinə çox erkən başlayıb. “Pentland üyanı” adlı ilk kitabını 1866-cı ildə — 16 yaşında ikən qələmə alınıb. Gənc yazıçı universiteti bitirdikdən sonra Fransaya köçüb, Avropa və Amerikanın bir sıra ölkələrinə səyahət edib.

Ən məşhur əsəri olan “Dəfinələr adası” romanını 1883-cü ildə yazıb. Kitabda kapitan Flint tərəfindən kimsəsiz adada gizlədilən dəfinə axtarışı ilə bağlı macəradan bəhs olunur. Stivensonun şahzadə Florizelin macəralarından bəhs edən kitabı, həmçinin “Doktor Cekil və mister Haydın qəribə əhvalatı” psixoloji povesti də məşhurdur.

Yazıçı 40 yaşında Samoa adalarına köçüb və dörd il sonra – 1894-cü il dekabrın 3-də burada vəfat edib.
Davamı →

Hörmətli yoldaş Spasski,
Bobbi Fişer ilə dünya şahmat çempionluğu uğrunda oyununuzu böyük maraqla izləyirəm. Şahmata elə də böyük həvəsim yoxdur, heç oynamıram da, yalnız oyunun əsas qaydalarından xəbərim var. Mənim peşəm yazıçılıq və filosofluqdur.

Lakin televizorda bir oyununuzu izlədim və oyundakı ardıcıl həmlələrinizi şahmatçının ehtiyac duyduğu güclü düşüncə və planlaşdırma kombinasiyasının həqiqi isbatı olaraq dəyərləndirdim. Bu, şahmatçının nə qədər bilgini fikrində tutmalı, neçə parametri bir-biri ilə əlaqələndirməli, nə qədər irəlini görməli və planlaşdırmalı olduğunun isbatı idi. Sizin və rəqibinizin qeyri-adi intellektual bacarığa malik olmanız gün kimi aydındır.
Davamı →

Qiraət və ədəbiyyata mədhiyyə
Mən oxumağı beş yaşında öyrənmişəm. Müəllimim Boliviyanın Koçabamba şəhərindəki de Lasal məktəbində çalışan Yustinian qardaş olub. Bu, həyatımda baş verən ən mühüm hadisədi. İndi, az qala, yetmiş beş il sonra kitab səhifələrindəki sözlərin vaxt və zaman çərçivələrini qırıb mənim həyatımı zənginləşdirərək obrazlara çevrildiyi həmin möcüzəni əla xatırlayıram. Kapitan Nemo ilə birlikdə su altında iyirmi min lyö üzmüşəm, hiyləgər Rişelyenin zamanında kraliçaya qarşı pis niyyəti olan fitnəkarlara qarşı Dartanyan, Atos, Patos və Aramislə çiyin-çiyinə vuruşmuşam, Jan Valjana çevrilib, kürəyimdə Mariusun cansız bədəni, Paris katakombalarını dolaşmışam… Qiraət xəyalları həyata, həyatı xəyallara çevirdi: bütöv bir ədəbiyyat dünyasına əl uzatsam çatardı. Anam danışırdı ki, ilk «qələm təcrübələrim» oxuduğum kitabların davamıydı, çünki qəhrəmanlardan ayrılmaq istəmirdim, ya da əsərin sonluğu xoşuma gəlmirdi. Demə, özüm də hiss etmədən ömürboyu bununla məşğul olmuşam: uşaqlığımı fərəh və macəralarla dolduran əhvalatların davamını yazmışam.
Davamı →

1898-ci ilin sentyabrında “Qağayı” və “Çar Fyodor İvanoviç”in tamaşasında Anton Çexovu ən çox cəlb edən İrina rolunu ifa edən aktrisaydı. Yazıçı bütün diqqətini həmin aktrisaya yönəltmişdi.

İlk qarşılaşma
İrinanı oynayan aktrisanın böyük bir sənətkar olduğunu dostuna bildirən Çexov məktubunda belə yazırdı: “Mənə görə, İrina möhtəşəmdi. Səsi, mülayimliyi digərlərindən əsaslı dərəcədə fərqlənirdi. Əgər Moskvada qalsaydım yəqin İrinanı sevərdim”.

Çexov sevir...
İrina rolunu aktrisa Olqa Leonardovna Knipper ifa edirdi. Bu qadın hələ təzə-təzə aktirsalığa meyl etmişdi. Çexov sözsüz qadına vurulmuşdu. O, öz sevgisini məktubla ifadə etmişdi. Həmişə başqa qadınlara deməyə əsirgədiyi sözləri ağ kazğıza yazmışdı.
Qadının cavabı gecikmir: “Sizdən məktub alanda çox təəccübləndim, hətta sevincimdən qəhqəhə çəkdim. Mən düşünürdüm ki, yazıçı Çexov aktrisa Knipperi çoxdan unudub. Deməli, siz də məni yada saldınız. Çox sağ olun!”
Davamı →

Yüz il bundan əvvəl, еlə bu gün bir insan dünyasını dəyişdi. O, ölümü ilə əbədiyyətə qovuşdu. O insan bizdən illərin, yaradıcılığının, əsl şöhrətin və ən dəhşətli məsuliyyətin – хəbərdarlıq еləyib, düz yola çəkdiyi insan vicdanının məsuliyyətinin ağırlığı altında ayrılırdı. O, dünyasını dəyişəndə özü ilə kеçmişin lənətini və gələcəyin хеyir-duasını aparırdı – cənablar, şöhrətin iki gözəl şəkli budur. Ölüm yatağında o bir tərəfdən müasirlərinin və gələcək nəsillərin alqışlarını, bir tərəfdə isə kеçmişlə mübarizə aparan hər kəsə tərəf amansızcasına yönələn nifrətin uğultusunu еşidirdi. Voltеr — sadəcə insan dеyil, bir dövr, bir əsr idi. O, öz borcunu yеrinə yеtirir və öz missiyasını həyata kеçirirdi. Voltеrin gördüyü iş üçün onu sözsüz ki, təbiət qanunlarında olduğu kimi, talеyin qanunlarında da özünü yеrindəcə büruzə vеrən ali qüvvə sеçmişdi.

Bu insanın yaşadığı səksən dörd il, monarхiyanın süqutunu inqilabın sübh şəfəqlərindən ayıran zaman kəsiyinə düşdü. O doğulanda on dördüncü Lüdovik hələ hakimiyyətdə idi, o öləndə hakimiyyət artıq on altıncı Lüdovikin əlində idi. Onun bеşiyi əzəmətli taхt-tacın son parıltılarını, tabutu isə nəhəng uçurumun ilk işartılarını görmüşdü. (alqışlar)
Davamı →

Biz yaşamaq sənəti barədə Tolstoyun “Hərb və sülh” əsərindən çox şey öyrənə bilərik. Hələ nəzərə alaq ki, Tolstoyun həyatında təkəbbür və yelbeyinlik, seksual qısqanclıq və mürəkkəb ailə münasibətləri də olub.
Lakin Roman Krznaric yazır ki, bütün bunlara baxmayaraq, bizim ustad romançıdan öyrənə biləcəyimiz çox həyat dərsləri var.

1828-ci ildə doğulmuş və 1910-cu ildə vəfat etmiş Tolstoy öz malikanəsi və yüzlərlə təhkimlisi olan rus aristokratik ailəsindən çıxmışdı. Gənc qrafın erkən gəncliyi gur, yüngül əxlaqlı və zorakı olmuşdu.
“Mən müharibələrdə adam öldürür və ya adam öldürmək üçün onları duelə çağırırdım, — yazırdı Tolstoy, — Qumarda uduzur, kəndlilərin əməyini istismar edir, onlara cəzalar verir, avara həyatı yaşayır və adamları aldadırdım. Beləcə on il yaşamışdım”...

Lakin o, tədricən özünü onu məhv edən, avara həyat tərzindən xilas etdi, zadəgan irsinin inanclarından yaxa qurtardı və radikal, qeyri-adi dünyagörüşü əldə edərək həmsiniflərini mat qoydu. Yaxşı, bəs görəsən onun bu şəxsi səyahəti bizə də öz həyat fəlsəfəmiz barədə təkrar düşünməkdə necə kömək edə bilər?

Davamı →

Amerikalı Dram yazarlarının konfransından yenicə qayıtdım və fikirlərim «soyumadan” bu yazını qələmə alıram. 
 
Əvvəlcə qeyd edim ki, bu, bədii nəsrin, əslində, bütün janrlarında yazan müəlliflərin qatıldığı bir konfrans idi. Bu qəbildən tədbirlərdə mümkün olduqca çox iştirak etməyə can atıram. Künc-bucaqda qalan istedadlardan parlaq işıqlar altında fərəhlə gəzənlərinə kimi hər sinifdən yazarla həmsöhbət olmaq imkanı əldə edirəm. Əksər hallarda çıxış, tanıtım imkanlarından şikayətçi olanların kitablarını tanıtmaq sırası gələndə „təkərlərinin boşaldığı”nın şahidiyəm. Fərasət isə tanıdığım bütün uğurlu yazıçıları birləşdirən bəlkə də, ən nəzərəçarpan cəhətdir. 
Davamı →

İnternetdə dekabrist yazıçı A.Bestujev-Marlinskinin «Molla Nur»unu axtarırdım. «Dekabrist» sözünün başqa mənalarına rast gəldim. Demə, «dekabrist» həm də bir kaktus növünün adıdır. Bu kaktus əsasən Brazilyanın rütubətli tropik meşələrində bitir. Ev şəraitində də saxlanılır. Suyu çox sevir, günəş işığından qorxur, tikanları yoxdur. Dekabrda çiçəkləyir.

Aleksandr Sergeyeviç Qribayedovun həyatı xəfiyyəçi həyatını xatırladır. O, sanki bilərəkdən mistifaksiya ilə məşğul olub. Tərcümeyi-halında, ömür salnaməsində hər şey elə dolaşıb-qarışıbdır ki, baş çıxartmaq olmur.

Doğum haqqında şəhadətnaməsi 1812-ci il Moskva yanğınlarında məhv olub.
Gündəlik yazmayıb. Müasirlərinin xatirələrində (məsələn, A.S.Puşkinin) o qədər ürəkaçan obrazı keçmir.
Davamı →