Kayzen

1982-ci ildə Polşadakı hərbi komendatura illərində film çəkmək çətinləşmişdi. Siyasi vəziyyət çox ağır idi. Küçələrə SSRİ əleyhinə şüarlar yazılırdı. Bu şüurlar haqda bir film çəkmək istəyirdim. Adətən gecələr yazılan bu şüarları səhərlər ya ağ boya ilə boyayır, ya da düzəliş edib kommunist şüarına çevirirdilər. Bundan əlavə məhkəmələr haqda sənədli film çəkmək istədim. Əslində, bədii film çəkmək istəyirdim, amma buna heç cür imkan yox idi. Məhkəmə mövzusu o dövrlərdə çox aktual idi. Adi bir “günah”a görə böyük cəzalar verirdilər. Misal üçün, küçəyə şüar yazmağa görə iki-üç il iş verirdilər.

Məhkəmə prosesində ədalətsiz qərar çıxaran hakimlərlə müttəhimlərin sifətini çəkmək istəyirdim. Film üçün icazə almağım iki aydan çox çəkdi.
Davamı →

Poetik filmlər deyəndə ağlımıza nə gəlir? Və ya poetik filmlər bizə kimləri xatırladır? Poetika ilə film arasındakı əlaqələr nədir? Uzun vaxtdır, bu suallar üzərinə düşünürəm. Və bu prosesdə şeiri filmə köçürmək deyəndə ağlıma 2 mərhum insan gəlir. Bunun biri dəyərli Andrey Tarkovski və Kşiştof Kyeslovskidir. Amma bu gün sizə uzun və yorucu bir mütaliə bağışlamaq istəmirəm. Sənəti bu qədər sıxıcı fəaliyyət hesab etməyinizi istəmirəm. Halbuki sənət sıxıcılıqdan və monotonluqdan qaçışın bir hissədir. Bəli, bir kiçik hissəsi hesab etmək olar.

13 Mart 1996-cı ildə Polşanın Varşava şəhərinin Mazowieckie qəsəbəsində bir adam infarkt keçirərək həyata vəda etdi. Onsuz da uzun müddətdir, yorğunluq və stress səbəbilə narahatlıq keçirirdi. Düzəlmək üçün işlərini yoluna qoyduqdan sonra hər şeydən əlini-ətəyini çəkib buraya — doğulduğu qəsəbəyə geri qayıtmışdı. Bu adam — 1941-ci il iyunun 21-də, İkinci Dünya Müharibəsinin ən sərt dövründə doğulub. Uşaqlıq illəri ərzində vərəm xəstəsi olan atası üçün anası və bacısı ilə sanatoriyası olan şəhərləri gəzib. Sovet təzyiqi altında əzilən ölkəsində həyat uğrunda mübarizə aparan, Milenium çağının yaxınlaşdığı və Sovet İttifaqının dağıldığı dövrdə artıq həyatdan yorulan və qabığına çəkilən adam Kşiştof Kyeslovski idi.
Davamı →

Filmlər heç bir şeyi dəyişdirə bilməz, amma insanların bir çox şeyi başa düşməsinə kömək edə bilər, dünyanı dəyişdirəcək olan şey filmlər deyil, o fimləri izləyən insanlardır.

Bir çıxışında Kieslowski’dən ən sevdiyi rejissorun kim olduğu barəsində sual soruşurlar. O da cavab olaraq Dostoyevski, Kafka, Şekspir deyə cavab verir. Jurnalistlər təəccüblənir və ondan bu saydıqlarının rejissor olub-olmadığını soruşurlar. Kieslowski “Xeyr, onlar yazıçıdırlar və bu da mənim üçün bir filmdən daha üstündür” cavabını verir. Mənə də ən sevdiyim şair kimdir deyə sual versələr, Kieslowski deyə cavab verərəm. Çünki onun sənəti mənim üçün kitabdan daha üstündür. Kieslowski kinonun şairidir. Gəlin kinonun şairi olan bu insanı bir az yaxından tanıyaq...

27 iyun 1941-ci ildə Varşavada dünyaya gələn Kieslowski atasının vərəmdən əziyyət çəkməsi səbəbilə Polşada bir çox şəhəri gəzmək məcburiyyətində qalmışdı. Atası bir sanatoriyadan digərinə göndərilərkən, Kieslowski demək olar ki, bir mühacir həyatı yaşamışdı. Buna görə də bu böyük rejissor Polşada yaşadığı qədər, Polşanı da yaşamışdır deyə bilərik.
Davamı →