Xınayaxdı mərasimi əsrlər boyu Azərbaycanın müxtəlif tarixi bölgələrində inkişaf edərək vahid və zəngin bir adətinə çevrilmişdir. Azərbaycanda olan xınayaxdı adət-ənənələri, həm başqa xalqların adətlərinə təsir etmiş, həm də özü digər xalqların adətlərindən müəyyən elementlər götürmüşdür. Bizim gözəl adətlərimizdən biri olan xınayaxdı mərasimi bizdə olduğu kimi Türkiyədə də keçirilir. Türkiyədə keçilirimiş xinayaxdı mərasimi muxləlifliyi və rəngarəngiliyi ilə seçilir. Mən də sizi bu adətlə tanış etmək istədim. 

Çox köhnə bir adət olan şam yandırmaq, xına gecəsinin də imtina edilməz adətlərindəndir. Xına hazırlandıqdan sonra ovuc içərisinə qoyulur, şam yandırılır. Gəlinin ətrafında dövrə vuraraq mahnılar oxunur. Bu adət uzun illər boyu davam etməkdədir. Şamın aksessuarları dəyişsə də istifadə qaydası dəyişməmişdir. Xına şamı ilə xına gülü gözəl bir görünüş ortaya çıxarar. Qonaqlar xınadan istifadədən sonra əl gülü istifadə edərlər.Xına şamının qiyməti modelinə görə dəyişə bilər.
Ardı →

Yemək mədəniyyəti ilə bağlı hər ölkənin özünün xas adət və tabuları var. 

Çind yemək yeyərkən yemək çubuqlarını qətiyyən kiməsə doğru uzatmayın.

Koreyada masa başında oturan ən yaşlı biri yeməyə başlamadan süfrəyə əl uzatmayın.

Çilidə pizzanı əllə yeməyin.

İtaliyada yeməkdən sonra pendir istəmək aşbazın yemək bişirmə bacarığını təhqir etmək mənasını verir.

Tanzaniyada yeməyə dəvət edildiyiniz evə 20 dəqiqə gecikin. Tez getmək ev sahibini təhqir etmək deməkdir.

Rusiyada şərab şüşəsi bitəndən sonra onu yenidən süfrəyə qoymaq uğursuzluq sayılır.

Rusiyada bıçaq, ya qaşığa batmış yeməyi yalamaq kobud davranış kimi qəbul edilir.
Ardı →

Novruz Bayramının əsas atributlarından biri də Yumurtadır. Çox qədimlərdən bir çox xalq yumurtanı həyatın, canlılığın rəmzi hesab etmişlər. İnsanların etiqadına görə, yumurtadan həm xeyir, həm də şər törəyə bilər.

İbtidai təsəvvür və etiqada əsasən, yumurta ulu tanrının bəşəriyyətə bəxş etdiyi dörd əsas maddi nemət olan hava, su, torpaq, odla mənalandırılır. Yumurtanın dairəviliyi və qabığı — torpağı, pərdəsi — havanı, ağı — suyu, sarısı — odu simvollaşdırır. Məhz bu əlamətlərinə görə, yumurtadan bir çox bayram və mərasimlərdə istifadə etmişlər.

Yumurta boyamaq çox qədim adətdir. Qədim azərbaycanlıların çərşənbələrdə və Novruz Bayramında qırmızı yumurta boyamaq adəti əcdadın və torpağın dirilməsi, canlanması, bir sözlə, oyanma-dirilmə ayini ilə əlaqədar olan ən qədim təsəvvürlərlə bağlı olduğunu göstərir. Yumurtanın nə rəng boyanması da fəsillərdən xəbər verir. Qırmızı rəngə boyanmış yumurta — yayı, yaşıl (göy) rəng — yazı, sarı — payızı, heç rənglənməmiş yumurta isə qışı bildirir.
Ardı →

At ilində aksessuarlar və zinət əşyalarında çəhrayı və bənövşəyi rəngləri dəbdə olaacax

Yeni mövsümdə zinət əşyaları da dəbini dəyişir. Belə ki, qış trendləri arasında bənövşəyi rənglər zinət əşyalarının sehrli dünyası ilə qarşılaşır.

Zinət əşyalarında ilham verən daşlar: ametist, mavi topaz aktual olacaq. Mavi və bənövşəyi rəngləri üzük və sırğalarda daha çox istifadə ediləcək. Qış mövsümündə stil sahibi qadınlar imicini feminen kəsimli ləl-cəvahiratla tamamlayacaq. Oval xətlərə sahib sırğalar kəsim texnikaları ilə sofistik görkəmə bürüyür.
 
Səma və dəniz mavisi rahatlıq və sonsuzluq konseptində istifadə edilir. Çəhrayı və bənövşəyi isə payızda xəyal gücünə ehtiyacı olanlara güc verir. Mavinin və bənövşəyinin ən gözəl tonları həm gündüz, həm də gecə ziyafətlərində geyinə bilərsiniz.

Ardı →

Ayaqların bintlənməsi dedikdə bəziləri elə başa düşürlər ki,  bu – sadəcə, ayaqların bintlə  sarğılanmasıdır. Amma bu, elə də sadə bir iş deyildir.
Keçmişdə Çində qız uşaqlarının ayaqlarının bintlənməsi adəti vardı. Çində qız uşaqlarının ayaqları bintlə sarılır, uşağın özü böyüsə də onun ayaqları körpə ayaqları olaraq qalırdı.

 Uzaq keçmiş zamanlarda Çində qızların ayaqlarının bintlənməsinin müxtəlif formaları olmuşdur. O zamanlar Çində ideal gözəlin ayaqları lotos formasında olmalı, yeriyəndə isə bədəni söyüd budaqları kimi əsməli idi...

 Qədim Çində qız uşaqlarının ayaqlarını 4-5 yaşında olarkən bintlə bağlayırdılar. Bintləmənin yaratdığı ağrılara dözə bilmədikləri üçün və sonradan onların ayaqlarında yaranan şikəstlik üzündən körpələrin ayaqlarını bintləmirdilər. Qız uşaqlarının ayaqları 4-5 yaşından bintlənirdi və bu 10-12 yaşınadək davam edirdi. Bint açılarkən bu yaşda qızların ayaqlarının ölçüsü 10-12 sm təşkil edirdi. Bu ölçülü ayaqlar “ideal qadın ayaqları” hesab olunurdu. Bu cür ayaqlar “lotos” formalı ayaqlar adlanır.  Bintlər açıldıqdan sonra onlar  2-3 il ərzində ədalı yerimək öyrənirdilər və bundan sonra isə qızlar ərə getmək üçün yetgin hesab edilirdi.

Ardı →

Hər ölkənin çayla bağlı müxtəlif adətləri var.

Yaponiya – Çaya şəkər və ya süd əlavə etmək kobudluq əlaməti sayılmasa da, əvvəlcə çaydan bir qurtum içib dadına baxmalısınız.

İngiltərə  —  Çayı qırışdırdıqdan sonra qaşığı nəlbəkiyə qoymaq lazımdır. Qaşığın qoyulduğu istiqamətlə fincanın qulpu eyni tərəfə baxmalıdır. (Əlbəttə ki, şahzadə ilə birlikdə çay qonaqlığında deyilsinizsə, bunlara riayət etməyə bilərsiniz)

Argentina – Çayı bombilla adı verilən otla qarışdırmayın. Üstdəki çayın yarpaqları quru qalmalıdır.

Mərakeş – Bir mağaza sahibi ilə oturub çay içirsinizsə, çaylar bitənə qədər heç bir məhsulun qiymətini soruşmayın.

Çin – İşarə və orta barmağı birləşdirib, iki dəfə masaya astaca vursanız, sizə çay servisi edən insana təşəkkür etmiş olursunuz.
Ardı →

 Hər bir xalqın özünəməxsus milli adət-ənənələri var. Azərbaycan xalqının da həmçinin. Təbii ki, bizim üçün çox dəyərli və sevimli olan adət- ənənələrimiz, digər bir millətin nümayəndəsi üçün qəribə görünə bilər. Necə ki, indicə sizə bəhs etmək istədiyim müxtəlif xalqların özləri üçün çox normal olan adət- ənənələri bizə qəribə görünür. 
   
Belə ki, Yaponiyanın bəzi yerlərində insanın yaşı bizdə olduğu kimi onun doğulduğu gündən deyil, yeni ildən hesablanır. Məsələn, həmin əyalətlərdən birində dekabrın 31- i dünyaya gəlmiş körpənin bir gün sonra, yəni yanvarın 1-i 1 yaşı qeyd olunur.
  
 İndoneziyada isə insanın yaşı ilə bağlı qeyri- adi bir ənənə olmasa da, ona ad qoyulmasında digər ölkələrə nisbətən müəyyən maraqlı fərqlər mövcuddur. Həmin ölkədə dünyaya yenicə göz açmış körpənin bütün qohum- əqrəbaları onun ətrafına yığılır. Onların arasından biri ad qoymaq üçün seçilir. Ad qoyan şəxs uşağın başı üstündə dayanıb onun əcdadlarının adlarını sadalamağa başlayır. Uşaq hansı ad çəkildiyi an şirin- şirin qığıldasa, deməli, o adı bəyənir və elə uşağın “istəyilə” də ona həmin ad qoyulur. Hətta oranın adətinə görə, uşaq bu vaxt ağlayarsa, hamı balacanın bu ada layiq olacağına əmin olur. Lakin körpə sadalanan adlardan heç birinə “cavab” verməsə, onda oğlandırsa, sadəcə Tou Beun- təzə kişi, qızdırsa İna Beun- təzə qadın adlandırılır. 

   Hindistanda da uşaqların məktəblərinə aid qəribə adətləri var. Əgər hər hansı bir məktəbli 1 gün dərs buraxarsa, onun cəzasını məktəbli özü yox, valideynlərindən biri çəkməli olur. Uşağın məktəbə getmədiyi günün səhəri dərsə həm də onun atası və ya anası gəlməlidir. Elə bu səbəbdəndir ki, ata və anaların sayəsində Hindistandakı bütün məktəblərdə davamiyyət əla vəziyyətdədir.

   Norveçin paytaxt şəhəri Osloda isə ali məktəblərdə təhsil almaq istəyənlər üçün çox təqdiredici bir adət- ənənə mövcuddur. Universitetə qəbul olunmaq istəyən hər bir şəxs bilik və bacarıq sahibi olmaqdan başqa, siqaret çəkməkdən də tamamilə imtina etməlidir. Əks halda onun adı tələbələrin adları siyahısına düşə bilmək imkanından məhrum olur. 

  Könül Nəcəfova

Davamı →

Rusiya
Yeməyə qonaq olduğunuzda, qabınızda bir parça yemək buraxmaq Rusiyada bir nəzakətlilik göstəricisi sayılır. Ayrıca süfrədə şən olmaq və mübahisə yaratmamağa da əhəmiyyət verilir. Bir başqasının qabına gözünüzü tikib baxmanız, əslində yalnız Rusiyada deyil, heç bir ölkədə doğru deyil və əlbəttə masadan qalxmadan əvvəl yeməyi bişirən adama bəyəndiyinizi  bildirmək çox nəzakətli bir davranışdı.

Filipin
Yemək masasındakı mövqenizi təyin edən ev sahibi, yemək xidmətini də mütləq özü etmək istəyir. Sizə isə təqdim etdiyi heç bir şeyi rədd etməmək və mütləq dadına baxmaq düşür. Yeməyinizi bitirdikdən sonra, çəngəl və bıçağınızı qabınızın üstünə açıq bir şəkildə qoymalı və yemək masasını yığışdırarkən  ev sahibinə kömək etməlisiniz.

Ardı →

Bəzi xalqların adət-ənənələri çox qəribə olur və insanları dəhşətə gətirir. Məsələn, Türkiyədə bəy duzlu qəhvə içməyə məcbur olur və səsini çıxarmır. Hindistanda isə gəlinin ayaqlarını qayınanası yuyur.

Hindistanda toydan bir gün əvvəl parti təşkil olunur və qayınana gəlin münasibətlərinin yaxşı olması üçün gəlinin ayaqlarına xına qoyulur. Sonra isə mahnılar oxuyaraq onu qaynana yuyur.

Toyda bəy qayınana tərəfindən qarşılanır və bəyin ayaqları yuyulur. Ardından isə bal və süd çəkilir. Bəyaz gəlinlik yerinə, qırmızı rəngli sarı deyilən milli geyim geyinirlər. Həmin geyimi bəy toya gələrkən özü ilə birlikdə gətirir. 4 dəfə od ətrafında fırlandırqdan sonra birinci kim otursa, evdə onun sözü keçəcək.

Şimali Koreyada evlilik ənənələrində ördək və qaz əsas yer tutur. Əvvəllər bəylər əlində qaz tutaraq ağ atın önündə gəlirdi. Hazırda isə bu adət-ənənə taxta qazla əvəzlənib.

Başqa bir adət-ənənəyə görə, cütlüklər evə 2 cüt qaz yerləşdirir. Onlar qarşılıqlı danışsa, cütlüklər yaxşı yola gedəcək, tərs davransalar, yaxşı yola getməyəcək.


Vikinqlərdə gəlin namizədləri pulla alınırdı. Yəni, bəy gəlinin atası ilə danışıq aparır və gəlini pulla özünə arvad edir.

Belçikada toy adət-ənənəsi əl dəsmalı ilə bağlıdır. Gəlinin ailəsində qızın adı yazılmış və işlənmiş dəsmal var. Toy günü həmin dəsmal qonaqlara göstərilir.

Bosniyada bəy əvvəlcədən qız evinə gəlir və toy haqqında söhbət edir. Qızın ailəsindəki ağsaqqallar bəydən razı qalsalar, toya razılıq verirlər. Sonda qəhvə gətirilir və qəhvə şəkərlidirsə, qız evinin cavabı müsbət olduğu bildirilir.
Ardı →

Sonuncu çərşənbə artıq yazın gəlməsinə daha az vaxtın qaldığına işarədir. Təbiət oyanır, bütün ətaf aləm canlanır. 
Folklorşünas Məhəmməd Məmmədovun sözlərinə görə, İlaxır çərşənbə bir sıra bölgələrdə, xüsusilə Naxçıvan, Urmiya, Təbrizdə özünün təntənəsi ilə hətta Novruz bayramını geridə qoyur. İlaxır çərşənbənin özünəməxsus adət-ənənələri, ayinləri, oyunları var. Bu çərşənbə torpağın və özündən əvvəllki 3 mühüm ünsürün — su, od və yelin oyanması əkinçik həyatının başlanmasına işarədir. 
Davamı →