Bu yaxınlarda rusiyalı rejissor Yeqor Baranovun dahi yazıçının həyatından bəhs edən “Qoqol. Başlanğıc” filminin premeryası baş tutdu. Filmdə yazıçının əsərlərinin süjet xətti və mistik həyat bioqrafiyası birləşdirilib. Ssenaridə Dikanka sakinləri, su pərisi, kazaklar, mujiklər, sirli varlıqlar və digər personajlar, öz yaradıcıları, gənc yazıçı Nikolar Qoqolla üzbəüz gəlir, görüşürlər. Təsəvvürümüzdə həmişə qəribə saç düzümü və bığları ilə asossasiya olunan bu insan dostu, xəfiyyə Quro ilə kənd qızlarının seriya qətllərini araşdırması üçün əyalətə gəlir…
Davamı →

Edqar Allan Ponun portretlərilə indi Amerikanın hər yerində — kitab mağazalarının divarlarında, pivə şüşələrində… — qarşılaşmaq olar. Amma bu, həmişə belə olmayıb. Dünyanın ən müxtəlif dillərinə tərcümə edilən Amerika yazıçısı öləndə cibində siçanlar oynayırdı, özünü isə doğma vətənində adam yerinə qoymurdular. Edqar Po ədəbiyyat ikonasına çevrilməsi üçün fransızlara borcludur.

Edqar Allan Po sirli və qaranlıq ədəbiyyatın banilərindəndir, onun qorxulu hekayə və şeirləri ağır ab-hava yaradır, gələcəkdə Hovard Lavkraft, Stiven Kinq kimi yazarların meydana çıxmağına yazıçının əsərlərinin böyük təsiri olub. Həm də Edqar Po qaranlıqdan qorxurmuş. «Gecə zülmətində iblislərin hərəkətə gəlib xeyirxah ruhları yoldan çıxarmaq istədiklərinə əminəm, — bir dəfə dostuna deyib. — Yaxşı bilirsən ki, — sonra tələsik əlavə edib, — iblislərə inanmıram». Bəlkə də Allan Po taleyinin qasırğa dolu qara buludları altında ömür sürdüyünü hiss edirmiş. Buna görə onu qınaya bilmərik.
Davamı →

Qoqol özünün "Ölü canlar" əsəri haqqında məktublarından birində yazır ki, "Ölü canlar"ın ilk fəsillərini Puşkinə oxuyub bitirəndə o, qüssəli bir səslə dedi: «Pərvərdigara, bizim Rusiya nə qədər ürəkdarıxdırandır!» Bu sözlər məni heyrətə saldı. Rusiyaya bu qədər yaxşı bələd olan Puşkin başa düşmədi ki, bu yazılanların hamısı karikaturadır, şəxsən mənim uydurduğum şeylərdir!" Halbuki "Ölü canlar"ın ideyasını Qoqola məhz Puşkin vermişdi.

Sonralar Puşkin şikayətlənirmiş ki, bu hiyləgər maloross onun süjetlərini oğurlayıb.Puşkinlə tanışlığı Qoqolun ədəbi taleyində mühüm rol oynayıb, onların arasında qısa müddətdə sıx dostluq münasibətləri yaranıb. XIX əsrin 30-cu illərində Rusiyada iki nəsr yazan var idi — Puşkin və Qoqol. Puşkin də artıq nəsr yazmağa başlamışdı. «Qaratoxmaq qadın», «Kapitan qızı» və digər povestlərini Puşkin yaradıcılığının artıq bitkin dövründə qələmə almışdı.
Davamı →

1. Stephen King – 80-ci illərdə yazdığı əsərlər
Belə ki, King, ‘'IT'', ‘'The Dark Tower'' kimi əsərlərini kokain təsiri altında yazıbmış. Hətta bəzilərini yazdığını xatırlamırmış belə.

Davamı →

Bəzi yazıçılar var ki, yeni romanları çıxan kimi məni bir nüsxəsini almaq üçün o saat kitab evinə dartır; sonra o ərəfədə nəyi oxuyuramsa, onu bir yana atıb həmin əsəri oxumağa girişirəm. Bu günlərdə çox az yazıçı mənə bu cür təsir edir. Kazuo İşiquro onlardan biridir.

Məncə, İşiquronun ən gözə çarpan xüsusiyyəti bütün əsərlərinin fərqli olmasıdır; hər romanı fərqli formada qurulub və fərqli yönlərə işarə edir. Struktur və üslub baxımından hər biri açıq şəkilədə digərindən fərqli olmaq üçün yazılıb. Yenə də hər biri açıq şəkildə İşiquronun damğasını daşıyır, buna baxmayaraq, hər biri öz içində mikro-kosmosları olan bənzərsiz dünyalardır.
Davamı →

Araşdırmaçıların dediyinə görə Vladimir Nabokovun “Başqa sahil” adlı hekayəsi Peterburqdakı malikanədə baş verib. Çoxlarına məlum deyil ki, həmin malikanənin eyvanında on altı yaşlı gənc Nabokov Vale Şulqinlə qarşılaşır. Bu təsadüfün sirli olması ondadır ki, sonradan Nabokovun Lolita obrazı məhz həmin insanla qarşılaşmasından yaranacaqdı…

Sirli qarşılaşma
Nabokov “Lolitası”nı belə xatırlayırdı: “Onun boyu elə də uca deyildi, həvəsli görünür, yerişindən-duruşundan zirək birinə oxşayırdı. Bu da onun gözəlliyinə bir az da incəlik, zəriflik, canlılıq gətirirdi. Onun məzəsi, qəribə, qeyri-ixtiyari gülüşü, tez-tələsik danışığı, sözləri düzgün tələffüz etməməsi, düppədüz, ağappaq dişləri, saçı, doluxsunmuş gözləri, zərif sinəsi, köhnə tufliləri, kiçik, donqar burnu, şirin, xoşagələn qoxusu – bütün bunlar bir-birinə qarışaraq göz oxşayan zəif bir dumanı ortaya çıxardır. Hansı ki, bu duman indi mənim hisslərimi dörd tərəfdən bürüyüb”, — yazıçı Şulqinlə görüşü barədə gündəliyində yazır.
Davamı →

İsveçli şair Tomas Transtörmer Nobel mükafatını qazandı. İnternetdəki bir neçə uzun şeirindən başqa Tranströmerdən heç nə oxumamışam, amma düşünürəm ki, onun qalib olması hər cəhətdən çox yaxşı seçimdir. Əvvəla Nobel jürisi baxımından. Açıqlayım.

Jürinin on səkkiz üzvü var, bunlar İsveç Akademiyası adlanan, XIX əsrin axırlarından Nobel mükafatını vermək üçün seçilmiş bir qurumun nümayəndələridir. Əvvəllər qurumun iki üzvü demişdilər ki, bu öhdəliyi öz üzərlərinə götürməkləri doğru deyil. Qurumun 1786-ci il tarixli yaranma sənədində Akademiyanın məqsədi belə ifadə olunmuşdu: “İsveç dilinin saflığını, gücünü və ucalığını dəstəkləmək.” Dünyanın hər hansı bir yerindən ən dəyərli, “idealist yönümlü” əsərləri seçmək bu məqsədlə uyuşurdumu?
Davamı →

Fransız yazıçı Jül Vern ədəbiyyatda yeni bir janrın – elmi fantastikanın yaradıcısı hesab edilir. Onun kitabları oxuculara dünya ətrafında dövr etmək, yeni adalara səfər etmək və okeanların dərinliklərinə enmək imkanı yaradır. O öz əsərləri ilə elmdə yeni kəşf və açılışlara səbəb olmuşdur. Onun bəşəriyyət qarşısındakı əsas xidmətlərindən biri də həvəsli insanlara Yer kürəsini araşdırmalarına təkan verməsidir.

Jül uşaqlıq dövründə dünya səyahətinə çıxmağı arzulayırdı. Onun doğulduğu qədim Nant şəhəri Luar çayının sahilində yerləşirdi və Nant limanında müxtəlif ölkələrdən olan çox yelkənli gəmiləri görmək mümkün idi. Hər şeylə maraqlanan kiçik Jülün 11 yaşı olduqda valideynlərinin xəbəri olmadan limana gəlir və bir gəmi kapitanından onu gəmidə işə götürməsini xahiş edir. Kapitan razılaşır, Jül göyərtəyə qalxır və gəmi yola düşür. Şəhərdə məşhur olan vəkil, yəni Jül Vernin atası güc-bəla ilə kiçik paraxodla oğlunun olduğu gəmiyə çata bilir. O oğlunu geri qaytarsa da, səyahət fikrindən daşındıra bilmir. Bu zaman o atasına demişdi: “Bundan sonra mən xəyallarımda səyahət etməyə məcburam”.
Davamı →

Puldan danışaq. E.H.Qombriç dünya sənət tarixindən bəhs edən kitabında bir-birinə uyğun gəlməyən rəsmlər çəkən müəmmalı bir İntibah rəssamını yad edir; sənət tarixçiləri axırda həmin rəssamın gəlir-çıxarla bağlı hesablamalarını tapırlar və buna əsasən rəssamın əsərləri ilə qazancı arasında qarşılaşdırma aparanda müəmma çözülür: Rəssam aşağı əmək haqqı alanda həvəssiz işləyib, yaxşı pul alanda özünü də aşıb keçib. Son illərdə yazıçıların gəlirindəki düşüşü nəzərə alsaq (bir az kitab bazarının durğunluğundan, bir az da internetin dinamizmi ilə piratçılıqla bağlı olan müstəqil jurnalistlərin əmək haqqının və əksər romançıya verilən avanslardakı düşüş yada düşür), oxuduqlarımızın keyfiyyətində buna adekvat düşüş varmı? Aradakı bağlantı, əlaqə doğurdan bu qədər bəsitdirmi? Digər tərəfdən, hər hansı sənətkarlıq işinin iqtisadi məsələlərdən təsirlənməməsi mümkündürmü?

Mənə oxucu kütləsi daha geniş olan müxtəlif saytlara bloq yazmaq təklifi gələndə “Nyu-York Revyuda” qalmağı seçdim, bir az əski zamanlara söykənən sədaqət hissiylə, bir az da daha çox pul ödədikləri üçün. Daha az pul müqabilində daha populyar bir sayta yazmağa başlasam, daha pismi yazacaqdım? Yoxsa saytın geniş oxucu kütləsi məni izlədiyi üçün həyəcanlanıb daha yaxşı yazacaqdım? Və bu geniş oxucu kütləsi daha sonra başqa cəhətdən, tutalım, amerikalı bir naşirə kitabımı satanda mənə daha çox pul kimi geri dönəcəkmi? Fərz edək ki, populyar saytdakı bloqdan müştəri çəkmək üçün istifadə edərək kitabdan yaxşı pul qazandım, bu o deməkdir ki, növbəti kitabım daha yaxşı olacaq? Yoxsa qazancdan asılı olmadan həmişə eyni şəkildə yazıram; yəni bu maddi əməliyyatlar və bundan irəli gələn qərarlar bank hesabıma, narahatlıq səviyyəmə təsir edir, amma gördüyüm işin keyfiyyətinə təsir etmir?
Davamı →

Tolstoy 1828-ci ildə böyük torpaq sahibi, əsilzadə bir ailənin övladı olaraq doğulub. Uşaq yaşlarında ata-anası öldüyü üçün onun tərbiyəsi ilə qohumları məşğul olub. 16 yaşında Rusiyadakı Kazan Universitetinə daxil olub, amma bir müddət sonra buradakı rəsmiyyət, sərt təlimatlarla ayaqlaşmadığı üçün universitetdən qovulub.

Bir yandan ona qalan torpaqları idarə edərkən, bir tərəfdən şəxsi inkişafı ilə məşğul olmağa başlayıb. Bu inkişaf prosesində saysız-hesabsız kitab oxuyan Tolstoy bəzi yazarların öz həyatlarını, bəzilərinin yaratdıqları qəhrəmanları örnək alaraq «tərbiyələnib”. Tolstoyun özünüinkişafdan keçmək istəyənlər üçün məsləhət gördüyü yazarları təqdim edirik.
Davamı →