Kan Tanuma indiyə qədər tanıdığım dostların içində ən qəribəsiydi. Əvvəldən onun əqli çatışmazlığından şübhəliydim. Kimisi onun sadəcə, əcaib bir məxluq hesab edir, amma mən onun xalis dəli olduğuna əminəm. Hər nəydisə, Tanuma nəyəsə möhkəm aludə olmuşdu. Hələ uşaq ikən fənər, teleskop, binokl, kaleydeskop və bu kimi şeylərlə oynayardı.

Bəlkə də Tanumanın bu qəribə aludəçiliyi irsi idi, deyilənə görə ulu babası Moribe də belə qəribə məşğuliyyətlərə meyli olub. O, Naqasakidəki hollandiyalı tacirlərdən müxtəlif şüşə əşyalar, teleskoplar və fərqli mövzuları əhatə edən əntiq kitablar alırmış. Bu əşyalar sonralar nəvələrinə qaldı və dostum Tanuma bu ailə yadigarlarının sonuncu sahibi idi.

Davamı →

Alber Kamünün 1946-cı ilin mart-may, 1949-cu ilin iyun-avqust ABŞ və Güney Amerika ölkələrinə səyahət zamanı apardığı qeydlərdən ibarət “Səfər gündəlikləri”ndən seçmələr:

D. xanımla insanların əksəriyyətinin yaşamaq istədikləri həyatı yaşaya bilmədiklərini və qorxaqcasına davrandıqlarını düşünürük.

Nyu-York limanına çıxırıq. Sis-duman qorxunc bir mənzərə yaradıb. Burada nizam, ərkyanalıq, iqtisadi güc hiss olunur. Bu qədər heyranedici və insanlığın fövqündə olan görüntü qarşısında ürəyimiz titrəyir.

Bir ölkəni tanımağın yollarından biri orada insanların necə öldüyünü görməkdir. Burada (ABŞ nəzərdə tutulur – tərcm) hər şey nəzərə alınır. Tanıtma afişalarında bu cür yazılır: “Siz öləcəksiniz və o zaman istirahət başlanacaq -1”. Məzarlıqların özəl mülkiyyəti var: “Yerinizi almağa tələsin!”
Davamı →

Gələcəkdən xəbər verən, kartla fala baxan məşhur falçı Amelia müştərisini iş otağında qarşılayır. Stolun üstündə qədim misir heykəlciyi, qara pişik Pippo, üç qutu siqaret və tarot kartları var idi. – Kəsin – bariton bir səslə Amelia dedi.

Müştəri falçının dediyini etdi.

Falçı Amelia üç kart seçdi və yavaş-yavaş onları öz qarşısında açdı.
– Birinci kart deyir ki, bu ilin mart ayında Londona, Parisə və Romaya dəhşətli hücumlar olacaq və Vaşiqtona atom bombası atılacaq.
Kişi udqundu.
Davamı →

Mənim ayaqqablarım cırıqdır, hal-hazırda birlikdə yaşadığım rəfiqəmin ayaqqabıları da cırıqdır. Biz demək olar ki, tez-tez ayaqqabılardan danışırıq. Elə ki, gələcəkdə yaşlı yazıçı olacağımdan danışmağa başlayıram o, tez soruşur: “Onda hansı ayaqqabıdan alacaqsan?” Mən isə cavab verirəm ki, bir tərəfində qızıldan bəzək olan yaşıl zamşa alacam.

Mənsub olduğum ailədə hər kəsin ayaqqabaları təzə və möhkəmdir. Anamın ayaqqabıları çox olduğundan onları yığmaq üçün hətta bir balaca şkaf da düzəltməli olub. Nə vaxt evə gedirəm ayyaqabımı görüb başlayırlar hay-küy salmağa. Ancaq mən bilirəm ki, hətta cırıq ayaqqabılarla da yaşamaq mümkündür. Almanların zamanında Romada tək idim və yalnız bir cüt ayaqqabım var idi. O da cırıq idi. Əgər ayaqqabını düzəltdirmək üçün çəkməçiyə versəydim, gərək iki-üç gün yataqda qalaydım, bu isə mümkün deyildi. Beləliklə, ayaqqabının yavaş-yavaş su buraxmasına, səkinin soyuğunun ayağamın altında hiss etməyimə və nəmişlikdən görünüşünü dəyişməsinə baxmayaraq, hətta yağışlı günlərdə də bu ayaqqabını geyinmək məcburiyyətində idim.

Davamı →

Möhkəm və soyuq idim, bir körpü idim, yarğanın üzərində uzanıb qalmışdım. Bir tərəfə ayaqlarımı, digər tərəfə əllərimi pərçimləmişdim; ovulub tökülən gil torpağı bərk-bərk qucaqlamışdım. Paltarımın saçaqları böyrümdən sallanıb yellənirdi. Xeyli aşağıda isə buzlu alabalıq axını şırhaşır axırdı.

Bircə turist belə indiyə kimi yolunu azıb da bu keçilməz sıldırımlığa təşrif buyurmamışdı, bu körpü hələ heç bir xəritədə cızılmamışdı. Beləliklə, uçurumda uzanıb hey gözləyirdim; gözləməkdən savayı çarəm yox idi. Bir körpü uçub dağılmadan körpü olmaq taleyindən canını qurtara bilməz.
Davamı →

Müharibə zamanı insanlar evlərin necə yıxıldığının şahidi olmuşdu və indi onlar özlərini evlərində bir vaxtlar olduğu kimi sakit və təhlükəsiz hiss etmirdilər. Bəzi yaralar sağalmır. İllər keçsə də bizim yaralarımız da heç vaxt sağalmayacaq. Bəlkə də bir gün yenə masamızın üzərində lampa, güldan və əzizlərimizin şəkilləri olacaq, amma daha biz bunların heç birinə inanmırıq, çünki bir dəfə bunları gözlənilmədən qoyub qaçmağa və yaxud dağılmış evlərin altında axtarmağa məcbur olmuşuq.

Keçən bu iyirmi ildə yaralarımızın sağalacağına inanmaq faydasızdır. Bizlərdən təqib olunanlar heç zaman rahatlıq tapmayacaqlar. Uzun –uzadı gecə zəngləri bizim üçün “polis bölməsindən” başqa məna kəsb etmir. Və öz-özümüzə təkrarlamağın xeyri yoxdur ki, bəlkə də indi “polis bölməsi” ifadəsinin arxasında bizim müdafiə və yardım istəyə biləcəyimiz dostlarımız var. Bizim üçün bu ifadə etibarsızlığı və qaçıb uzaqlaşmağı ifadə edir. Övladlarımın yatmasına baxıb fərəh hiss ilə düşünürəm ki, gecənin bir yarısı onları durğuzub qaçmağa məcbur olmayacağıq. Ancaq bu fərəhin kökü dərin deyil. Mənə hər zaman elə gəlir ki, bir gün gecə oyanıb yenə hər şeyi – boş otaqları, xatirələri və pal-paltarı, arxamızda qoyub qaçmağa məcbur olacayıq.
Davamı →

Bütün böyük şəhərlər kimi, Montrealı da dar küçələrsiz təsəvvür etmək olmaz. Hər addımında insana Şahzadə Edvard küçəsini xatırladan cəmi dörd məhəllə uzunluğunda olan çıxılmaz dar küçələr, tinlər, döngələr və dalanlar… Heç kəs bu dar küçələri otuz ildir bu yollarda süd paylamaqla saç ağardan Pier Dubin qədər yaxşı tanımırdı.

Ötən on beş il ərzində, Pierin çörək ağacı olan bu arabaya Josef adlı böyük, ağ at başçılıq edirdi. Montrealda, xüsusilə də fransızların sıx məskunlaşdığı məhəllələrdə uşaqlara, hətta heyvanlara da müqəddəslərin adlarını vermək adəti hələ də mövcud idi. İlk dəfə bu əzəmətli at Süd şirkətinə gətiriləndə hələ o adsız idi. Elə həmin gündən bu vüqarlı at Pierin ixtiyarına verildi. Pier onun boynunu sığallayıb, döşünə tumar çəkib, onun gözlərinin içinə baxdı.
Davamı →

Mamzelle Orli qamətli bədəni, al yanaqları,yavaş-yavaş ağarmağa başlayan saçları və qətiyyətli baxışları olan bir qadın idi. O, fermada işləyərkən kişi papağı qoyar, soyuq havalarda isə köhnəlmiş mavi şinel, bəzən də uzunboğaz çəkmə geyərdi.

Mamzelle Orli heç vaxt ərə getmək barəsində düşünməmişdi. Heç vaxt aşiq olmamışdı. İyirmi yaşında olanda evlənmə təklifi alsa da, dərhal rədd etmiş, əlli yaşına qədər də bu qərarından peşmançılıq duymasına səbəb ola biləcək heç nə yaşamamışdı.

Sevimli iti Pontonu, yanında yaşayan və əkin-biçin işləri ilə məşğul olan zəncilərini, ev quşlarını, bir neçə inəyini, qatırını, tüfəngini (bu tüfənglə o quş ovlayırdı) və dinini nəzərə almasaq, o tamamilə tənha idi.
Davamı →

Aprel ayı idi. Nahar etdikdən dərhal sonra yoldaşım məndən ayrılmaq istədiyini dedi. O, bunu deyən zaman biz süfrəni yığışdırırdıq, uşaqlar yenə öz otaqlarında zarafatlaşırdılar, it isə radiatorun yanında mırıldana-mırıldana yatırdı. Mənə fikirlərinin qarışdığını və yorulduğundan, məmnuniyyətsizliyindən, bəlkə də qorxaqlığından dolayı çox çətin günlər keçirdiyini dedi. Bizim 15 illik evlilik münasibətimizdən, uşaqlardan uzun-uzadı danışdı və etiraf etdi ki, bu hərəkətinə görə nə məni, nə də uşaqları qınaya bilməz. Hər zaman olduğu kimi bunları izah edərkən də səsi çox sakit idi, üzünü uşaq kimi büzür, sağ qolunu həddən artıq yellədirdi. Deyirdi ki, sanki onu uzaqlara çəkib aparan nəsə var. “Bütün bunlar mənim içimdə baş verənlərlə bağlıdır” – deyə əlavə edib, məni əlüzyuyanın yanında donub qalmış halda qoydu, qapını arxasıyca örtdü və evdən çıxıb getdi.

Bütün gecəni çarpayımızda tək-tənha fikirləşməklə keçirdim. Son günlərdə olan bütün hadisələri incələsəm də, münasibətimiz üçün böhran yaradacaq heç nə tapmadım. Onu çox yaxşı tanıyırdım. Bilirdim ki, çox sakit insandır.
Davamı →

[Mayra, bu yazıda sənin adından yararlandığım üçün məni bağışla]
Pəncərənin arxasından hər gün obaşdan eşitdiyi melodik səs gəldi. O, bu səsi yaxşı tanıyırdı. Gəncliyində bəstələmək istədiyi “Kəpənəklər” mahnısından idi.
 
Yatağında bu gözəl melodiyanı xeyli dinlədi. Mayra hələ oyanmamışdı. Üzünü divara çevirib yatmışdı. O, həmişə belə yatırdı. Həmişə də kürəyi açıq qalırdı. “Qoy yatsın, bu gün yəkşənbədi” – düşündü. Yorğanın ucu ilə Mayranın belini örtdü.
 
“Hə, durmaq vaxtıdı” –  yorğanı tərpətmədən sivişib yataqdan çıxdı. Dizi üstə oturub bir neçə gərilmə hərəkəti eləyib ayağa durdu. On yeddinci mərtəbədən dənizin ilahi mənzərəsi açılırdı. Pəncərənin arxasında qoşa ağ göyərçin dimdiklərini uzadıb yem gözləyirdi. Cəftəni ehmalca açıb dənizin havasını ciyərlərinə çəkdi.
 
Öskürək onu boğdu. Əlləri ilə qarnını qucaqlayıb var gücü ilə bir neçə dəfə öskürdü. “Zəhrimara qalasan… Şükür, keçdi”. Axşamdan plastik qutuya yığdığı yemək qalıqlarını miyoldayıb küçə tərəfdən pəncərəni cırmaqlayan qara pişiyin qabağına itələdi.
Davamı →