11

Otağımın gündoğara açılan pəncərəsindən xoşüzlü bir səhər gülümsəyir. Yuxudan xeyli vaxtdır oyanmışam. Ancaq qalxmaq istəmirəm, yer dəmi alıram. Gözlərimi yummuşam—dünənki əhvalatları xatırlayıram. Daha doğrusu, görürəm. Dərya ilə şirin söhbətlərimizi, dalğaların şırıltısına qarışan qəhqəhələrimizi eşidirəm. Bu təsəvvür sanki dünəni geri qaytarıb ikinci kərə təkrar edir mənimçün.
Biz Bakıdan çıxınca yaxın kəndlərin darısqal, yöndəmsiz yollarından keçirik. “Qayaaltı” deyilən sarı qumlu, nəhayətsiz bir sahilə gəlirik. Ətrafın genişliyi, havanın saflığı ürəyimi fərəhləndirir. Yayda dənizə çimməyə axışan adamlarla dolu olan bu səs-küylü yerlər indi tamam sakit və kimsəsizdir. Təkcə qağayılardır sahilin də Xəzərin də sakinləri. Dərya suyun qırağında maşını bir dövrə sürətlə fırladıb, saxlayır, təkərlər, ləpələrlə ütülənmiş yaş qumun üstündə naxışlı çevrələr cızır. Xəbər alıram:
—Sən elə niyə elədin?
Mən də Dəryaya “Sən” deyirəm. “Siz” onu məndən, məni ondan uzaqlaşdırır.
Maışından enirik. Dərya yerdəki, ikiqat haşiyəli çevrəyə baxıb, sualıma cavab verir:
—Bunun içərisində bir gözəl qızın şəklini salacağam.
Dəniz uğuldayır. Sahilə qoşun-qoşun hücum çəkən dalğalar şahə qalxır, qağayılar qanadlarını sulara çırpır. İkimiz də susuruq. Bayaq yolda Dərya srağagünkü məyusluğumun səbəbini öyrəndikdə qəribə bir söz dedi: “Əgər mənimlə belə görüşməyə atandan ehtiyat edirsənsə, onun çarəsi asandır: elçi göndərərəm, nişanlanarıq.”
—O şəklini çəkmək istədiyin qız kimdir?—soruşuram. Dərya zarafatı başa düşür. Qolunu boynumdan aşırıb, çiynimi ovcunda sıxır. İlhama gəlmiş şairlərə təqlidən üzünü dənizə tutub deyir:
—O qızın qaranquş qanadları tək zərif, qara, çatma qaşları, uzun, sıx kirpikləri var. Gözləri əfsunlu və cazibədardır. Dodaqları həmişəbahar qönçəsidir. Alnı, yanaqları, çənəsi, boğazı hamardır, elə bil ağ mərmərdən yonulub. Qədim yunan əsatirlərindəki gözəllik ilahəsinin burnu kimi düz və sivri  burnu var. Xurmayı ipək telləri çiyinlərinə qədərdir. Cənnət sinəsində bir cüt...Mən əlimlə onun ağzını qapayıram.
—Bəsdir...
Maşına söykənərək beləcə yanaşı dayanırıq. Qarşıda, dənizin üfüqlərə qovuşduğu uzaqlarda yelkənli bir qayıq üzür. Dalğalı suların köksündə yırğalandıqca gah dikəlir, gah batır, görünməz olur. Mən, uşaqlıqda əzbərlədiyim Lermontov şerinin misralarını Xəzərə oxuyuram:
“Ağarır mavi dumanlıqda qərib bir yelkən.
O qərib yelkən uzaqlarda bilinməz nə arar...”
Sonrakı misraları Dərya dilimdən qapır. İftixar duyğusu ilə çevrilib ona baxıram. Boyumuz bir bərabərdədir. Elə məmnunam ki… Köksüm də dəniz kimidir. Qalxır… enir. Bilsəydim, təkcə bu dəqiqələri yaşamaq üçün doğulmuşam, ömrümün belə gödəkliyindən şikayətlənməzdim. Dərya çiynimi buraxır, bədənim üşürgələnir. O, kiçik bir taxta parçası tapıb, cızdığı çevrənin içərisinə girir. Hamar qumun üstdə əlini sağa-sola, aşağı-yuxarı gəzdirərək əyri xətlər çəkir. Həm də ehtiyatla hərəkət edir ki, ayaqlarının izi ora düşməsin. Onca dəqiqə keçməmiş mən yerdə böyük əksimi görüncə onun bacarığına heyrətlənirəm. Dərya dikəlib, kənara adlayır, boynunu yana əyərək gözlərini qıyır, çəkdiyi rəsmə diqqət yetirir və əməlindən razı təki qürrələnir.
—Oxşarı varmı sənə, Könül?
—Lap eynilə mən özüməm!—deyirəm.
—Ancaq… heyf zəhmətindən! Pozulub gedəcək...
—Canın sağ olsun. Bircə dəfə baxdınsa, kifayətdir. Qoy pozulsun. Orijinalı ki, ürəyimdədir...
Sonra Dərya maşında oturub, məni yanına çağırır. Məqsədini duyuram: öpmək istəyir. Çəkilib bir qıraqda dayanıram. O, aşağı enib, pəncələri üstdə oğrun-oğrun yaxınlaşaraq, arxadan məni tutmağa çalışır. Qaçıram… Ucadan gülə-gülə maşının dövrəsində fırlanıram. Dərya da ardımca yüyürür...
Emingilin bağlarında da beləcə oynadığımız yadıma düşür. Bir anlığa qəlbim kədərlənir və tez də keçir. İkimiz də dururuq. Nəfəsimizi dəririk.
—Tutacağam!—deyir Dərya.
—Tuta bilməyəcəksən!—deyirəm.
—Baxarıq!
—Baxarıq!
Dərya qəfildən irəli atılır, mən yenə götürülürəm... Yorulduğumu hiss edincə cəld maşına təpilib içəridən qapıların dördünü də bağlayıram… Dərya vəziyyəti belə görcək tez əlini cibinə salıb qurdalanır. Ancaq nahaq yerə! Açarlar maşının üstündədir...
—Zəhmət çəkmə! Bax… Bax… bunları axtarırsan?—deyə açarları çıxarıb zəncirindən tutaraq pəncərənin qabağında yellədirəm, şüşənin arxasından ona acıq verirəm... Bu əsnada anamın səsi məni diksindirir:
—Könül, qızım, bəsdir yatdın, dur, əl-üzünü yu, naharını elə...
Mən Dəryadan da, dənizdən də ayrılıram. Əlimdəki zəncirli açarlar yoxa çıxır... Şəklim də sahilin qumsallığında qalır...

 

 12

 Mən lap uşaqlıqdan bədii kitabların aludəsi olmuşam. Əlimə keçən şerləri, romanları gecə-gündüz, dönə-dönə oxumuşam, yorulmamışam. Mütaliəyə acmışam—çörək kimi, susamışam—su kimi. Kitablar məni yaxın-uzaq keçmişlərə aparıb—sevindirib də, kədərləndirib də; təbiəti, iqlimi tanış doğma elləri, yad, qürbət ölkələri gəzdirib, qəribə insanlarla rastlaşdırıb kitablar. Bu qiyabi səyahətlər zamanı həyatda məsud, bəxtəvər yaşayanları da, əzab-əziyyət girdabında çapalayanları da, sevgisində vüsala yetənləri də, hicran atəşində qovrulanları da görmüşəm. Mən kitabları müqəddəs sanmışam, hər sözünə, kəlməsinə inanmışam; müəlliflərini isə peyğəmbər  təsəvvüründə zənn etmişəm. Bəzən elə təsirlənmişəm ki, özüm də yazmaq həvəsinə düşmüşəm, ancaq bacarmamışam... Sonralar, nisbətən ağlıkəsər çağlarımda hekayə naminə bir neçə hadisə quraşdırmışam. Lakin utandığımdan heç kəsə göstərməmişəm. Saxlamışam kitablarımın arasında, vərəqlər xəzan yarpaqları tək saralıb, solub… Onlardan biri də Emingilin bağlarından qayıdan axşamı yazdığım
 “Qız—bənövşə” əhvalatıdır. Bir ara az qalmışdı redaksiyalara aparacaqdım. Yaxşı ki, cəsarət eləmədim. Xəbər tutsaydı Emin, indi xəcalətdən üzünə necə baxardım? Açığını desəm, o yazı bu gün başqalarına mənasız da görünsə, mənim üçün öz qiymətini itirməyib. Cırıb atmağa heyfsilənirəm, əlim gəlmir. “”Qoy dursun, mənə maneçilyi yoxdur ki!”—fikirləşirəm, hələ də saxlayıram.
 ...Bahar fəslidir ... Çöldə tənha bənövşə bitir… Bir oğlan onun yanından etinasız və laqeydliklə ötür. Bənövşə isə  dərilmək, oğlanın ürəyinin üstə sancılmaq istəyir… Müyəssər olmur. Bu həsrət bənövşənin zərif  qəlbini incidir, boynu qüssədən bükülə qalır... Bənövşə—qızdır, qız—mənəm, oğlan da Emindir...
 Orta məktəbi qurtardı. Atam qoymadı bu yolu tutum. “Şairlik, ədiblik kişi peşəsidir”—dedi və məni  həkimliyə sövq etdi. Beş aydır tibb institutunda oxuyuram. Bura daxil olduğumdan narazı deyiləm.  Həkim də insanlara bəxş elədiyi əlavə ömrün müəllifidir. Dünyada bundan şərəfli nə var ki?!

 

 13

 Dərya ilə tanış olduğumuz bir aydır. Bu müddət ərzində hər gün görüşə bilməsək də, mütləq  zəngləşirik. Atamın qorxusundan cəmi üç dəfə gəzməyə çıxmışıq. Onda da yarı ürəyim evdə qalıb. İndi Dəryasız darıxıram. O mənimçün ən əziz, doğma bir adama çevrilib. İnstitutda mühazirələr zamanı tez-tez yadıma düşür. Evə gələndə də həmişə qulağım səsdə olur. Elə bilirəm bu dəqiqə  arxadan onun səsini eşidəcəyəm: “Könül!..” deyə məni çağıracaq. Fəzilə diliyanmış, bizi kinoda gördüyünü fakültəmizdə qızların çoxuna danışıb.  Eh!.. Qoy hamıya yaysın! Əvvəl-axır hər şey aşkara çıxacaq.  Sevmək cinayət sayılsaydı, gərək bütün bəşəriyyət mühakimə olunaydı!

 

 14

 Adam məhəbbətin qədrini araya hicran düşəndə bilir. Bir həftədir dəli kimiyəm. Evə gəldimmi, otaqlarda vurnuxuram. Dəryanın yolunu gözləyirəm. Moskvaya rəssamların, heykəltəraşların  müşavirəsinə gedib.Hesabla gərək ya sabah, ya biri gün qayıtsın. Təyyarədən evən təki mənə zəng çalacaq. Yaxşı ki, bir yol telefonla danışmışıq… Amma məni nigaran qoyub. Əlcəklərini yadından çıxarıb aparmayıb. Bu səhər elə ona görə radioya qulaq asdım. O tərəflərdə möhkəm şaxtadır. Moskvanın qışını mən də görmüşəm… Mağazalardan əlcək tapmasa, barmaqları donacaq Dəryamın.  Srağagün telefonla soruşdum: “Oralar çox soyuqdur?” Cavab verdi: “Onu mən bilmərəm, Könül!” Xəbər aldım: “Niyə?”  Dedi: “Çünki məni sənin məhəbbətin isidir!..”

 

 15

 Bütün günü Dəryasız Dərya ilə oldum. Yalqız vaxtlarımın həmsöhbəti bənövşəli dəftərimi qarşıma qoydum, xəyalımda təqvimin otuz beş vərəqini geri çevirdim, yanvarın on altısına qayıtdım. Dərya ilə başlanan tanışlığımızı incəliklərinə qədər ürək dolusu fərəhlə xatırlaya-xatırlaya ağ səhifələrə köçürdüm.
 Mülayim bir axşam çağıdır. Qışın ilıq günorta nəfəsi qismən soyumuşdur. Şəffaf, mavi göy  qübbəsinə ağ tül kimi param-parça buludlar səpələnib. Şəhərin quzeyə baxan pəncərələrində  şölələnən alov rəngli şəfəqlər göz qamaşdırır.  Mən institutdan çıxmışam, ancaq evə tələsmirəm. Əlimdə, kitab dolu portfel sahil küçəsinə tərəf  addımlayıram.  Darıxıram, həyatımda nəsə çatışmır. Həmsöhbətmi, musiqimi, əyləncəmi, könlüm nə istəyir, özüm də bilmirəm. Divarlara yapışdırılmış solğun afişalara ötəri nəzər salıram. Onlardakı zövqsüz şəkillər, yazılar rəngbərəng, tamaşalar, konsertlər isə köhnə, təkrar və yeknəsəqdir. Gözüm də, ürəyim də  təzəlik axtarır.  “67-nin sərgisi”—bu al-qırmızı başlıqlı elanı oxuyunca ayaq saxlayıram: yaxındakı muzeydə müasir  rəssamların, heykəltəraşların əsərləri qoyulub.  “Gedib baxacağam”—deyə istiqamətimi dəyişib ora yollanıram.  Fasadı qoşa sütunlu böyük binanın vestibülündə soyunuram. Yuxarı qalxıb salonları bir-bir... gəzirəm. Rəsmlər...heykəllər...büstlər cürbəcürdür—canlıları da var, ölüləri də. Sərgi yenicə açılıb, adamla doludur. Havası istidir. Lakin mücərrəd, anlaşılmaz şəkillər asılan otaqlar boşdur, soyuqdur.  Bayaqdan onu da hiss edirəm—qıvrımsaçlı bir oğlan kənardan mənə çox diqqətlə baxır, yəqin kiməsə oxşadır. Əhəmiyyət vermirəm. Özümü görməməzliyə qoymuşam. Xəzər sahilindəki qara-boz qayalıqları, Abşeronun yaşıl bağlarını və yastıyapalaq yöndəmsiz evlərini təsvir edən mənzərənin önündən etinasız keçə bilmirəm. Bu yerlər mənə tanış, doğma görünür. Emini xatırladır. “Bax… Könül, quyunun yanında oynamayacaqsan. Günortanın istisində bağın içinə getməyəcəksən—qurd-quş sancar səni. Keçi kimi dər-divara, ağaca dırmaşmayacaqsan—yıxılarsan, xatada biz qalarıq...” Dəlisov uşaqlıq çağlarım uzaqda qaldı...
—Bağışlayın...—deyə arxadan qulağıma dəyən səs məni fikirdən ayırır. Geri döncək yenə həmin qıvrımsaçoğlanı görürəm.
—Buyurun.
O, ayaqlarını cütləyib, qarşımda hörmətlə təzim edir:
—Üzr istəyirəm… Siz neftçi Muradın qızı deyilsiniz?
“Bu mənim atamı hardan tanıyır?”
Deyirəm:
—Bəli.
Oğlan rahatlıqla köks ötürür, ehmalca başını əsdirərək gülümsünür.
—Elə bunu soruşacaqdım… Zənnim məni aldatmayıb.
Mən hələ heç nə anlamıram.
—Bəyəndinizmi kişinin obrazını?
—Hh… Bilmirəm siz hansı kişini deyirsiniz?
Oğlan duruxur:
—Zəhmət olmasa bura gəlin.
O məni içəri salona aparıb, küncdə üzü işığa qoyulmuş yekə bir büstü göstərir.
—Bunu görməmisiniz?
Baxan kimi atamı tanıyıram. “Pa!”—deyə iradəsiz pıçıldayıram. Büstün böyründəki xırda yazılar gözümə sataşır: “Dərya Zəkizadə.”
—Haçan düzəldiblər bunu? Heçxəbərim yoxdur...
O dinmir.
—Mən bu heykəltəraşın adını eşitmişəm.
Oğlan yenə bayaqkı təki ayaqlarını cütləyib, hörmətlə təzim edərək əlini irəli uzadır:
—Elə isə tanış olaq: Dərya Zəkizadə. Bu iş mənimkidir...
—Sizinkidir?!—deyə mən sövqi-təbiilə onunla əl tuturam və oğlana ötəri bir nəzər fırladıram.
—Heç gözləmədiyim halda sevindirdiniz məni... Büst eynilə atamdır, geniş alnı, çatılmış qalın, pırpız qaşları, ciddi baxışları, çökük ovurdları, çənəsi, dodaqları, bığları hamısı, hamısı onunkudur.
Dərya izahat verir:
—Mənə xarakterik bir neftçi obrazı lazım idi. Çoxdandı gəzirdim, axtarırdım… Axırıncı kərə mədənə gedəndə təsadüfən Murad əmi ilə rastlaşdım. Kişinin sifətinə baxan kimi dedim: “Tapdım! Elə budur!”—O, azacıq susub qısıla-qısıla sözünə davam edir:—Amma, xətrinizə dəyməsin, Könül xanım, yaman tündməcaz atanız var. Onu dilə tutub beş-altı dəfə emalatxanama aparınca anadan əmdiyim süd burnumdan gəlib...Hər seansda da yarım saatdan artıq oturmayıb. Özümdən xəbərsiz şadlıqla qəhqəhə çəkirəm:
—Siz ki onu yola gətirmisiniz, qəhrəmansınız, deyirəm.—Atam bu barədə evimizdə bir kəlmə də danışmayıb.
Dərya umu-küsü eləyir:
—Heçgəlib heykəlinə də baxmayıb.
Söhbətimiz kəsilir. Susuruq. Nəzərlərimiz ani olaraq qarşılaşır. Duyuram, Dərya nəsə demək istəyir, gözləri gülür. Ancaq ürək eləmir. Sonra eyhamla dillənir:
—Yaxşı ki, bu gün muzeyə gəldim...
Soruşuram:
—Siz? Mən?
—Elə ikimiz də! Yoxsa, bu tanışlıq olmayacaqdı..
—Ancaq bir məsələ mənə qaranlıq qaldı, —deyə mövzunu dəyişmək məqsədi ilə araya söz atıram.
—Siz nədən bildiniz mən neftçi Muradın qızıyam? Axı, atama o qədər də oxşarlığım yoxdur...
Dəryanın nüfuzedici baxışları yenə sifətimdə gəzir.
—Bunu siz deyirsiniz, Könül xanım. Amma mən, bir heykəltəraş müşahidəsi ilə diqqət yetirəndə, sizi atanıza oxşadan əlamətləri, cizgiləri çox aydın görürəm. Xüsusən gözlərinizdəki işıltı, kirpiklərininzin düzülüşü, çənəniz, üzr istəyirəm, hətta dodaqlarınız belə Murad əmini xatırladır... Onun sözlərindən utanıram. Üzümü yana çevirəndə büstdən atamın qaşqabaqlı baxışları mənə zillənir. Sanki, naməhrəm bir oğlanla belə şirin-şirin danışdığıma qeyzlənir. Dərya getməyə hazırlaşdığımı hiss edincə:
—Gözləyin, Könül xanım, elə mən də çıxıram,—deyir və tələsik uzaqlaşır. Vestibüldə geyinəndə o, yenə mənə yaxınlaşır, icazə alıb, paltomu tutur. “Yox” deməyə dilim gəlmir. Sonra sərgidən evimizə qədər mən özümdə olmuram. Fikrim Dəryada qalır. Onunla yanaşı addımladığıma sevinirəm. Və bu ünsiyyətdən qəlbimə elə xoş bir rahatçılıq süzülür ki… Küçəmizə çatanda ayrılacağımıza heyfsilənirəm. Dərya sabah mənimlə yenə görüşmək istəyir. Sehrlənmiş kimi, ixtiyarsız razılıq verirəm, düşünmədən, qorxmadan...
Bu gün Könül deyiləm mən, başqa bir qızam. Darvazamızdan girəndə Dərya məni çağırıb, təkidlə tapşırır:
—Sizdən təvəqqə edirəm, Könül xanım. Murad əmi tanış olduğumuzu bilməsin. Fikirləşər ki, biz çoxdanın dostlarıyıq; büstünü də elə sizin xətrinizə düzəltmişəm… Təşəkkür əvəzinə nahaqdan nifrət qazanaram.
Evə gəlincə şadlığımdan atamın boynuna sarılıb öpürəm:
—Pa, təbrik edirəm səni!.. Sərgidə heykəlini qoyublar! Niyə səs salmırsan, hə? Elə canlıdır ki, pa, deyirsən bəs, indicə dil açıb danışacaq. Özü də birinci mənə acıqlanacaq. Qışqıracaq. “Ay qız, burda nə gəzirsən, getsənə evə!”  Atam heç halını da dəyişmir:
—Çox az vaxtımı almışdı o gədə, bir də durub sərgisinə gedəcəyəm?!.. Elə sən görmüsən, kifayətdir. Mən öz otağıma qaçıram. Paltomu, papağımı çıxarıb bir kənara tullayıram. Qollarımı açıb aynanın qabağında fırlanıram. Saçlarım dağılır. “Dərya!”—deyə çağırmaq, qəhqəhə çəkmək, uşaq təki atılıbdüşmək istəyirəm...

 

 16

 Bu axşam gecəyədək telefonun yanında oturub qəzetlərə baxdım, kitab oxudum… “Spidola”nı qurdaladım, xaricdən tutduğum musiqilərə qulaq asdım. Atam da, anam da çoxdan yatmışdı. Dəryanın zəngini gözləyirdim. Maraqlı bir xəbər vardı qəzetdə: məşhur alman alimi Vilhelm Humbaldt gözəl, ağıllı zövcəsi Karolina fon Daxroydenə qırx dörd il ərzində hər gün yüz xətt şeir ithaf edib. Onlar otuz beş il intəhasız bir məhəbbətlə yaşayıblar. Karolinanın vəfatından sonra da Humbaldt onu unutmayıb. Ömrünün axırına kimi, hər səhər yazdığı şeri axşam aparıb sevimli qadının məzarı üstdə oxumağı bir adət şəklinə salıb... 
 “Qəribədir!—Fikirləşdim. —Sən demə, almanların da öz məcnunu varmış!..” Otağa cilgiltili qarışıq fərəh doldu. İntizarım bir anda yoxaldı. O idi. İkicə kəlmə sözü ilə ürəyim təskinlik tapdı.
—Salam… Salam, Könül… Necəsən?
Pıçıldadım:
—Yaxşıyam. Gəlib çıxdın?..
—Hə… Mən dedim indiyə yatmış olarsan.
—Heç gözümə yuxu gedər?.. Hardan danışırsan?
—Aerodromdan. Bağışla, narahat elədim səni.
—Yox...
—Yatginən… Sabah istirahət günüdür, görüşərik… Yaxşımı?
—Nə vaxt?
—Saat… neçədə istəyirsən?
Fikirləşdim.
—Birdə.
—Çox gözəl!
—Harda?
—Elə orada… Gecən xeyrə qalsın.
—Sağ ol...

—Öpürəm səni!
Arxayınlıqla nəfəs aldım. “”Elə orada” metronun “Bakı Soveti” stansiyası deməkdi. İçəri evdən atamın boğuq səsi eşidildi:
—Kimdir gecənin bu vədəsində zəng çalan?!
—Pa, səhvən bura düşmüşdülər.
—Bəs sən niyə oyaqsan?
—Dərslərimi hazırlayırdım, pa. Indicə qurtardım.
Köksünü ötürdü, lakin dinmədi. Işığı keçirdim. Barmaqlarımın ucunda çarpayıma yaxınlaşdım. Tez soyunub yerimə uzandım. Bu gecə yorğana deyil, sanki şadlığa büründüm...və gözlərimi yumunca asta-asta əriyib şirin bir... yuxuya qarışdım...

 

 17

 Səhər şən və gümrah oyanmışdım. Sevincim mahnıya çevrilmişdi; çarpayımı səliqəyə salanda dodaqaltı zümzümə edirdim:

Alma atdım, nar gəldiı
Kətan köynək dar gəldi.
Qapıya kölgə düşdü,
Elə bildim yar gəldi...

 Bir həftəlik ayrılıqdan sonra bu gün yenə Dərya ilə görüşəcəkdim. “Nə romantik də adı var,—fikirləşirdim.—Dərya! Bu kəlməni hər dəfə dilimə gətirəndə nəhayətsiz mavi sular dalğalanır gözlərimin qabağında. Qəlbimə sanki sərinlik yayılır… Dənizin nəfəsini duyuram...”
 Atam, biz yatmış ikən sübhdən durub bağa gedib. Kişi təzəhəvəsdir. Buzovnada yer götürüb—ev tikdirir, quyu qazdırır. Bu yay istirahətə öz bağımıza köçəcəyik. Mən görməmişəm, anam deyir, lap ləpədöyəndədir, “xoşbəxtlikdən” orada da Qönçəbəyimlə qonşuyuq. Əvvəl buna sevinirdim. Indi yox. Mənə qalsa, Dərya məsələsindən sonra Eminin gözündən mümkün qədər uzaq olardım. Ancaq neyləyə bilərəm...
 Gönortaya kimi evdə oturmağa səbrim çatmadı. Çıxıb gəzinmək istədim. Paltomu geyirdim, telefon səsləndi. Zəng çalan Dərya olmamalı idi. Dəstəyi anam götürdü:
—Könül, Qönçəbəyimin oğludur,—dedi,—səni çağırır.
Heyrətləndim:
—Kim?!
Arvad söyləndi:
—Ay qız, Emini tanımırsan?
—Neyləyir o məni?
—Nə bilim, gəl özündən soruş...
Anam nəsə ikibaşlı danışırdı. Telefona yaxınlaşdım:
—Alo?..—deyə təəccübümü gizlətməyə çalışaraq dilləndim.—Bəli, Könüldür… Ah… Salam, Emin. Eybi yoxdur… Onsuz da elə çıxıram… Iki-üçdəqiqəyə enirəm aşağı. Anamı bu gün tanımırdım. Heçmaraqlanmadı ki, o nə deyir… Haçan yanımdan çəkilib getdi, bilmədim. Emindən çıxmayan iş: “Könül, zəhmət olmazsa, yarım saatlığa aşağı düş. Səninlə işim var...” Qəribədir, o məni neynirdi?
 Bayırın günəşli-şaxtalı təmiz havası adamın ciyərlərinə dolduqca, özündə bir uşaq yüngüllüyü hiss  edirdi.  Küçəmizin başında dayanmış Emin, məni görüncə hərəkətə gəlib gülümsündü. Əvvəlki yoldaşlıq səmimiyyəti ilə hal-əhval tutduq; atamı, anamı xəbər aldı. Bilirdim ki, bunlar hamısı əsas söhbətin müqəddiməsidir, mətləb daldadır. Dinməzcə,asta-asta yanaşı addımladıq. Emin gödək, boz palto geymişdi. Boynuna qara-qırmızı zolaqlı şərf dolamşdı. Saçlarını sol yandan tağ ayırıb sağa daramışdı. Bu onu yaşından da cavan göstərirdi. Gözlərində və  sifətinin ifadəsində narahatlıq, nigarançılıq təzahürü vardı. Elə bil ürəyi dolu idi, sirrini gizlədirdi.  Haçandan-haçana Emin həyəcanlı, titrək səslə sözə başladı:
—Könül, səndən bir şey soruşsam, çəkinmədən düzünü deyərsənmi?!
Məəttəl qaldım. Nə cavab verəcəyimi tezliklə dərk etmədim.
—Qəribə sualdır… Baxır nə soruşacaqsan...
—Elə bir şey ki, ondan mənim həyatım, gələcəyim, səadətim asılıdır!
Emini heç bu cür ciddi görməmişdim. Rəngi ağarmışdı. Özü də elə danışırdı ki, guya mənə  acıqlanırdı.
—Insafla, açıq söylə, Könül, səni sevdiyimi bilirsənmi?
Həqiqəti boynuma almağa çəkindim. Düşündüm: “Ona qalarsa, bu sualı əvvəlcə mən sənə verməliyəm.”
—Bir yol nəsə eşitdirmişdin mənə,—dedim.
Eminin dodaqlarında istehzalı təbəssüm gəzdi.
—Bir yol… nəsə eşitdirmişdim? Yaxşı ki, o yadındadır. Könül, axı ona qədər sən məktəbli qız idin. Məni duymazdın da… O yaşda sənə başqa gözlə baxmağa nə haqqım vardı. Indi… böyümüsən, dünənki Könül deyilsən, institut tələbəsisən. Ixtiyarın öz əlindədir.
 “Əcəb də! Bu dəqiqə ixtiyarım Dəryadadır. Səninsə bunlardan xəbərin yoxdur, Emin. Mən onu sevirəm… Sən hələ də mənə ümid bəsləyirsən. Eh!.. Dünən bu sözləri demək tez idisə, bu gün də gecdi, Emin! Yubanmısan… Bundan sonra sənə könlümü yox, ancaq təsəlli verə bilərəm...”
O, susduğumu razılıq əlaməti sanıb, inamla davam etdi:
—Keçən dəfəki etirazına görə səni qınamadım. Əksinə, gözümdə daha da yüksəldin, çünki haqlı idin; evdən xəlvəti iş tutmaq istəmirdin. Kaş bütün ata-analı qızlar bu barədə sənə oxşayaydı. Heyf ki, belələri azdır...
 “Doğrudur,—deyə özlüyümdə onun axırıncı sözünü təsdiqlədim. —Elələri çox azdır, heçmən də o cür deyiləm!”
Biz danışa-danışa gəlib şəhərin mərkəzinə çatdıq. Nizami muzeyinin qabağından keçəndə tindəki üçüzlü saata baxdım. Qırx dəqiqə də yubana bilərdim. Sonra bir bəhanə tapıb ayrılmalıydım. Emin başını qaldırmadan xəbər aldı:
—Könül, bu günlərdə evinizdə mənim söhbətim olmayıb?
—Yox… Necə?!
Tez, ötən həftə Qönçəbəyimin bizə getdiyini xatırladım.
—Mən anamı sizə göndərmişdim. Məsələnin ucundan-qulağından Mərmər xalaya eşitdirib. Cavabından belə çıxıb ki, o bu işə əsla etiraz etmir. Hətta deyib Könül də Eminin xətrini istəyir. Məncə onunla həyat qurmağa narazı olmaz… Ancaq, əlbəttə, son söz yenə səninkidir... Ürəyim birdən-birə sıxıldı. Məni hərarət çulğadı. Küçənin ortasında dayandım.
—Sən Qönçəbəyimi anamın yanına nahaq göndərmisən!—dedim.—Bilmirsən ki, bizim evdə atam...
—Onunla da atam danışıb, Könül.
—Haçan?!
—Keçən istirahət günü bağa gedəndə söhbətləşiblər.
—Nə deyib?!
—O da anan kimi...
Emin çevrilib üzümə baxanda gözlərinə inanmadı.
—Sənə nə oldu, Könül? Rəngin niyə belə dəyişdi?..
Dinmədim. Geri qayıtdım. Emin də mənimlə. Bu halda Dərya ilə görüşmək istəmədim. Məhəlləmizə çatanda hər ikimiz ayaq saxladıq, üz-üzə durduq. O, fikrimi bir daha qəti öyrənmək məcburiyyəti ilə soruşdu:
—Könül, mən belə anladım ki… sən rədd edirsən təklifimi, eləmi?
-“Hə” deməyə dilim gəlmədi. Başımı tərpətdim.
 Fövrən Eminin sifətində süni gülümsünməklə təbii ağlamsınmaqdan yaranan, anlaşılması çətin, qəribə bir ifadə yarandı.
—Ürəyin hökmü əleyhinə çıxmaq çətindir,—dedi.—Səndə nə təqsir... O, evlərinə getdi. Mən donub yerimdə qaldım...

 

 18

 Sevinclə, mahnı ilə başlanan istirahət günüm kədərlə, göz yaşı ilə qurtardı. Evə gəlib otağıma çəkildim. Anama dedim, kefsizləmişəm. Uzandım ... Eminə yamanlıq etmişdim—özümü saxlaya bilmədim, ağladım. Dərya ilə görüşəcəyimiz vaxt da keçdi. Arada telefon cingildədi. Qalxmadım. Anam cavab verdi:
—Allo? Kimdir,—edi.
—Emindir? Yox?.. Canın sağ olsun, bala, bu səfər nömrəni düz yığarsan... Dəstəyi qoydu.
 Danışan yəqin Dərya idi. Anam isə Eminə oxşatmışdı. Bu nahaqdan deyildi. Evə qanıqara qayıtdığımdan, çox güman,məsələni duymuşdu. O da məyus idi...
Anam başına xına qoyub. Göyçəkləşib. Dərya deyir, mən atama oxşayıram. Amma razılaşmıram. Mən anama baxanda otuz il sonrakı özümü görürəm. Qaş-gözümü elə bil ondan borc almışam. Kirpikləri də eynən mənimki tək sıx və uzundur. Hələ üzüm giləsinə oxşar dodaqları, düz burnu... Bircə çənəsinin zənəxdanı məndə yoxdur. Ancaq o, bir az kökdür. Kitabxanada işi yüngüldür. Tənəffüsdən-tənəffüsə ayaq üstə olur. Uşaqlar dərsə girəndə o da oturub kitab oxuyur.
 Anam otaqdan çıxanda astanada ayaq saxlayıb maraqlandı:
—Eminin bayaq nə işi vardı səninlə?
—Heç,—dedim,—ma. Bir kəlmə söz soruşacaqdı.
Ürəyi dözmədi anamın:
—Soruşdumu?
Məndən cavab almadığını görən arvad matəm içində kölgə kimi yavaş-yavaş çəkildi...

 

 19

 Mən aptekdən dərman alıb evə qayıdanda Qönçəbəyimi səsindən tanıdım:
—...Əgər bilsəm ki, Könülün meyli qeyrisinədir, canınçün, Mərmər, heç durub bura gəlməzdim. Eminə də deyərdim ki, oğul, bu sevdan baş tutmadı. Get, özünə ayrı qız axtar.
—...
—Əlbəttə, elə deyil. Tanımıram onu bəyəm? Məsələ burasındadır ki, naz eləyir. Uşağımın da nahaqdan qanını qaraldır, bizim də.
Anam xəstələnmişdi. Boğazı ağrıdığından çox yavaş danışırdı. Zalın aralı qalmış qapısı arasından, ancaq Qönçəbəyimin həyəcanla, ucadan dediklərini eşidirdim.
 Mən ehtiyatla öz otağıma keçim. Anamın zəif səsi gəlib qulağıma çatmasa da, hər şey başa düşülürdü:
—...
—Çox sağ ol, Mərmər, iki stəkan içdim bəsdir. Elə süfrə qırağından indicə durdum.
—...
—Dünən Emin Könüldən ayrılandan sonra bir gündə girdi içəri ki, görsəydin, deyərdin bəs, iraq olsun neçə ilin xəstəsidir. Ürəyimə od düşdü.
 Söhbətə azacıq ara verildi. Sonra anam nə soruşdu, mənə çatmadı. Qönçəbəyim cavabında dedi:
—Sən allah, Emin xəbər tutmasın, mənim bura gəldiyimdən… Möhkəm tapşırıb ki, bir də o barədə Mərmər xala ilə danışma. Bu məsələ qurtardı! Mən Könülün fikrini öyrəndim. Istəmir—vəssalam!.
—...
—A… bəs necə… Həyalı, ismətli qız da valideyninin rüsqəti olmadan, öz yanından durub deyərmi: “Ay filankəs, ölürəm dərdindən, elçi göndər, al məni?”
—...
—Elə bizimki də utancaqlıqda ondan geri qalmaz.
—...
—Başına dönüm, sabaha qoyma! Elə bu axşam işdən qayıdıb, çörəyini yeyəndən sonra kişiyə çatdır. Xeyir işi uzatmazlar. Könül ki, razılığını verdi, ertəsi günü arvadlar sizdədir, inşAllah. Indi qızım da gəlmək istəyirdi, qoymadım. Oturub evdə məni gözləyir.

 —...
—Yox. Atası hələ bilmir. Eşitsə, dəli olacaq.
—...
—A… heç deyərəm ona… Niyə ovqatını təlx eləyim...
Kreslonun səsindən başa düşdüm ki, Qönçəbəyim qalxdı, getməyə hazırlaşır. Mən tez dərman şüşəsini götürərək, dəhlizə çıxdım. Qapını açıb, təzədən örtdüm. Özümü elə göstərdim ki, guya içəri indicə girmişəm, paltomu asıram..
—Qızcığaz da evdə nigarandır, gedim yavaş-yavaş...—deyən Qönçəbəyim məni görcək söhbəti dəyişdi:
—Könül, göyçək balam, gəldin? Necəsən?
Boynumu qucaqladı, üzümdən öpdü. Anam kənarda dayanıb, məlul-məlul mənə baxdı.
—Ay qız, atan niyə qoyur, bu arvada soyuq dəysin? Çöldən-zaddan tapıb onu? Mənimki gecə səhərəcən on dəfə durub üstümü basdırmasa, gözünə yuxu getməz...Hə… Bəs necə… Mərmərdən bəyəm iki dənədir?
—Bu sözləri atama deyin, Qönçəbəyim xala.
—Atana da deyəcəyəm! Dayan… o saqqalı ağarmışla hələ çox işim var...
Arvad nəzərləri ilə məni oxşadı.
—Namxuda, maşAllah, yaxşısan.Saçını da indi belə daramısan, hə? Nə olar, dəbdi də. Yaraşır sənə. Eşitdim anan naxoşdur, gəldim ona dəyim… Dərmanını da almısan? Baxım görüm nə yazıb həkim. “Infuzi radtsiye altee”—gündə üç xörək qaşığı. Razyana suyudur da… Yaxşı, mən gedim, bir azdan Eminciyəzim işdən gələcək...
Qönçəbəyim çıxanda anama dildə:
“—Mərmər, canından muğayat ol”,—desə də, başını əsdirərək göz-qaşla anlatdı ki: “Axşam kişi ilə danışmağı unutma.”

 

 20

 Dərya maşını böyük bir həyətin darvazasından ərklə içəri sürüb, küncdə saxladı ...
—Çatdıq,—dedi.
Aşağı endim. Yenə onun qara eynəyini taxmışdım. Liftlə beşinci mərtəbəyə, oradan da ensiz pilləkənlə taxtapuşa qalxdıq.
—Emalatxanam buradadır, Könül,—deyə Dərya kilidini açdığı balaca qapıdan məni irəli buraxdı. Sonra da zarafatyana sözünə əlavə etdi:
—Öz klassik əsərlərimi bu otaqda yaradıram. Gülüşdük. O da, mən də paltomuzu soyunduq.
—Harda xoşun gəlir, keçəyləş,—dedi.
 Güneyə divar boyu pəncərəsi olan trapesiyaşəkilli emalatxana, geniş, işıqlı bir otaqdan ibarətdi. Sol küncdə alçaq miz, divan, şkaf və üç-dörd həsir səndəli vardı. Burada, dolabça üstündəki qırmızı telefondan savayı hər şey köhnə idi. Pəncərənin haşiyəsindən asılmış ağcaqayın budağına təqlidən zolaqlı, güldandakı sarmaşıq da susuz qaldığından solub saralmışdı. Dərya şkafı açıb bir cüt balaca göy fincanla nəlbəki çıxartdı:
—Darıxma, Könülcan, bu dəqiqə yaxşı qəhvə dəmləyəcəyəm, oturub dərdləşəcəyik. Yolda mən Dəryaya Eminlə əlaqədar məsələdən söhbət açmamışdım. Təkcə, görüşə gəlmədiyimin səbəbini soruşanda, ikicə kəlmə ilə: “Sonra danışaram” demişdim. Indi də o, məyus olduğumu yəqin ki, hiss etməmiş deyildi. Güldana su tökdüm. Emalatxanadakı işlərə baxmağa başladım. Divarlara vurulmuş rəflərdə, əsli Ermitaj, Vatikan, Luvr muzeylərinin nadir inciləri sayılan qədim dövrün mərmərdən yonulmuş “Platon”, “Yatmış Endimiona”, “Homer” kimi məşhur əsərləri ilə yanaşı, Dəryanın gildən, gipsdən düzəltdiyi müxtəlif biçimli heykəllər, fiqurlar və eskizlər qoyulmuşdu. Atamın büstünün yöndəmsiz bir surəti də onların arasında idi.
—Hə, Könül...—deyə Dərya arxadan yaxınlaşıb ikiəlli çiyinlərimdən sıxdı.
—Murad kişidən başqa bunlardan kimi tanıyırsan?
Bu sual mənə yersiz göründü. Karıxdım. Ancaq qınamadım. Dərya elə bilirdi ki, mənim incəsənət aləmindən xəbərim yoxdur. Özümü sındırmadım. Cavab verdim:
—Bəzisini tanıyıram.
O, azacıq əyilib üzünü yanağıma söykədi:
—Mən buna şübhə etmirəm. Müasir adamın hər sahədən məlumatı olmalıdır. Elə deyilmi, Könül?
Dəryanın nəfəsindən yüngülcə spirt qoxudu. Dilim dinc durmadı:
—Canınçün, Könül, səninlə görüşdüm, ürəyim sevindi… Yoxsa, heç aylarla yadıma düşməz. Gəlib divanda əyləşdik. Dərya fincanlara qəhvə süzdü. Stola Moskvadan gətirdiyi konfet, şokolad, peçenye qutularını düzdü.
—Gərək bağışlayasan, Könülcan, mən səni ayrı cür qarşılamalıydım,—deyə o üzrxahlıq elədi.
Emalatxananın ortasında hündür bir dəzgah qurulmuşdu; üstündəki iri heykəl yaş xarala sarınmışdı.
—Bu təzə düzəltdiyin nədir?—soruşdum və fincanı götürüb qəhvədən bir qurtum içim.
—“Məcnun” un heykəlidir, yanında da bir ceyran. Çoxdan işləyirəm. Əldən salıb məni: Sağlıq olsun, bu yay qurtarmalıyam. Dərya bir az da mənə tərəf çəkildi, divana yayxanaraq xəbər aldı:
—Əgər məndən gizli deyilsə, danış görək evinizdə nə hadisə baş vermişdi… Niyə belə dalğınsan? Əvvəl utandım, dinmədim. Sonra söhbəti açmağa məcbur oldum:
—Məni qonşuluqdan bir oğlan üçün istəyirlər...
Dərya heçhalını da pozmadı:
—Bəs sən?
—Mən… mən “yox” demişəm.
—Vəssalam. Qurtardı getdi!
—Atam, anamsa razıdır.
Dərya siqaret çıxardıb yandırdı. Tüstünü asta-asta qırağa üfləyərək fikirləşdi.
—Deyinən, mən başqasını sevirəm. Utanma! Aç məsələni evdə. 
Mən atamın hüzurunda bunu bacarardımmı? Əsla! Ikimiz də susduq. “… Mən başqasını sevirəm!?” Qəribədir! Bu gün Dəryanı tanımaq çətindi. Niyə təkid etmirdi ki, deyim: “Məni başqası sevir?” Yox, yox! Çox güman ki, o heç bunun fərqinə varmadı. Bəlkə də içdiyi konyak dilini çaşdırmışdı.
—Atamı ki, tanıyırsan,—dedim.—Eşitsə...
Dərya ayağa qalxdı. Siqaretini yerə atıb tapdaladı. Əllərinin şalvar cibinə qoyaraq emalatxanada gəzindi. Sonra gəlib qarşımda durdu:
—Səni başa düşürəm, Könül. Murad kişini yola gətirmək çətindir. Onda… bu günlərdə mən sizə elçi göndərərəm, razılığını verərsən, hər şey həll olunar.
Ürəyim yerindən oynadı. Dəryanın bu hökmü məni bir tərəfdən sakitləşdirdisə, digər tərəfdən kədərləndirdi. Zira qayğısız gənclikdən üzülüşüb nişanlanmağı belə tezliklə arzulamırdım. O nə düşündüsə geri döndü, gedib, yenə şkafı qurdaladı.
—Bax, gör xoşuna gəlirmi, Könül!—deyə oradan çıxardığı balaca, qırmızı qutunu gülə-gülə gətirib, qarşımda açdı.
—Moskvadan üzüyünü almışam, ancaq bilmirəm barmağına necə olacaq...
Mən utandım, başımı aşağı saldım. Dərya sol əlimi qaldırıb, əvvəlcə dodaqlarına yapışdırdı, sonra ehmalca üzüyü barmağıma taxdı.
—Yaxşıdır. Çox mübarəkdir.
Danışmadım.
—Bəyənmirsən, Könül?
Üzümü kənara çevirdim. Yanımda əyləşdi.
—Təbrik edirəm səni,—dedi və qolunu boynuma saldı. Çəkinmədim. Bir də gördüm ki.. emalatxanadakı heykəllər başıma fırlandı… Bəbəklərimdən qopan qığılcımlar ətrafımda ulduzlar kimi cövlan elədi. Çırpınmaq istədim… Lakin vaxtı ilə biləyimi yandıran odlu dodaqlarının təmasından bu dəfə qəlbimə elə sərməstedici ləziz bir duyğu süzüldü ki, bu nubar busənin təşnəsi kimi əzalarım sustaldı və başım ixtiyarsız halda divanın mütəkkəsinə düşdü.
—Dərya… neyləyirsən...—dedim. Ancaq müqavimət göstərməkdə aciz qaldım. O, yanaqlarımı ovuclarında bərk-bərk sıxaraq buraxmadı, təkrar-təkrar insafsızcasına şəhvətli öpüşlərə qərq etdi məni. İradəmin ehtirasa təslim olduğuna görəmi, yoxsa məsrurəliyimdənmi—bilmirəm, gözlərim doldu, ağladım. O isə məni pişik təki tumarlayıb güldü. Sonra saçlarımı arxaya hamarlayaraq öz dəsmalı ilə islanmış kirpiklərimi quruladı. Mən hıçqıra-hıçqıra, küskün ədada şikayətləndim:
—Bir də belə kobud rəftar eləsən,—dedim,—səni danışdırmayacağam...
O da sözümə zarafatla cavab verdi:
—Bir də öpməyə etiraz eləsən, mən inciyəcəyəm. Çünki bu mənə inamsızlıqdır.
 Eh!.. O gün Dəryadan heç ayrılmaq istəmirdim. Məhəbbətlə dolu ürəyim elə asudə döyünürdü ki... Evə gəlib öz otağıma girincə divardan asılmış oyuncaq meymun gözümə sataşdı. Yaxınlaşıb quyruğundan dartınca, mıxdan qoparaq yerə düşdü. Qaldırdım, baxdım. Ancaq daha ordan asmadım. Aparıb yazı stolunun yeşiklərindən birində gizlətdim.

 

 21

 Çıxılmaz vəziyyətdə qalmışdım. Atam, anam, Qönçəbəyim, əri… Hamısı bir fikirdə idi: məni Eminə nişanlasınlar. Oğlan etirazımı bilib qırağa çəkilsə də, valideynlər bu sövdadan əllərini üzmək istəmirdilər.
Dəryanın rahatlığı pozulmuşdu. Tez-tez zəng çalırdı, xəbər alırdı: “Könül, nə oldu?” “Atam məni danışdırmayıb,—deyirdim.—Yəqin bu axşam dindirəcək.”
Qönçəbəyimin də səbri tükənmişdi. Anamı gündə neçə yol telefona çağırırdı: “Mərmər, iş nə yerdədir?”
 Anam məndən çəkinirdi, əlini ağzına tutub, udquna-udquna astadan cavab verirdi: “Mən məsələni Murada çatdırmışam. Hələ ki, qızın rəyini soruşmayıb.” Dəryagildən elçilər üç gündən sonra gələcəkdi.  Evimizdə gərgin bir hal yaranmışdı. Atam özünü hər şeydən xəbərsiz kimi çox laqeyd aparırdı. Sanki anamın, Qönçəbəyimlə ərinin dediklərini unutmuşdu; Eminlə nişanlanmağıma etiraz etmədiyini yaddan çıxartmışdı. Onun bu etinasızlığı məni gecə-gündüz düşündürürdü. Kim bilir, bəlkə də ikicə kəlmə ilə razılığını verdiyi üçün bir daha bu söhbətlərə qayıtmağı lüzumsuz sanırdı. Ancaq ürəyimə dammışdı. O, bu haqda mütləq məni danışdırmalı idi!  Anamsa iki yol ayrıcında aciz qalmışdı. Gücü ona çatırdı ki, susurdu.

22

Bu lal-dinməz, cansıxıcı günlər məni elə bezikdirmişdi ki, nəhayət özüm söhbəti açmalı oldum:
—Ma, nə xəbərdir?! Niyə bikefsən? Səbəbini desənə!.. Başa düşürəm, guya mən günah bir iş tutmuşam… Belə birtəhərsiniz, atam da, sən də… Mən bu evdə ögeyəm, nədir?..
Anam gəlib qarşımda əyləşdi. Qollarını sinəsində çarpazlayaraq məlul bir görkəm aldı. Arvad bu fürsəti çoxdan gözləyirmiş kimi dərdi açıldı:
—Neyləyim, ay bala. Heç deməyə söz də tapmıram. Nə səndən keçə bilirəm, nə də onlardan... Qönçəbəyimlə üz-üzə gələndə xəcalətdən bir köynək ət tökürəm...
—Neyçün?
—Özün hər şeyi məndən yaxşı anlayırsan… Bildir razılığını istədilər, dedim, tələsməyin… Qoy uşaq instituta girsin, sonra. Oturub gözlədilər, indi də belə...
—Belə, yəni necə? Açıq danışsana, ma.
Anam yarıümid, lakin miskinli tərzdə nəzərlərini üzümə zillədi:
—Onu məndən niyə soruşursan?! Bəs özün oğlana rədd cavabı verməmisən?



23

Keçib pəncərə qabağında dayandım.  Bir dəfə institutdan çox şad qayıtmışdım. Anatomiyadan beş almışdım. Axşam atamı evdə qaşqabaqlı görəndə üstünə cumub, onu möhkəmcə qıdıqladım, güldürməyə çalışdım. “Ay qız! Dinc dur!”—Qışqırdı. Qulaq asmadım. Böyrümdən şapalaq ilişdirdi. Əli də elə ağırdır ki… Ətim göynədi. Sabahısı bildim ki, mədəndə qazma baltası sındığından işləri əngəlli olub...
İndi oturmaq istəyəndə atam dedi:
—Televizoru söndür, işığı yandır, sonra əyləş. 
Ekranda mənzərə filmi nümayiş etdirilirdi. Bir azdan “67-nin sərgisi” göstəriləcəkdi. Mən mütləq baxacaqdım. Arzulayırdım atam da, anam da görsün. Heyf! Televizoru keçirdim. Qapının haşiyəsindəki düyməni burunca büllur çilçıraq zalı nurla doldurdu. Ancaq istərdim atam məni qaranlıqda dindirsin. Utanmayım. Dəryanın sözləri yadıma düşdü: “Deynən mən başqasını sevirəm.”
Stolun aşağı tərəfində atamla üz-üzə oturdum. Anam çay gətirdi. Gəlib, sağ yanımdakı kreslonu altına çəkdi, bütün işlərdə təqsirkar kimi müqəssir bir görkəm aldı. Otaqda iki səs eşidilirdi: saatın tıqqıltısı, ürəyimin döyüntüsü. Haçandan-haçana atam xislətinə uyğun bir ciddiliklə sözə başladı:
—Mənə diqqətlə qulaq as, Könül,–dedi.—Sən əziz-xələf bircə övladımızsan. Valideyn üçün övladının xoşbəxtliyi hər şeydən qiymətlidir. Bizim də çalışdığımız odur ki, sən bəxtəvər yaşayasan… Elə deyilmi? Boğazım qurumuşdu. Danışmağa onsuz da səsim çıxmayacaqdı. Astaca başımı tərpətdim. Atam davam etdi:
—Mən bu söhbəti qəsdən bir neçə gün idi gecikdirirdim. Anana da tapşırmışdım, səni tələsdirməsin, ağıllı-başlı fikirləşəsən. Indi, yəqin ki, özlüyündə bir qərara gəlmisən… Məsələ belədir, qızım, mən də, anan da Qönçəbəyimgillə qohum olmağa narazı deyilik, uzun illərin qapı-qonşusuyuq, bir-birimizi yaxşı tanıyırıq. Bayaqdan daş heykəl kimi donub hərəkətsiz qalmış anam yerində qurcalandı:
—Eminciyəz də gözümüzün qabağında böyüyüb. Təmiz, ağıllı uşaqdır...—deyərək oğlan tərəfə qahmar çıxdı.
Atam mətləbə yaxınlaşdıqca ürəyim üzülürdü.
—Sən də körpə deyilsən, institut tələbəsisən. Sabah qurtarıb həkim olacaqsan... Anam yenə tap gətirmədi:
—Murad, özləri də deyirlər ki, qızı dördüncü kursdan tez apardı yoxdur. Stəkanı qaldırıb təkrar nəlbəkiyə qoymaqla atam ona bildirdi ki, “Bura bax, sözümü kəsmə!” Sonra qaş-qabağını gizlədərək mənə sarı döndü. Lakin sözünü çaşdığından yenə acıqlı-acıqlı anamı süzdü:
—Qoymazsan ki!
—Ma!—deyə mən də öz xeyrimə atama haqq qazandırdım:
—Mafar versənə kişiyə.
Bu əsnada telefon səsləndi. Anam durub mənim otağıma getdi və bir dəqiqə keçməmiş geri qayıtdı.
—Murad, səni istəyirlər.
—Kimdir?
—Tanımadım.
Atam könülsüz qalxdı, çayını isti-isti içə bilmədiyinə işarə ilə gileyləndi:
—Mərdimazarı axtarmaqla deyil ki! Keçib dəstəyi götürdü:
—Bəli. Əleykəssalam, beş də artıq… Oho! Səni xoş gördük… Necəsən oğul?.. Sağ ol, mən də yaxşıyam. Evdə də, mədəndə də hər şey qaydasındadır. Heykəlimi? Yox… O barədə səndən xəcalətliyəm. Vaxt tapan kimi mütləq gedib baxacağam. Amma iş yoldaşlarım görüblər… Bəli, bəyəniblər… Düzü canıma qorxu saldın. Dedim, bəs, yenə emalatxanalığam. Əşi, diriyə də heykəl qoyarlar. Necə?.. Elə indi? Hə… onda tamaşa edərik. Bu başdan sənə öz təşəkkürümü yetirirəm.. Atam zalın qapısından girməmiş mənə eşitdirdi:
—Könül, dur televizoru yandır, işığı söndür.
Anam heyrətləndi:
—Xeyir ola?
—Məni göstərəcəklər, Mərmər,—deyə atam sevincini gizlədə bilmədi. Gəlib özünü divanın küncünə yıxdı. Televizoru quranda, əlim titrəyirdi. Dərya nə iş tutmuşdu? “Utanmaz!” ürəyimdə onu məzəmmətlədim.
 Atam eynəyini götürdü, şüşəsinə hovxurub pijamasının ətəyi ilə sildi. Ekranda Dəryanın sərgi solonundakı əsərlərini bir-bir gördükcə və haqqında deyilən sözləri dinlədikcə mən ona göz qoyurdum. Kişi heçvecinə almırdı. “Neftçi Murad” büstündən söhbət gedəndə bığlarının altında balaca qımışdı; üzünü anama tutub zarafatla dedi:
—Mərmər, bilməzsən qədrimi!
Mən hələ nigarançılıqdan qurtarmamışdım. Bir azdan, şübhəsiz, atam yenə Emin məsələsinə qayıdacaqdı. Elə də oldu. Veriliş bitdi, mən durub yayınmaq istədim, qoymadı:
—Yaxşı… Sabah Qönçəbəyimgildən gələcəklər, Mərmər onlara nə cavab versin,—deyə eynəyini çıxardıb üzümə baxmadan sakit, lakin qətiyyətlə soruşdu.
Əlim, ayağım əsə-əsə, qısıla-qısıla dilləndim:
—Anam bilir...
—Bəlkə… mən də biləydim.
—Razı deyiləm!—dedim. Dedim və zalı tərk etdim. Arxadan atamın son qərarını eşitdim:
—Vəssalam! Mərmər, bu işdə mən acizəm. İxtiyar sahibi o özüdür!
 Atam gözümdə elə qalxdı ki… Sən demə, indiyədək onu tanımamışdım!.. Eyni vaxtda iki hiss keçirirdim: əvvəlcə Emini, sonra Dəryanı düşündüm. Ürəyimin yarısı kədərlərndi, yarısı sevindi.




Həmçinin bax:«46 Bənövşə» (III hissə)