1949-cu ildə köhnə Bakının sıx məhəllələrindən birində, hələ sakinlərin bir-birinin sevincinə sevinən, kədərinə biganə qalmayan gözəl vaxtında bir qız dünyaya gəldi. Adını Almaz qoydular, Almaz Əsgərova. Yəqin bu ad sizə heç nə demədi. Elə isə bir nağıl danışacam. 

Biri vardı, biri yox idu, Bakının yüzlərlə, minlərlə gözəlləri arasında bir qız da vardı. Bu qız istər zahiri görkəminə, istərsə də təbiətinə görə bütün başqa qızlardan fərqlənirdi. Həm də çox istedadlı idi. Bu istedad onu Ə. Əzimzadə adına rəssamlıq məktəbinə gətirdi. Gözəl rəsmlər çəkirdi, müəllimləri onun böyük rəssam olacağına şübhə etmirdilər.
Ardı →

Filmdən bu sitatlar dillərə düşüb:
“götürək elə bu bacım oğlu Makintoju, yüz dəfə demişəm ki, əl çək bu xırda-xuruş alverdən. Gətirib fransuzki qalstuku ərəbski adı ilə sırıyıb mənə. Qızım deyir ki, ata, bunun yarlığı əllə tikilib. Okazıvaetsa bu heç fransuski də deyil, nə bilim nə zibilskidi. Yalansa, fransuzki ilan vursun dilindən”.

“pereriv, pereriv”

“camaat şir-pələng saxlayır, bu nədi ə...”

“dəymə, atamın yadigarıdır”.

“əşşi.., toyuqsan, gir hinivə də”

“qaynanam üçün kalqotka almalı idim...

— onda gərək bir tin o yanda düşəydin...”

“tezik ayağını qaldırıb...”

“sən öləsən, bu rəhmətliklər yığıb məni boğaza”. 

“proizvotstvenni travma” almışam axı”

Bəlkə yenə var, amma yadıma düşən bunlar oldu. 

“Yol əhvalatı” kino komediyası 1980-ci ilin filmidir. 
Ardı →

Mərziyyə Davudova 1901-ci ildə Həştərxanda dünya gəlib. Ötən əsrin 20-ci illərinə kimi Azərbaycan səhnəsi aktrisa tapa bilmirdi. Uzun illər qadın rollarını min cür maneə və təhqirə məruz qalan, sənət yanğılı kişi aktyorlar ifa ediblər. Sonra bir müddət özgə millətin aktrisaları böyük çətinliklərə dözərək zəif çiyinlərini bu ağır yükün altına verdilər. Beləliklə də Azərbaycan qadınlarının səhnəyə doğru gələn yolu qorxudan, qandan, ölümdən, maneədən qurtulmağa başladı. 

Təsadüfi deyildir ki, o illər səhnəyə gələn qadınlar haqqında görkəmli sənətşünas Mehdi Məmmədov belə yazırdı: «Azərbaycan aktrisasının səhnəyə gəlişi, bu sənət meydanında qələbələr çalması qəhrəmanlıq dastanıdır». Bu dastanın ilk səhifələrini Əzizə xanım və onun qızı Sona Hacıyeva yazdı. Bu aktrisaların sırasında Mərziyyə xanım Davudovanın da öz yeri vardı. O, Azərbaycan səhnəsinin ən qüdrətli aktrisası sayılırdı. 1901-ci ildə Həştərxanda anadan olmuş Mərziyyə Davudova ilk rolunu oynayanda 16 yaşı vardı. O, Həştərxanda İqbal məktəbində «Birinci Teatr» adlı ikipərdəli tamaşada (1917-ci il) Əfifə rolunu yaratmışdır. Səhnəyə böyük həvəsli yeniyetmə Mərziyyəni ilk dəfə görüb istedadını kəşf edən unudulmaz Hüseyn Ərəblinski olub. O, 1918-ci ildə Həştərxanda qastrolda olarkən bu gənc qızın oyununu bəyənmiş və onu Bakıya dəvət etmişdi.
Ardı →

Film dramaturq Vaqif Səmədoğlunun eyniadlı əsəri əsasında 1991-ci ildə çəkilib. 
“Bəxt üzüyü” çəkilməzdən öncə Sumqayıt teatrında bu əsərin çox uğurlu tamaşa həlli olub. O, həmin illərin dillər əzbəri olan tamaşalarından idi. Ona film çəkmək də həmin tamaşanı tarixə salmaq istəyindən yaranıb. 

Bir gün Ramiz Əzizbəyli “Bəxt üzüyü” filmini çəkmək qərarı barədə Vaqif Səmədoğluna bildirib. Bu arada aktrisa Afaq Bəşirqızı özünün baş rola çəkilməsi şərtilə bu filmi çəkəcək rejissor axtarırmış. Təsadüfən istəklər üst-üstə düşdüyündən birləşib filmi çəkməyə başlayırlar.

Film qəhrəmanlardan biri – Saranın bəxt üzüyünün itməsi əhvalatı üzərində qurulub. Burda söhbət bir nəfərin deyil, bütün xalqın bəxtinin itməsindən gedir. Moşu kimilər isə bu itirilmiş bəxti axtarmaqdansa, “xoşbəxtliyə” qafiyə axtarmaqla məşğul olur, öz-özünü və ətrafındakıları aldadır.
Ardı →

Bir çiskinli oktyabr günündə, köhnə Bakı kəndi Buzovnada bir qız dünyaya gəlir. Gəlişi ilə bəlkə də heç kimə sevinc bəxş etmədən, arzu olunmadan. Bəlkə də o vaxt bu ailə sevinc nə olduğunu unutmuşdu, yoxsa ailədə ondan başqa iki qız övladı olsa belə, bu qızın gəlişinə də sevinərdilər. Bəlkə də sevindilər ki, nə yaxşı dünyaya oğul gətirmədik, o da ailənin yaxın dostu, bu qızın doğmaca dayısı Ruhulla Axundov kimi “xalq düşməni” damğası ilə həbs edilib ilim-ilim itirilərdi. 

Ailənin böyüyü bu qızın atası da sənət adamı idi, Haşım bəy Saqib. Odur ki, qızcığazın uşaqlığı səksəkə ilə, meşin çəkmələrin səsi onların kandarında bir də eşidilər deyə, qorxu ilə keçdi. Bir də gördü ki, Baki Teatr Texnikomunun tələbəsidir, üstəlik, ilk uğurları da var. Müəlliməsi Fatma Qədri onun oynadığı obrazlara qürurla baxıb dodaqaltı gülümsəyirdi.

Təhsilini başa vuran gənc aktrisa öz arzusu ilə Gəncə Teatrına işləməyə gedir. Bu taleyin diktəsi idimi, yoxsa zərurətdən doğan təsadüfmü? Kim bilir… Bəlli olan odur ki, sənət taleyi ilə bahəm şəxsi həyatı da Gəncə torpağindan pöhrələndi. Gəncə səhnəsi hələ belə gözəl görməmişdi, hündür, şux qamətli, iri ala gözləri və çox cazibədar təbəssümü var. Çox keçmədi, Azərbaycan teatr sənətinə bu gözəlliklə bahəm, həm də istedadlı bir aktrısanın gəlişi bəlli oldu — Nəcibə Məlikovanın. 
Ardı →

Nəsibə Zeynalova Azərbaycanın ilk xalq artisti adını almış qadınlardan biridir. Azərbaycan teatrsevərləri arasında «qaynana» kimi sevilən, milli Musiqili Komediya teatrının inkişafında müstəsna rol oynayan, qırx ildən çox işlədiyi sənət ocağının repertuar ağırlığını ləyaqətlə çiyinlərində daşıyan Nəsibə xanım 20 aprel 1916-cı ildə Bakıda doğulub. Atası Kərbəlayı Cahangir tanınmış tacir və eyni zamanda aktyor idi. Azərbaycan milli realist aktyor məktəbinin banisi məhz Cahangir Zeynalov olub. İlk və yeganə övladı olanda arzu edib ki, qızı onun sənətini davam etdirsin. Ancaq bu arzusunun gerçəkiiyini görmək ataya nəsib olmayıb.

1918-ci ilin mart ayında erməni daşnakları Bakıda kütləvi qırğınlar törədəndə Cahangir Zeynalov ailəsi ilə İrana gedib. Sentyabrda Bakıya qayıdanda gəmidə yatalaq xəstəliyinə tutulan Cahangir Zeynalov qısa müddətdən sonra rəhmətə gedib. Onda balaca Nəsibənin iki yaşı vardı. Böyüdükdən sonra o, atasının arzusunu inamla həqiqətə çevirib. Nəsibə Zeynalova Azərbaycan realist aktyor məktəbinin ən layiqli nümayəndələrindən biri kimi formalaşıb və şöhrətlənib. Yaradıcılığının mayası gülüş və musiqi ilə yoğrulmuş Nəsibə xanım orta məktəbdən rəqqasəlik etmiş, milli oyun havalarının mürəkkəb və lirik incəliklərinə yiyələnmişdi. 1932-ci ildə Rza Təhmasibin dram dərnəyinə üzv olub. 1937-ci ildə Bakıda, 1934-cü ildən mövsümi (aprel ayından oktyabr ayına kimi) fəaliyyət göstərən səyyar Kolxoz və Sovxoz Teatrında aktrisa işləməyə başlayıb. Bu teatr Bakıda truppa toplayır, özünə repertuar qurur, aprel ayından başlayaraq kənd təsər-rüfatının qızğın çağında rayonlara gedib tamaşalar oynayırdı.

Bir il burada aktrisalıq edən Nəsibə xanım 4 aprel 1938-ci il-də yenicə yaranan Azərbaycan Dövlət Musiqili Komediya Teatrının truppasına birinci dərəcəli aktrisa götürülüb. Həmin il Bakı Teatr Məktəbinə daxil olaraq aktyorluq təhsili alıb.

Ömrünü Musiqili Komediya Teatrı ilə bağlayan aktrisa sənət ocağının müəyyən fasilələrlə truppa, Filarmoniyanın nəzdində dəstə-ansambl şəklində fəaliyyət göstərdiyi illərdə də kollektivdən ayrılmayıb. Aktrisa milli klassik operettalarımızın tamaşalarında Gülpəri, Cahan xala, Sənəm ("Ər və arvad", «Arşın mal alan» və «Məşədi İbad», Üzeyir bəy Hacıbəyov), Mələk xanım və Kələk xanım ("Əlli yaşında cavan", Zülfüqar bəy Hacıbəyov) kimi xarakterik səhnə obrazlarında çıxış edib.

Nəsibə Zeynalovanın yaradıcılığının ən parlaq dövrü isə çağdaş bəstəkarların müasir mövzusu musiqili komediya əsərlərinin tamaşalarındakı bir-birindən fərqlənən komik personajların
ifası ilə bağlıdır. Xüsusilə, Cənnət xala, Nargilə, Züleyxa rolları zəngin ifadə vasitələri, yumorun milliliyi, təbii reallığı ilə səhnəmizin nadir inciləri sırasında durur. Azərbaycan televiziyasında onlarla yumoristik səhnəciklərdə, teletamaşalarda, intermediyalarda çıxış etmiş Nəsibə Zeynalova həmçinin «Azərbaycanfilm»in çoxlu ekran əsərlərinə çəkilib. Kino obrazları içərisində Fatmanisə ("Ögey ana"), Telli («Böyük dayaq»), Züleyxa («Ulduz»), Cənnət xala ("Qaynana"), Gülsüm («Molla Fətəlinin sərgüzəşti»), Əsli xala («Bəyin oğurlanması») rolları daha canlı və daha şöhrətlidir.


Musiqili teatrımızın inkişafında böyük xidmətlərinə görə Nəsibə xanım 24 may 1960-cı ildə Azərbaycan Respublikasının əməkdar artisti, 1967-ci ildə xalq artisti fəxri adına layiq görülüb. «Hicran» musiqili komediyasındakı Qızbacı roluna görə Azərbaycan Dövlət Mükafatı Laureatıdır. 1974-cü ildə Rauf Kazımovski onun yaradıcılığı barədə «Aktrisanın təbəssümü» televiziya filmi çəkib. Nəsibə Zeynalovanın obrazları həyatiliyi və real bədii təsvirləri ilə həmişə orijinal görünüb. Aktrisa gözlənilməz, ancaq mənalı və ifadəli, dadlı və şirəli ifadə vasitələrilə cilvələnən improvizənin mahir ustası idi. Rəqs, mahnı (yaxud reçitativ) və hərəkətlərdən eyni epizodda, hətta eyni məqamda yüksək peşəkarlıqla istifadə edib. Xalq yumorunun, «Qaravəlli» oyun tamaşalarının, lətifə söyləmələrinin estetik oyun-göstərmə prinsiplərindən həssaslıqla barınıb. Tipajlığın bədii dəyərlərinə tam yiyələnməklə tipik xarakter yaratınağa üstünlük verib və bu istiqamətdə obrazın məzmun-forma vəhdətini vacib şərt kimi dəyərləndirib. Obrazın xarakterini hərəkətdə (yeriş, duruş, oturuş və sairə) koloritli tərzdə verməkdə muskomediya teatrında Nəsibə xanıma tay aktrisa olmayıb. Nəsibə xanım klassik operettalarda obrazın sözlərinə qarşı çox həssas idi və təhrifə, yaxud əlavəyə qətiyyən yol verməzdi. Ancaq librettosu zəif musiqili komediyalarda ifa etdiyi rolun sözlərini dəyişər, dialoqların məntiqini gücləndirər, vəziyyətə uyğun deyimlər, cümlələr qurardı. Bu axtarış tamaşadan-tamaşaya davam edər, bəzi əlavələr olar, müəyyən ixtisarlar aparılar, tapıntılar cilalanardı.

Aktrisa məişət yumorunu incə ştrixlərlə ictimai-sosial mahiyyətə yönəldərdi. Satirik boyaları müəyyən rollarda qrotesk səviyyəsinə qaldırır, boyalardan gen-bol istifadə edir, ancaq heç vaxt janrın estetik prinsip və meyarlarını pozmurdu. Nəsibə Zeynalova 10 mart 2004-cü ildə Bakıda vəfat edib. Məzarı Fəxri xiyabandadır. Aktyor Cahangir Novruzovun anası, Nəsibə Novruzovanın nənəsidir.
Davamı →

Azərbaycanın xalq artisti, Azərbaycan Kinematoqrafçılar İttifaqının katibi Rasim Balayevin APA-ya müsahibəsi.

  — Rasim müəllim, necəsiniz, səhhətiniz necədir?
— Son vaxtlar bel ağrılarından ciddi əziyyət çəkirəm, davamlı müalicə olunuram, görək sonu necə olacaq. Deyirlər yaxşı olacaq. Buna da şükür… Gözüm sulanırdı, həkimə getmişdim, bildirdilər ki, belə getsə gələcəkdə gözümdə mirvari suyu əmələ gələcək. Maraqlandım, dedilər 5-7 dəqiqəlik lazer əməliyyatıdır. Yəni, əgər əmələ gəlsə, cərrahiyyə əməliyyatı ola bilər...
Görünür, yaşdandır, insan yaşa dolduqca problemlər ortaya çıxır. Mənə deyirlər ki, sən belindən zərbələri harada almısan? Düzdür, cavanlıqda atdan yıxılmışam, qaçanda ayağım ilişib, nə bilim, cürbəcür çəkilişlərdə hadisələr olub. Bir az ağrıyıb keçib, sən demə, onlar hamısı bir-bir yerini alıb, indi yavaş-yavaş üzə çıxır. Ömrün qış fəslinə gedirik. Ömrün yaz, yay, payız, qış fəsli var. Alın yazısına inanıram, hər kəsin öz alın yazısı var…

Davamı →

Münasibətləri maraqlı etmək üçün mütləq problem olmalıdır?
Kinematoqrafiyamız bir çox mövzular kimi sevgiyə də laqeyd qalmayıb. Filmin süjet xətti nə olursa-olsun, əksər ekran əsərlərində sevgi motivlərinə az-çox yer ayırıb. Komik sevgi situasiyalarından tutmuş, qadağan əlaqələrə kimi hər cür durumlar təqdim olunub.

«Ulduz»

Söhbət ki, komik sevgi situasiyalarından düşdü, elə onlardan başlayaq. Ağlımıza o dəqiqə məşhur «Ulduz» filmindəki Möhsün gəldi. Ümumiyyətlə, bu film başdan-ayağa «prikol» münasibətlərlə doludu. Əvvəlcə, nəyin bahasına olur-olsun, təkliyin daşını atmaq, özünə sevgili tapmağı qarşısına məqsəd qoymuş Möhsünün məhəbbət yolunda üzləşdiyi fiaskolar, sonra Qədirin sosial-ictimai motivlərə köklənən sevgisi, arzusuna çatmağın maraqlı üsulları və s. Sözün açığı, «Ulduz»un ən yaddaqalan qəhrəmanı elə Qədirdir. Səbəb: sovet ədəbi tənqidi demişkən, hisslərin sadə dillə səmimi ifadəsi… Hansına ki, film boyu, bütün sevgi situasiyalarında əməl olunub. Burada heç nəfəs kəsən ehtiraslı kadrlara ehtiyac da qalmayıb.
Ardı →

Azərbaycan kinosu Azərbaycan tamaşaçısına yüzlərlə replika bəxş edib. Bu replikalar gündəlik həyatda demək olar ki, hər gün işlənir. Onların tam olmayan siyahısını oxuculara təqdim edirik:

— Pencəyimiz yox, zato, çörəyimiz, yağımız, qəndimiz var. (“Bizim Cəbiş müəllim”)

— Hamı kənara çəkilsin, kadrda bircə Nəbi dayı ilə inək qalsın (“Kişi sözü”) 

— Murada noolub? (“Uşaqlığın son gecəsi”)

— Sovet sənayesi nə istehsal edirsə, onu içirəm. (“Uşaqlığın son gecəsi”) 

— Pah atonnan, kolxozçu da deputat kimi danışır. (“Əhməd haradadır?”)
Ardı →

Həyat yenə öz sərt üzünü göstərmişdi. Bir uşağın yaşaya biləcəyi ən böyük dərdi yaşatmışdı. Yetim qalmışdı İsmayıl. İsti ana qucağına, ana nəvazişinə ehtiyac duyduğu yaşda...
Amma bu balaca oğlan həyatın bu sərtliyinə yenilmir. Ögey ananın doğmalığını qəbul etməklə, qalib gəlir. Bu, İsmayılın yetimliyə qarşı bir fəryadı olur.
İllər ötür. Balaca İsmayıl böyüyür. Bölük komandiri İsmayıl Hüseynova çevrilir. Torpaqlarımızın erməni işğalçılarından azad olunması uğrunda mərdliklə vuruşur, əsir düşür. Bu isə İsmayılın düşmənlərə, haqsızlıqlara qarşı bir fəryadı olur...

Əslində onun bütün həyatı mübarizələrlə keçir. Hələ uşaq yaşlarından başlayaraq. Əvvəl həyat mübarizəsi, sonra sənət, ən sonda isə yaşam… O, bircə sonuncu mübarizəsindən qalib çıxa bilmir. Vaxtsız ölümə uduzur. 
Elə onu Azərbaycan xalqına Ceyhun Mirzəyev olaraq tanıdıb sevdirən də məhz bu mübarizələr olur. Əvvəl balaca İsmayılın həyatın sərt üzünə-yetimliyə qarşı mübarizəsi, illər sonra isə doğma torpaqlarını viran qoya düşmənlərinə qarşı fəryadı.
Hər iki obraz əslində Ceyhun Mirzəyevin özü idi. Yaşantıları, həyatı idi… Ceyhun da balaca İsmayılın taleyinə bənzər bir tale yaşamışdı. Hər iki uşağın həyatında xeyli oxşar cəhətlər vardı. Birinci növbədə elə yetimlik...

Ardı →