Köpək

Xüsusiyyətləri

Başı az çox uzun, üst çənədə üç, alt çənədə dörd kəsici dişi olur. Ön ayaqları beş, arxa ayaqları dörd barmaqlıdır. Dırnaqları pişik kimi çəkilə bilmə xüsusiyyətindən məhrumdur.

Həyatları

Gündüz və gecə fəaldır. Qoxu hiss etmə və eşitmə duyğuları itidir. Görmə mexanizmi, sarı və mavi rəngləri daha yaxşı qəbul edə bilən quruluşdadır. Ağıllı olduğundan asanca tərbiyə edilə bilər. Sahibinə bağlılığı ilə tanınır. Barmaqları üstündə qaçır və yaxşı üzür. Saatda 50 km sürətlə yol qət edə bilir.
Erkək itlər arxa ayaqlarından birini qaldıraraq sidik buraxarlar. Ağac kökü, qaya kimi yerlərə qoxulu olan sidiklərini edərək, bölgələrinin sərhədlərini cizirlər. Daha sonra, arxa ayaqlarıyla öküz kimi təpinərək, sidik və nəcis buraxdığı yerə ayaqlarındakı bezdə olan hormonları buraxar. Bu hormonlar itin cinsiyyəti, yaşı, statusu və artıma vəziyyəti kimi mövzularda, digər itləri məlumatlandırmaq üçündür. Hər it qonşu itlərin qoxulu işarələrini tanıyar və bölgələrinə girməkdən çəkinər. İtlərin qoxu yaddaşı son dərəcə inkişaf etmişdir və yeni bir qoxunu aldıqdan dərhal sonra, burnunu yalayaraq bu qoxunu yaddaşına həkk edir.

Artma

Kişi itlərin uyğunlaşma motivi, hirsliliyə gəlmiş hər hansı bir dişi qoxusu al/götürdüyündə dövrəyə girərkən, dişilər irqlərə görə dəyişməklə birlikdə ortalama 180 gündə bir uyğunlaşma dövrünə girərlər və yalnız bu dövrün uyğun günlərində cütləşə bilərlər. Uyğunlaşmanın olduğu dövrdə qanama olar və bu dövr, 180 gündə bir, 18 gün davam edən bir siklustur. 57-70 gündəlik bir hamiləlik dövrəsindən sonra, dişi, burnu tamamilə açıq, gözləri bağlı və kar 1-8 bala doğurar. Bala sayı, uyğunlaşma sıxlığı, uyğunlaşma zamanı, dişini dölleyen kişilərin sayı ya da kişinin döl keyfiyyəti kimi faktorlara bağlıdır. Bala doğulduğunda, yalnız burnu açıqdır, təxminən olaraq 14. gündə gözlər, 21. gündə qulaqlar açılar. Ana it, doğumda, son balanın gəlməsiylə birlikdə, bala toplama mühərrik şablonunun təsiriylə, 14 gün boyunca balalarına böyük bir maraq/əlaqə göstərər. 14. gündə balaların gözləri açıldığında, anadakı oksitosin hormonu normal səviyyəyə gəlməyə başlar və ana balaları ilə maraq/əlaqəsini yavaş yavaş kəsməyə başlar. Balalar altı həftə boyunca süd əmərlər. İtlərin tər bezləri ayaq yastıqlarındadır. Kifayət qədər tər təyin etmədikləri üçün, ağız və tüpürcək yoluyla maye təyin edərlər. Xüsusilə isti zamanlarda dillərini ağızlarından çıxardaraq hərarətlərini çölə ataraq sərinləyərlər.

           İtlər haqqında məlumatlar

1. Bala itlər dünyaya gələndə kor, kar və dişsiz olurlar.

2. Araşdırmalara görə guya it sahibləri telefonda itləri ilə danışırlar.

3. Rəngləri görə bilməyən bəzi insanlar kimi itlər də rəngi ayırd edə bilmir. İşıq zəif olanda gözləri daha yaxşı görür.

4.Sürü halında ikən itlər qovmağı və ov etməyi daha yaxşı bacarırlar. Bir sürünü təşkil etmək üçün 2 it kifayət edir.

5. İtlərdə burun izi insanlarda barmaq izləri kimidir. İtlər burnundan tanınırlar.

6. Dünyada ən çox it ABŞ-dadır, ikinci yeri isə Fransa tutur.

7. Qeyd edilir ki, dünyada 400 milyon it var.

8. Bir it qulağını hərəkət etdirmək üçün 188.242 əzələdən istifadə edir.
9. İtlərin ən inkişaf etdiyi hissi toxunmadır. Pəncə daxil olmaqla itin bütün bədəni toxunmaya qarşı çox

həssasdır.

10. Bir it insandan 4 dəfə çox uzağı eşidə bilir.
11. Dünyada ən çox itə sahiblik edən şəxs (5000 it) Kubla Kahn adındakı bir adamdır.
12. İtlərin üzünə baxanda nə qədər çox yaşayacağı bəlli olur. Uzun burunlu, canavara oxşayan itlər digər itlərə nisbətən uzunömürlü olur.
13. Əgər qeysəriyyə yolu ilə bala it doğulursa və anasına verilmədən öncə təmizlənirsə, ana itlər bu balalarına bəzən yaxın durmurlar. 
14. Alma və armud toxumları içində bir qədər arsen (mərgümüş) adlı maddə var ki itlər üçün zəhərli və ölümcül ola bilər.
15. Az miqdarda təzə üzüm və kişmiş itlərdə olan böyrək xəstəliklərinə gətirib çıxara bilər.
16. Bununla yanaşı şokolad, bişmiş soğan və ya tərkibində kofein olan qidalar itə ziyandır (Yadıma gəlir, biz uşaq olanda kənddə itə qənd verirdik, bir bəh-bəhlə yeyirdi, sonra da gedib qıraqda yediyini qaytarırdı, yazıq it ). Ümumiyyətlə şirin şeylərdən itinizi uzaq tutun.
17. Qədim Misir mədəniyyətində itlər son dərəcədə hörmətli hesab olunurdular. İt sahibləri itləri öldüyü zaman günlərcə yas tuturdular.
18. İtlərin tər vəziləri yoxdur, onlar pəncələrindən tərləyirlər.
19. Dırnaqlarına diqqət edin. Uzun dırnaqlar itinizə narahatlıq yarada bilər, ona görə də bu işi baytar həkiminə həvalə edin.
20. “Get, gətir!” İtinizlə oyun oynayın. Xüsusilə də “get, gətir” oynunu itlər çox sevir. Bu oyuna görə it üçün olan oyuncaq topları ala bilərsiniz.
21. Gəmirə biləcəyi oyuncaqları alın. Bir şeyi gəmirmək itlərin stressini azaldır. Bəli, gülməyin, itlərdə də stress halı olur. Dişlərini qaşıya biləcək oyuncaqlar və sümüklər alın. 
22. 15 gündən bir mütləq iti yuyun. Çünki gün ərzində havadakı tozlar itin tüklərinin arasına girərək dərisinə yapışır. Havasız qalan dəri infeksiyalara yol açır. Ona görə də yay aylarında bir çox itlərdə bədənin müxtəlif yerində yaralar olur.

                        İtlər haqqında 40 məlumat

1. Tüklərini darayın. İtlərin çoxu bundan xoşlanar. İtinizi darayarkən həm kürkünün sağlam olmasını təmin edərsiniz həm də aranızda bir bağ inkişaf edər.
2. İtlər də üşüyər. İtinizin bir kürkü olması, soyuq havalarda çöldə dayanmağa dözə bildiyi mənasını verməz. Onu bağçada daxmasız buraxmayın.
3. Geydirin. Kiçik itlər və tüksüz cinslərin soyuq havalarda geydirilməsi lazımdır.
4. Zaman ayırın. İtinizi hər gün uzun gəzintilərə çıxarmaq üçün müəyyən bir zaman ayırın. Gündə ən az iki dəfə çölə çıxmasını təmin edin.
5. Təhsil şərtdir. İtinizi öyrədərkən əmrləri əl hərəkətləri və jestlərlə birlikdə versəniz, öyrənməsi daha asan olacaq.
6. Boyunduruğunu çıxarmayın. İtinizin boyunduruğu hər vaxt boyunda olmalıdır. Boyunduruğunda adı, sahibinin adı və ünsiyyət məlumatları olmalıdır.
7. Əlaqənizi tələb edir. İtinizin sizə bağlanması üçün bolca zaman keçirməniz lazımdır.
8. Birələrə döyüş açın. İtinizin birələrdən uzaq bir həyat davam etdirə bilməsi üçün baytarınızın sizə verdiyi baxım planından çaşmamalısınız.
9. Metal qab istifadə edərkən. Metal su qabları qış aylarında çöldə dona bilər və itinizin dili kobud yapışa bilər; yaz aylarında isə həddindən artıq dərəcədə istilənə bilər və itinizin dilini yandıra bilər.
10. İtlər, dişlərinizi göstərdiyiniz üçün gülümsəməyi agresiflik göstəricisi olaraq qəbul edə bilərlər

11. Bala itlər kor, kar və dişsiz doğularlar.
12. Dalmaçyalı cinsi itlər doğulduqlarında hamısıyla ağdırlar, qara ləkələri sonradan meydana gələr.
13. Qədim Yunan alimi Platon "İtlər bir filosofun ruhuna malikdir" demişdir.
14. İtləri sevmənin təzyiqi saldığı isbat edilmişdir.
15. Edilən bir araşdırmaya görə, it sahiblərinin çoxsu itləriylə telefonda danışdıqlarını ya da sekretere mesaj buraxdıqlarını söyləmişdir.
16. İtlər 2-3 yaşında bir uşağın zəkasına malikdir.
17. İtlər 150 elə 200 söz öyrənə bilər, sözlərlə eyni mənanı verən əl hərəkətlərini də yadda saxlayarlar.
18. İtlərin dillərində təxminən 1.700 dad götürmə orqanı vardır. İnsanlarda bu ədəd təxminən 9.0008242-dir.
19. Havadakı kiçik kimyəvi damlacıqları iyləyə bilmələri üçün itlərin burunlarının ucu yaşdır.
20. İtlər insanlardan 1000 qat daha yaxşı qoxu hiss edər. İnsanların qoxu hiss etmə hüceyrələri 5 milyonkən, itlərinki 2.200 qədərdir.

21. Əgər sahibi qollarını yelləyirsə, bir it onu 1 mil kənardan asanlıqla təyin edə bilər.
22. Bir dişi it və dişi balaları, yeddi il içərisinə 4,372 bala verə bilər.
23. İtlər 14.000 ildən uzun bir müddətdir insanlarla yaşamaqdadır. Pişiklərdə bu təxminən 7.000 ildir.
24. İtlər rəngləri rəng koru bir insana bənzər şəkildə hiss edərlər. Gözləri işıqlar batıqkən daha yaxşı görər.
25. İtlər sürü halındaykən qovmağa və ovlanmağa daha uyğun olarlar. Bir sürü ola bilmək üçün 2 it kifayətdir.
26. İtlərin burun izləri, insanlardakı barmaq izləri kimidir və onları təyin etməkdə istifadə edilər.
27. Dünyadakı itlərin ən izdiham olduğu ölkə Birləşmiş Dövlətlərdir ikinci sırada Fransa izləyər.
28. Dünyada təxminən 400 milyon it olduğu düşünülməkdədir.
29. Bir it qulağını hərəkət etdirmək üçün 188242-dən çox əzələ istifadə edər.
30. Toxunma, itlərin inkişaf etdirdiyi ilk duyğudur. Patiler daxil olmaq üzrə bütün bədənləri toxunmağa həssas sinir uclarıyla bağlıdır.
31. Bir it, bir səsin qaynağını saniyənin 1/6008242-də təsbit edə bilər və insanlardan dörd qat daha uzağı eşidə bilər.
32. İlk bələdçi itləri, İkinci Dünya Döyüşünün sonunda Alman hökuməti tərəfindən döyüşdə gözlərini itirən əsgərlər üçün öyrədilmişdir.
33. Dünya üzərində ən çox itə sahiblik etmə rekordu 5.000 itlə Kubla Kahn adındakı bir adamındır.
34. İtlərin üz şəkillərindən həyat uzunluqları aydın ola bilər. Uzun burunlu, qurdları xatırladan itlər, düz üzlü itlərə nəzərən daha uzun yaşayarlar.
35. Əgər sezərənlə doğuldusa və anaya geri verilmədən əvvəl təmizləndisə, ana itlər doğumdan sonra bəzən balalarını rədd edə bilərlər.
36. Alma və armud toxumları içlərində bir miqdar arsenik saxlayar və bu itlər üçün ölümcül ola bilər.
37. Az miqdarda təzə və kişmiş itlərdə böyrək problemlərinə səbəb ola bilər.
38. Bənzər şəkildə şokolad, bişmiş soğan ya da içərisində kafenin saxlayan yeməklər itlər üçün zərərlidir.
39. Qədim Misir Sivilizasiyasında itlər son dərəcə hörmətli heyvanlar idi. İt sahibləri itləri öldüyündə günlərlə yas tutardılar.
40. İtlərin tər vəziləri yoxdur, patilerinden tərlərlər.

                                     Dünyanın Ən Təhlükəli İtləri (10 Şəkil)

Bu listdə dünyanın ən təhlükəli 10 it cinsi ilə tanış olacaqsınız. Təbii ki, listi təqdim etməzdən öncə qeyd etmək lazımdır ki, bu siyahı sadəcə həmin itlərin sahiblərinin vermiş olduqları rəyə əsasən hazırlanmışdır. Yəni heç də hər zaman bu itlər təhlükə mənbəyi olmurlar, bəzən onların içindən insanlar üçün əsl «dost» olan itlər də çıxır. İndi isə onluqla tanış olaq. 

1) Alyaska Malamutları

  Alyaska marmotu (lat. Marmota broweri) — gəmiricilər dəstəsinin sincablar fəsiləsinə aid məməli heyvan növü.

Bu marmotların uzunluğu 53,9-65,2 sm, kütləsi 2,5-4 kq arasında dəyişir.

Alyaska marmotu Alyaskada Bruks sıra dağlarının yamaclarında yaşayır. Bu, onun yırtıcılardan qorunmasına şərait yaradır. Onlar ot, çiçəkli bitkilər, mamır və şibyə ilə qidalanırlar.

Alyaskanın yerli əhalisi alyaska marmotunun ətinin yeyir, dərisindən geyim üçün istifadə edirlər.

   2) Boxer cinsi itlər                                                                                                           

             3) Chou Chou cinsi itlər   

       4) Dalmatian cinsi itlər 

5) Doberman cinsi itlər

6) Alman çoban iti cinsi itlər

         7) Haski cinsi itlər

8) Pitbull cinsi itlər

9) Presa Canario cinsi itlər

10) Rotveller cinsi itlər