Рейтинг
+34.55

Fəlsəfə

62 üzv, 181 topik
Rubrika haqda RSS

Henrix İbsen - Kuklalar evi

Hәr bir insanın öz prinsipləri, hər bir cəmiyyətin özünəməxsus mental dəyərləri, hər bir yazıçının öz yaradıcılıq sferası var. Fərqli dünyagörüşünü, fəlsəfi mövzuları məişət fonunda təqdim edən və onların simvolikstrukturunu yarada bilən yazıçılardan biri də HenrixYohanİbsendir.
Əvvəla, İbsenin «Kuklalar evi” əsərinin təhlil edərkənhansı səbəbə görəyazının adını „Kuklalar” qoyduğumu aydınlaşdırım. İlk baxışdan, əsəri oxuyan, yəni, ümumiyyətləİbsenin siyasi, ictimai-sosial, elmi-fəlsəfi düşüncələrinə bələd olmayan oxuculara belə görünə bilər ki, haqqında danışdığımız həmin “Kuklalar evi”, birmənalı olaraq,qadın azadlığı haqqında yazılmış bir əsərdir.

Davamı →

Sufizm və eşq

Orta əsrlər mərhələsi İslam dünyasının və müsəlman ölkələrinin ictimai-siyasi, elmi-mədəni, bədii-fəlsəfi düşüncəsinin formalaşmasında xüsusi rol oynayır. Çünki, bu dövr özünün mövzu zənginliyi və rəngarəngliyi ilə seçilir. Bu rəngarəngliyin, zənginliyin yaranmasına və inkişafına xüsusi təkan verən qüvvələrdən biri də təriqət ədəbiyyatı olmuşdur. İslam dini ilə əlaqədar olaraq daha da geniş yayılmağa başlayan, mövzu, bədii-fəlsəfi düşüncə, dini-ədəbi məfkurə baxımından təriqət ədəbiyyatı orta əslər ədəbiyyatının ayrılmaz hissəsidir. Müsəlman ölkələri də İslamla sıx bağlı olduqlarından bir-birinin ardınca və ya eyni zamanda yaranmış bu təriqətlərin təsirindən yan keçməmişdir.

Davamı →

Vizual Poeziya, Nəzəriyyə və Təcrübə...

Vizual poeziya — ədəbiyyat və ənənəvi təsviri yaradıcılığın (rəssamlıq, qrafika) qovşağında  yerləşən incəsənət janrıdır. Biz bu təzahürü  Rusiyada XX əsrin 90-cı illərindən başlayaraq maraqla izləyirik: bunu vizual poeziya yaradan yeni şairlərlə bərabər bu mövzuda dərc olunan çox saylı məqalələr də sübut edir. Belə maraqlı məqalələrdən mən Sergey Biryukovun «Zevqma. Rus poeziyası” (Zevqma — əlaqə, nitq forması, sözlər arasındakı eynitipli sintaksis əlaqələr.

Davamı →

Ən təhlükəli basqı fəlsəfi basqıdır

Vəhdətin daxilindəki kəsrət onu parçalayır, yoxsa daha da möhkəmləndirir? Kəsrət zərurətdir, yoxsa xaos? Bəlkə xaosun özü bir zərurətdir? Vəhdət təklikdir, yoxsa çoxluğun birliyi? Ən nəhayət — əvvəl vəhdət yaranıb, yoxsa kəsrət? Bunları cavablandırmağa çalışaq. Kəsrət həm zaman, həm də məkan bölgüsüdür. Vəhdət isə bunun əksinə, zamanın da, məkanın da birliyidir. Kəsrətin olmaması, eyni zamanda yoxluq anlamına gəlir. Əgər vəhdət varsa, deməli, nə zaman mövcuddur, nə də məkan. Yuxarıdakı son sualı bir az başqa cür təkrarlasaq, varlıq tək parça halında yaranıb, yoxsa parçalar halında yaranıb, bütövləşməyə doğru gedir? Bunların ikisi də həm başlanğıc, həm davamiyyət ola bilməz.

Davamı →

"Somerset Moemə görə həyatın mənası"

“İnsan ehtiraslarının yükü” (Of Human Bondage) kitabının baş qəhrəmanı Filip Keri, kimin ki həyatını müəllif bədbəxt uşaqlıq illərindən tələbəlik illərinə qədər təsvir edir, həyatın mənasının nədə olmasını aydınlaşdırmağa çalışır. O, bu barədə öz dostu bohemiyalı şair Kronşoudan soruşanda, dostu məsləhət gördü ki, fars xalçasına baxsın. Kronşounun ölümündən sonra o, bu söhbət barədə
xatırladı və qəflətən metaforanı çözə bildi.
Bu daxili monoloq romanın kulminasiya nöqtəsi olaraq, əslində Moemin özünün həyata baxşını əks etdirir.
“.....” Filip məyus halda özündən bizim niyə mövcud olmağımızı soruşdu.

Davamı →

Cəmiyyətin həyatı

Televizorda, internetdə, məktəbdə, jurnal və qəzetlərdə bizim cəmiyyətin istəkləri, problemləri, vətəndaşların tələbləri və s. ifadələr tez-tez işlədilir.
Hər bir vətəndaş cəmiyyətin üzvüdür. Vətəndaş ölkənin həyatında mühüm rol oynayan şəxsdir. Onun cəmiyyətin problemlərinin həllində iştirak etmək və qərarlar qəbul edilməsinə təsir göstərmək hüququ vardır. Vətəndaş cəmiyyəti — cəmiyyətin inkişafının müəyyən pilləsində formalaşan insanların birliyidir. O özündə bu cəmiyyətin siyasi, sosial, iqtisadi, mədəni sferalarında könüllü yaranan qeyri-dövlət strukturlarını birləşdirir. Azərbaycan Respublikasında cəmiyyətin həyatında aşağıdakı strukturlar da rol oynayır:
Davamı →

Mənəvi borc

Mənəvi borc və vicdan insanın daxili hisləridir. İnsanın cəmiyyət, kollektiv və özü qarşısında mənəvi borcu vardır. Mənəvi dəyərlərə sahib olmaq çox vacibdir. Bu baxımdan əxlaqın rolu əvəzedilməzdir. Əxlaq insanlar arasındakı münasibətləri tənzimləyir. Mənəvi borc müəyyən şərtlərə tabe olmur, ona hər zaman əməl edilməlidir. Onu təkcə yaxınlarına qarşı deyil, bütün insanlarla münasibətdə əsas tutmaq lazımdır. Mənəvi borc şəraitdən, zamandan, milliyyətdən, şəxsiyyətdən və yerindən asılı olmayıb universal xarakter daşıyır.
Mənəvi borc və vicdan anlayışlarına yanaşma müxtəlifdir. Çünki cəmiyyətdə insanlar fərqlidirlər. İnsan öz borcunu yerinə yetirdikdə və ya vicdanla hərəkət etdikdə məmnun olur. Bu borc hissi qəbul edilmiş mənəvi dəyərlərə uyğun gəlməlidir.
Davamı →

Hərəkət materiyanın xassəsidir

Ətrafımızdakı cisimlərin bir qisminin hərəkətli, bir qisminin isə nisbi sükunətdə olduğunu həmişə müşahidə edirik. Həyat və hərəkət arasında sıx əlaqə vardır.
Canlılara xas olan əlamətlərdən biri məhz hərəkətdir. Bizə hərəkətsiz kimi görünən hər hansı bir obyekt, əslində mövcud olduğu sistemlə birgə hərəkətdədir. Bütün varlıqların hərəkətini adi gözlə müəyyən etmək bir qədər çətindir.
Davamı →

Cəmiyyət və təşkilatlar

Cəmiyyət təkcə dövlət strukturları tərəfindən idarə edilmir. Cəmiyyətin həyatında mövcud olan təşkilatlar, partiyalar, qurumlar və s. onun həyatında mühüm rol oynayır. Bunlardan biri də partiyalardır. Partiyaların* yaranması cəmiyyətin həyatı ilə bağlı olmuşdur. İnsanlar siyasi məqsədlərini siyasi partiyaların köməyi ilə həyata keçirirlər.
Davamı →

Tolerantlıq

Varfolomey gecəsi insanların hər hansı bir fərqinə görə qırğına məruz qaldığı yeganə hadisə deyil. Dünya çox belə qırğınların şahidi olmuşdur. İspaniya katolik olmayanları inkvizisiyaya məruz qoyan, Amerika Birləşmiş Ştatları isə bir neçə yüz il zənciləri və hinduları mənsub olduqları irqlərinə görə təqib edən ölkə kimi tarixə düşmüşdür. Lakin bu kimi qırğınların ən böyüyü 1939-1945-ci illərdə baş vermiş İkinci Dünya müharibəsi illərində milyonlarla yəhudinin yalnız milli mənsubiyyətə görə məhv edildiyi “Holokost”* hadisəsi olmuşdur.
Ümumiyyətlə, dini, milli, irqi, cinsi, siyasi, ideoloji fərqlərinə görə insanların təqiblərə və zorakılıqlara məruz qalması halları əksər ölkələrdə mövcud olmuşdur.
Davamı →