Рейтинг
+34.55

Fəlsəfə

63 üzv, 248 topik

Posthəqiqət dünyasında sağ qalma

“TƏNQİDİ DÜŞÜNCƏ”NİN TƏRKİB HİSSƏLƏRİ
Təsəvvür edin ki, hansısa reportaja baxırsınız və nəsə bir xəbər eşidirsiniz. Hətta sizə həqiqətəuyğun təsir bağışlasa belə, ona güvənmək olarmı? Xəbərin dəyərini anlamaqdan ötrü düşünməyə və suallar verməyə başlayın. Məsələn, həmin xəbəri verən insanların onu həqiqətən bilməsi mümkündürmü? Onlar nə qədər səriştəlidirlər və hadisə anında harda olublar? Jurnalist onları yanlış anlamış ola bilərmi? Sizə hadisənin özünü, yoxsa interpretasiyasını təqdim edirlər – loru dildə desək, haqlı kimdir, təqsirkar kim?

Davamı →

Göydələn mağaralar

XX yüzilliyin sonlarına doğru, elmi-texniki tərəqqinin artan uğurları fonunda yaxın onilliklərlə bağlı optimist hesablamalar xeyli artmışdı. Bir çoxları dəhşətli dərəcədə utopik görünsə də, ümid edirdilər ki, həmin uğurlar təfəkkürlərdə də ciddi inqilaba, köklü dəyişikliklərə gətirib çıxaracaq; dünya əsrlərdir əlbəyaxa olduğu əksər problemləri böyük ölçüdə həll edəcək. Məsələn, despotik rejimlər tarix səhnəsindən sürətlə silinməyə başlayacaq, demokratiyanın sərhədləri genişlənəcək, terrorçuluq və separatizm kimi meyllər kəskin azalacaq.

Davamı →

Mənəvi borc

Mənəvi borc və vicdan insanın daxili hisləridir. İnsanın cəmiyyət, kollektiv və özü qarşısında mənəvi borcu vardır. Mənəvi dəyərlərə sahib olmaq çox vacibdir. Bu baxımdan əxlaqın rolu əvəzedilməzdir. Əxlaq insanlar arasındakı münasibətləri tənzimləyir. Mənəvi borc müəyyən şərtlərə tabe olmur, ona hər zaman əməl edilməlidir. Onu təkcə yaxınlarına qarşı deyil, bütün insanlarla münasibətdə əsas tutmaq lazımdır. Mənəvi borc şəraitdən, zamandan, milliyyətdən, şəxsiyyətdən və yerindən asılı olmayıb universal xarakter daşıyır.

Davamı →

Blasfemiya nədir

Bu yazı bir neçə il qabaq yazılıb, ilk dəfə «Alma” qəzetində çap olunub. Dindar işləyənlərin „Alma” qəzetini bağlatdırdığı bir vaxtda, bu yazımın yenidən oxunmasını istədim.
Müəllifdən
“Blasfemiya”nın qədim yunan dilində hərfi mənası birisinin nüfuzuna xələl gətirmək, terminoloji mənası isə bir dinin etiqadını alçaltmaq və lənətləmək, ona istehza etmək, allahı ələ salmaq deməkdir. Bu termindən bəzən sosial mövqecə yüksəkdə dayanan şəxslərə qarşı verbal aqressiyaları ifadə etmək üçün də istifadə edilir. Bu yazımda mən bir dini etiqadı təhqir etmək, yəni dini müqəddəsliyi ləkələmək mənasında blasfemiyanın qadağan edilməsi probleminin bəzi məsələlərindən danışmaq istəyirəm.

Davamı →

Mağara

Xristianların ilk ibadət etdikləri mağaralar ancaq Romanın deyil, həm də dünyanın mağaraları idi.(V.Hüqo)  
Mağaralar Yer üzündə insan nəslinin ilk yaşayış yerləri olubdu.
Mağarada ilk dəfə Adəmlə Həvva yaşayıbdır.
İbrahim peyğəmbər mağarada doğulub və mağarada dəfn olunub.
Musa peyğəmbər 40 gün Tur dağında mağaraya çəkilib, dualar edib və ona «Tövrat” nazil olub.
Zərdüşt peyğəmbər də mağarada doğulubmuş.
İsa peyğəmbər 40 gün mağarada etdiyi dualarla Allaha sığınıb.
»Mağara  Həzrəti Məhəmmədin məktəbi idi.” (Ş.Təbrizi). Ona ilk vəhy Hira mağarasında gəlib.
"İmam Qorqudun… qəbri qayalı dağda çapılmış iri bir mağaradadır.” (Adam Oleari)

Davamı →

Qadın və Sufizm

Bəşəriyyətin şüurlu dövründən başlayaraq həm qadın, həm də kişi Varlığın Qaynağıyla yenidən birləşən yolla getmişdir. Dünyanın mahiyyətindən doğan ikilik, dualizm üzündən kişi və qadın formalarında olmağımıza baxmayaraq, nəticə etibarı ilə Yeganə Varlıq qarşısında  qadın və kişi fərqi qəti şəkildə yoxdur. Sufi ənənəsi daxilində bu həqiqətin etirafı qadınları bu yolla mənəvi kamillik məqamına ruhlandırdı. Halbuki Qərb dünyasında bu mühüm məqsədə nail olmaq heç də hər zaman mümkün olmayıb.

Davamı →

Kamal Abdulla mətninin söylədikləri

Ədəbi cərəyanlar müəyyən dövrdə formalaşaraq həmin tarixi zamanın xüsusiyyətlərini əks etdirir, ədəbi prosesdə bir növ mayak rolunu oynayır.
Ədəbi fikir tarixində fenomenal adlandırıla biləcək belə cərəyanlardan biri postmodernizmdir. Postmodernizm tarix səhnəsinə çıxdığı gündən böyük səs-küyə, müzakirələrə səbəb olmuşdur. Hər bir tənqidçi, nəzəriyyəçi, yazıçı, oxucu onu öz başa düşdüyü kimi izah etməyə səy göstərmişdir. Bu bəlkə də postmodernizmin öz mahiyyətindən doğan bir haldır.

Davamı →

Henrix İbsen - Kuklalar evi

Hәr bir insanın öz prinsipləri, hər bir cəmiyyətin özünəməxsus mental dəyərləri, hər bir yazıçının öz yaradıcılıq sferası var. Fərqli dünyagörüşünü, fəlsəfi mövzuları məişət fonunda təqdim edən və onların simvolikstrukturunu yarada bilən yazıçılardan biri də HenrixYohanİbsendir.
Əvvəla, İbsenin «Kuklalar evi” əsərinin təhlil edərkənhansı səbəbə görəyazının adını „Kuklalar” qoyduğumu aydınlaşdırım. İlk baxışdan, əsəri oxuyan, yəni, ümumiyyətləİbsenin siyasi, ictimai-sosial, elmi-fəlsəfi düşüncələrinə bələd olmayan oxuculara belə görünə bilər ki, haqqında danışdığımız həmin “Kuklalar evi”, birmənalı olaraq,qadın azadlığı haqqında yazılmış bir əsərdir.

Davamı →

Sufizm və eşq

Orta əsrlər mərhələsi İslam dünyasının və müsəlman ölkələrinin ictimai-siyasi, elmi-mədəni, bədii-fəlsəfi düşüncəsinin formalaşmasında xüsusi rol oynayır. Çünki, bu dövr özünün mövzu zənginliyi və rəngarəngliyi ilə seçilir. Bu rəngarəngliyin, zənginliyin yaranmasına və inkişafına xüsusi təkan verən qüvvələrdən biri də təriqət ədəbiyyatı olmuşdur. İslam dini ilə əlaqədar olaraq daha da geniş yayılmağa başlayan, mövzu, bədii-fəlsəfi düşüncə, dini-ədəbi məfkurə baxımından təriqət ədəbiyyatı orta əslər ədəbiyyatının ayrılmaz hissəsidir. Müsəlman ölkələri də İslamla sıx bağlı olduqlarından bir-birinin ardınca və ya eyni zamanda yaranmış bu təriqətlərin təsirindən yan keçməmişdir.

Davamı →

Vizual Poeziya, Nəzəriyyə və Təcrübə...

Vizual poeziya — ədəbiyyat və ənənəvi təsviri yaradıcılığın (rəssamlıq, qrafika) qovşağında  yerləşən incəsənət janrıdır. Biz bu təzahürü  Rusiyada XX əsrin 90-cı illərindən başlayaraq maraqla izləyirik: bunu vizual poeziya yaradan yeni şairlərlə bərabər bu mövzuda dərc olunan çox saylı məqalələr də sübut edir. Belə maraqlı məqalələrdən mən Sergey Biryukovun «Zevqma. Rus poeziyası” (Zevqma — əlaqə, nitq forması, sözlər arasındakı eynitipli sintaksis əlaqələr.

Davamı →