Рейтинг
+6.45

Fizika

11 üzv, 55 topik
Rubrika haqda RSS

Enerji. Potensial və kinetik enerji

Qüvvənin təsiri cismi hərəkətə gətirirsə, mexaniki iş görülür. Baxılan misallarda görülən işin nəticəsində cisim deformasiyaya məruz qalır (kaman və elastik yay dartılır). Deformasiyaya məruz qalan cisim, məsələn, yay, buraxıldıqda əvvəlki vəziyyətinə qayıdır, bu zaman o, özü ilə yükü də hərəkətə gətirir (kamandan çıxan ox hədəfə doğru uçur) – elastik yay iş görür.

Davamı →

Mexanikanın qızıl qaydası, Mail müstəvinin faydalı iş əmsalı, Cismin tarazlığı

Sadə mexanizm qüvvədə qazanc verdiyinə görə onunla cismi qaldırmaq asandır. Lakin apardığınız araşdırmalar göstərdi ki, bu mexanizmlər qüvvədə neçə dəfə qazanc verirsə, məsafədə bir o qədər dəfə itirilir. Bu nəticə əsasında “sadə mexanizmlər işdə də qazanc verir” müddəasını söyləmək olarmı? Araşdırmadan aydın oldu ki, sadə mexanizmlərdə qüvvədə qazanc olsa da, işdə qazanc yoxdur. – Heç bir sadə mexanizm işdə qazanc vermir. Bu müddəa enerjinin saxlanması qanunundan çıxır və mexanikanın “qızıl qaydası” adlanır.

Davamı →

İnsanın eşidə bilmədiyi dalğalar, seysmik dalğalar

İnsan bütün səsləri eşidə bilirmi? İnsan qulağı ultra- və infrasəsləri bilmir.
Ultrasəs (latınca ‘‘ultra ” -yaxın) – tezliyi 20 000Hs-dən yüksək olan səs dalğalarıdır. Ultrasəsin istiqamətlənmiş səs dalğası olma xassəsi əks-səda lokasiyasında geniş istifadə olunur. Ultrasəsləri bir çox heyvan və həşəratlar çox yaxşı eşidir, yaxud da belə səslər yayırlar.
Davamı →

Atmosfer təzyiqinin ölçülməsi

İlk dəfə dolayı yolla atmosfer təzyiqini XVII əsrdə yaşamış italyan alimi Evangelista Torriçelli ölçmüşdür. O, 1m uzunluqda, bir ucu lehimlənmiş (bağlı olan) şüşə borunu civə ilə doldurur. Borunun açıq ucunu barmağı ilə qapayıb çevirərək civə olan geniş qaba daxil edir. Civənin içərisində borunun ucundan barmağını götürür. Bu zaman borudakı civənin az hissəsi qaba tökülmüş, çox hissəsi isə boruda qalmışdır. Boruda qalan civə sütununun hündürlüyü təxminən 760 mm olmuşdur.

Davamı →

Cisimlərin istidən genişlənməsi, İstilik tarazlığı, Temperatur şkalaları

Cisimlərin əksəriyyəti qızdırıldıqda genişlənir. Bunu cismi təşkil edən molekul və ya atomların orta kinetik enerjisinin artması ilə izah etmək olar; məsələn, bərk cismin atomlarının orta kinetik enerjiləri artanda onlar daha böyük amplitudla rəqsi hərəkət edir.
Bunun üçün onlara daha böyük fəza tələb olunur. Nəticədə bərk cisim genişlənir. Maye və qazların istidən genişlənməsinin də səbəbi onlardakı molekulların istilik hərəkətlərinin orta kinetik enerjisinin artması nəticəsində daha geniş həcmə yerlərini dəyişmələridir.
Davamı →

Molekulların istilik hərəkəti. Temperatur

Bütün cisimlər atom və molekullardan və təşkil olunmuşdur. Bu zərrəciklər daim xaotik (nizamsız) hərəkətdədir. Hər bir molekulun (və ya atomun) hərəkəti mexaniki hərəkət olsa da, cismi təşkil edən bu zərrəciklərin hərəkəti, əslində, çox mürəkkəbdir. Buna səbəb maddənin
1 sm3 həcmindəki zərrəciklərin sayının çox olmasıdır, məsələn, hesablamalar göstərir ki, suyun 1 sm3 həcmində ≈3,34 · 1022 molekul vardır.

Davamı →

Çəki, Sürtünmə qüvvəsi

Çəki nədir? Üfüqi elastik lövhənin üzərinə çəki daşı qoyulduqda o, lövhənin səthinə ağırlıq qüvvəsinə bərabər qüvvə ilə perpendikulyar istiqamətdə təsir göstərir. Nəticədə deformasiyaya məruz qalan lövhə də çəki daşma elastiklik qüvvəsi ilə əks-təsir göstərir. Bu elastiklik qüvvəsi səthin
reaksiya qüvvəsi adlanır və N→ hərfi ilə işarə olunur .

Davamı →

Enerji

Enerji — cisimlər (və ya zərrəciklər) arasındakı qarşılıqlı təsirləri və onların hərəkətlərini xarakterizə edir. Qarşılıqlı təsirlər və hərəkətlərin müxtəlif növlərinə uyğun olaraq enerjinin də müxtəlif növləri vardır: mexaniki, daxili (istilik), elektromaqnit, atom və s.
  • Mexaniki enerji mexaniki hərəkət və qarşılıqlı təsiri xarakterizə edən enerjidir.
  • Daxili enerji (istilik enerjisi) maddəni təşkil edən atom və molekulların hərəkət və qarşılıqlı təsirlərini xarakterizə edən enerjidir.

Davamı →