Ucları gərilmiş qanadı xatırladan hündür, gümüşü elektrik dirəklərinin gur işığında gündüz olduğundan heç də az parıldamayan qara rəngli iri avtomobilin qapısı açıldı.
Ordan düşən adam — o, şıq geyimli, ucaboy, gənc bir qadın idi — yaxşı işıqlandırılmış kimsəsiz xiyabanı ötüb hündürmərtəbəli iki təndürüst binanın arasındakı qaranlıq, ensiz keçidə doğru yönəldi və çox çəkmədi ki, yaraşıqlı, qısaboğaz çəkmələrinin taqqıltısı ilə birlikdə gecənin zülmətinə qarışıb yox oldu. O, qonşuların o qədər də dərindən bələd olmadığı, bu yerlərə təxminən dörd il əvvəl köçüb gəlmiş xəstə Fəzlin gəlini idi.
Maşın yalnız o, gözdən itəndən sonra gediş-gəliş olmayan yolda tükürpədici fitəbənzər xırçıltı ilə geri döndü və yağ içində hərəkət edirmiş kimi səssizcə, amma iti sürətlə şəhər camaşırxanasına doğru istiqamət aldı.
Ardı →

Kölgəsində ay əyilib bir gözəli qucmada.
Qucaşaraq sevdiyilə yüksəklərə uçmada,
Şu görünüş bir ananın şəfqətinə oxşayor.
Düşündükcə zövqlərimi, vicdanımı oxşayor.

Bu ay, yıldız, boyaların qurultayı nə demək?
Bizcə böylə söyləmək!



Ardı →

Payızın əvvəlləri idi. Çiskin yağış yağırdı. Evdən işə gedirdim. Şəhərin «Muğan» oteli yerləşən hissəsində — dörd küçənin kəsişdiyi yerdə işıqforun qırmızı işığında maşını əylədim. Bu zaman bir əl maşının pəncərəsinə sarı uzandı. Ötəri baxdım, 22-23 yaşlarında bir gəlin idi. Onun qaranquş yuvası kimi bapbalaca ovcunun içində dəmir qəpiklər vardı və göydən düşən yağış damlaları bu qəpiklərə dəydikcə onların cingiltisindən xəfif bir ahəng yaradırdı. Düzünü desəm, bu mənzərədən bir qədər mütəəssir oldum, qeyri-ixtiyari əlimi cibimə salıb bir manat çıxartdım və qəpiklərin üstünə qoydum. Qadın yəqin yağışdan islanmasın deyə manatı o biri əli ilə götürüb gödəkçəsinin cibinə qoydu və özünəməxsus tərzdə dua etdi:
Ardı →

1941-1945-ci illərdə Böyük Vətən müharibəsi deyilən dəhşətli gedər-gəlməzə minlərlə soydaşımız yollanmışdı. Həlak olanlar, yaralanıb qayıdanlar, itkin düşənlər, əsir həyatı yaşayanlar barədə yüzlərlə əsər yazılıb. Bu hekayə də olmuş əhvalat əsasında ərsəyə gəlib və mən bu əsəri Ziya Bünyadov, Mirzə Cəbiyev və İlya Kaverin kimi qəhrəman övladlar doğmuş, atalarının, ərlərinin, oğullarının, qardaşlarının yolunu bu gün də gözləyən fədakar qadınlarımıza ithaf edirəm.
Kənddə xalama “qarımış qız” deyirdilər. Camaat danışırdı ki, min doqquz yüz qırx birin noyabr ayından sonra onun başına hava gəlib. Hərdən dükan-bazara çıxan, yaxud məni bağçaya aparıb-gətirən xalamın dalınca xısın-xısın pıçıldaşanlar da olurdu. Bəziləri Xanım xalanın həddən artıq sakit, qaradinməz, daim fikirli və kədərli olmasını qeyri-adi əlamət kimi qələmə versə də buna qətiyyən inanmaq istəmirdim. Səbəbini fərli-başlı anlamırdım; hər halda, xalam haqqında gəzən bu söz-söhbətlər məni açmırdı; ona “qarımış qız” deyən adamlardan da zəhləm gedirdi.
Ardı →

Bəzən həftələrlə onların qazanında ət xörəyi qaynamırdı. Kişinin ürəyi hər ət xörəkləri istədikcə arvadı sataşır, qınayırdı ərini: «İndi hardan alım qonşumuz Əşrəf müəllimi ki, bir quzu cəmdəyinin para şaqqasını bölüb versin bizə, günlərlə kefə baxaq? Hardan alım o Sovet hökumətini ki, sən də oturub-durub Əşrəf müəllimdən imzasız məktublar yazıb göndərəsən yuxarılara? Axı Allah var göydə. Hər şeyi görür. Əvvəl — axır bizi çox şeyə həsrət qoymalıydı, sənin o haqsız əməllərinə görə. İndi qalmışıq beş – on manatlıq təqaüdün ümidinə».
Arvadı haqlıydı. Ona görə də o, dinmir, susur, xəcalət təri alnında tumurcuqlanır, bədənini əzabverici bir istilik bürüyürdü. Azacıq sonra isə hər şey keçib gedir, unudulurdu.
Ardı →

Heç bil­mi­rəm, söh­bə­tə ha­ra­dan baş­la­yım? Yax­şı­sı bu­dur, qoy elə əv­vəl­dən de­yim. Mə­sə­lə be­lə ol­muş­dur: təh­si­li­mi ba­şa vu­ran ili mə­ni tə­yi­nat­la uc­qar ra­yon­la­rın bi­rin­də­ki uc­qar bir kənd mək­təbi­nə gön­də­rdi­lər. Öl­kə­miz­də­ki bü­tün mək­təb­lər ki­mi, hə­min təh­sil oca­ğı da çox qa­baq­cıl bir müəs­si­sə­dir. Am­ma ora­da ix­ti­sa­sım üz­rə mə­nə iş ta­pıl­ma­dı ki, ta­pıl­ma­dı. Di­rek­tor üzü­mə ba­xıb de­di:
— Ə, ba­la, ədə­biy­yat dər­si qal­ma­yıb, bəl­kə sə­nə ta­rix ve­rək...
Mən ra­zı­laş­ma­lı ol­dum. Ça­rəm nə idi ki?
Di­rek­tor de­di:
— E-e-e… Ə, ba­la, bu­ra bax, əs­lin­də, mən­də heç ta­rix dər­si də yox­dur. Sa­də­cə ola­raq, ta­rix müəl­li­məm dek­re­tə çı­xıb, hə­lə­lik onun dərs­lə­ri­ni mü­vəq­qə­ti ve­ri­rəm sə­nə. Bir də ki, elə ta­rix də ədə­biy­yat ki­mi bir şey­dir də…
Ardı →

Üç dost idilər, çayxanada oturub çay içirdilər. Bu yaxınların söhbətidi. Bunu niyə xüsusi qeyd elədim? Yəni payızdı, soyuq vaxtdı. Soyuqda çayı limonla içəndə tez-tez tualetə qaçmalı olursan. Çünki, limon sidikqovucudu, bilməyənlər bunu da bilsin. Hə, gəlmişdən-getmişdən söhbət eləyirdilər. Özü də görüşəndə üçü də bir-biriynən öpüşmüşdü. Qabaqca deyib-güldülər. Nə haqda danışdılar, bilirsənmi? Kənddə olan əhvalatdan.

Saleh bir gün arvadıynan dalaşır. Arada arvadı ona deyir, səni mən kişi eləmişəm. Kənd yeridi dəə, bu da içən adam, dəli olur. Deyir, aaz, sən məni nətəri kişi eləyibsən? Arvad da qayıdır ki, sənə ərə gələndə evin bomboş idi, cehiz gətirmişəm, evini doldurmuşam. Saleh ürəyində deyir, yaxşı, məni kişi elədiyini sənə göstərərəm. Qəsdən özünü mübahisədə uduzmuş kimi göstərib arlaşır. Axşamüstü baxır ki, fürsətdi, evdə heç kim yoxdu. Arvadın fəxrlə onun başına qaxdığı bər-bərxananı, paltar şkafını-zadı sürüyüb çölə çıxardır, üst-üstə yığıb üstünə nöyüt tökür, altınnan da bir spişqa! Alov göyə qalxır, kəndin uşaqları ora toplaşır, ayə gəlin, Saleh əmi ocaq qalayıb! Görənlər deyir, qalın yun döşək yaxşı yanmırmış, Saleh gedib evdən yaba gətirir, yaba ilə döşəyi qaldırıb o üz-bu üzə çevirirmiş ki, yaxşı yansın…
Ardı →

Payızın sərinləşməkdə olan havasını ciyərlərinə çəkdi və kimisə axtarırmış kimi çoxdandır gözünün həsrət qaldığı doğma həyətin bütün künc-bucağına boylandı. Hər şey öz yerində idi, evdən azca aralıda təkəmseyrək zeytun ağacları, onların altına qoyulmuş sınıq-salxaq skamyalar, domino masası, uşaqların oyun meydançasında tikilməkdə olan nəhəng göydələn, evin qabağından düz dayanacağa qədər uzanan çattaq-çattaq olmuş asfalt yol hamısı öz yerində idi. Elə adamlar da dəyişməmişdi – həmişə eyni mövzularda söhbət eləyən bekar qonşular səhərin gözü açılandan zeytunluğun altında domino oynamağa hazırlaşırdılar, onların bütün səhərləri belə açılır, bütün axşamları belə qapanırdı.
Ardı →

Bu nə duzsuz adamdı, yekə kişidi, dişləri ağara qalıb, barı boyundan utanmır. Kişi xeylağı belə əzilib-büzüldüsə heç nə… O cibindəki nədi e, yol boyu başımı xarab eləyib, elə ona baxıb hırıldayır. Yəqin arvadının şəklidi, yüz faiz o da bunun kimi quşbeyinin biridi, boş yerdən deməyiblər ha taylı tayın tapmasa bağrı yarılar. Bir də hırıldasa, dədəmin ölmüşünə, deyəcəyəm «ə bəri bax, kişi ağır olar e. Arvad nə olan şeydi şəklini üstündə gəzdirirsən, dəqiqə başı da çıxardıb marıtlıyırsan…»
Ardı →

Biri vardı, biri yoxdu, əhalisi divlərdən ibarət böyük bir məmləkət vardı. Bu məmləkətin bütün divləri bir-birinə oxşayırdı; eyni görkəmdə, eyni xasiyyətdə. Divlərin qəribə bir adətləri vardı, balaları bir az böyüyüb ağıllanan kimi yığışıb əcaib bir mərasim keçirərdilər; balaca divin bağırtısına fikir vermədən ürəyini çıxarıb qoyardılar bir şüşəyə və həmin andan da artıq xasiyyətdə də onlara bənzəyən yeni bir div – divlər cərgəsinə qoşulardı. Şüşə sındırılmayana qədər bu divlərə ölüm yox idi.
Ardı →