Mühasib şirkətlərin vazkeçilməz şöbələrindən biri olan mühasibatlıq şöbəsində şirkətlərin ehtiyacları üçün maliyyə əməliyyatlarını həyata keçirən şəxsdir .Bu sahədə müqavilə bağladığı özəl və dövlət sektorlarına xidmətlər göstərilərkən şirkətlərin gəlir və xərc hesabatlarının hazırlanması, illik balansının hazırlanması və Vergilər Nazirliyi ilə vergi ödənişlərinin təqibi kimi əməliyyatlar həyata keçirilir. Bundan əlavə, mühasib şirkətin maliyyə hesabatlarını hazırlayır.

Mühasib nə edir?

Mühasibin nə işlə məşğul olması sualından əvvəl mühasibatlıqların hansı xidmətləri təklif etdiyi məlum olmalıdır. Şirkətlərin qurulması mərhələsində aktiv rol oynayan mühasibat departmentləri, fəaliyyətləri aydın şəkildə başa düşmək və menecerlərə transfer prosesini idarə etmək üçün əsas məlumatları toplayır. Nəticədə mühasib bu mərhələni idarə edən şəxsdir. Peşəkar mühasib maliyyə və vergilər haqqında ən aktual məlumata malik olmalıdır. Bu səbəbdən şirkətin vergi məsələlərini hesablar üzərində araşdıraraq nəzarəti təmin edir. Müəssisə ilə bağlı iqtisadi və sosial prosesləri də araşdırmalı olan mühasiblər cədvəllərdən istifadə edərək dövr və dövr sonu fəaliyyətlərini hazırlayır və rəhbərliyə təqdim edirlər.

Mühasibin bir çox vəzifə və məsuliyyəti var. Şirkətlərin ehtiyac və tələblərinə uyğun fəaliyyət göstərən və qanunvericiliyi yaxşı bilməsi lazım olan mühasiblər ilk növbədə məsləhət xidmətləri göstərirlər. Başqa sözlə desək, şirkətə lazım olan bütün məlumatlar, xüsusən də maliyyə məsələləri üzrə xidmət göstərən mühasiblər ümumi mühasibatlıq xidmətləri göstərirlər. Daha sonra mühasib nədir sualına daha ətraflı cavab verilməlidir. Maliyyə qanunvericiliyindəki yenilikləri yaxından izləyən mühasiblər müqavilə əsasında maliyyə müşaviri xidmətlərindən əlavə aşağıdakı işləri həyata keçirirlər:

• Müqavilə bağladıqları özəl və rəsmi qurumların gəlir-xərc vəziyyətini qeyd edir.
• Təşkilatların məsuliyyət daşıdığı vergi bəyannamələrini tənzimləyir.
• Şirkətlər və fiziki şəxslər adından vergi idarələri ilə üzləşdirmə əməliyyatlarını həyata keçirir.
• Vergilər Nazirliyi ilə bağlı prosesləri idarə edir.
• O, işlədiyi şirkət daxilində maliyyə məsləhətləri verir.

Bütün bu vəzifələrə əlavə olaraq, peşəkar mühasiblə işləmək şirkətlərə bir çox üstünlüklər verir. İlk növbədə şirkətin aktivlərini müəyyən edən mühasiblər bununla bağlı şirkətə ətraflı məlumat verirlər. Digər tərəfdən, mühasib şirkətin bütün fəaliyyəti haqqında məlumatların toplanması və ötürülməsi zamanı üçüncü şəxslərlə şirkət arasında yarana biləcək iqtisadi problemləri təhlil edə bilər.

Mühasiblər vergi idarəsi və Vergilər Nazirliyi kimi qurumlarla əlaqə saxlayırlar. Şirkətlə dövlət qurumları arasında əlaqəni təmin edən bu insanlar əmək haqqı hesablanması, sığorta haqqının hesablanması kimi məsələlərlə də məşğul olurlar. Müqavilə bağladığı şirkətdə çalışan personalın sığorta məlumatları, giriş-çıxış tarixləri, mükafat hesablamaları mühasib nə edir sualına verilən cavablar sırasındadır. Mühasib həmçinin hesablaşma və yığım prosesinə cavabdehdir. Kreditor və debitor borclarına əməl edən mühasiblər həmçinin çeklər, veksellər və ya bank hesabları ilə bağlı prosesləri idarə edirlər.

Mühasiblərin iş sahələri

Mühasiblər əvvəlcə şirkətdə işləyə bilər və ya müstəqil mühasib adı ilə öz ofislərini aça bilərlər. Vergi qanunvericiliyinin əhatə dairəsinin artması ilə mühasiblərə hər zaman ehtiyac duyulur. Bundan əlavə, mühasibatlıq təhsili alan şəxslər ilkin mərhələdə müstəqil mühasib kimi xidmətə başlaya bilərlər.

Mühasiblərin Peşə Təhsili Prosesi

Mühasiblər bank işi, biznes, mühasibat uçotu, iqtisadiyyat, hüquq və maliyyə, xüsusən də siyasi elmlər üzrə təhsil təklif edən fakültələrdə peşə təhsili alırlar. Müvafiq fakültələrdə magistr dərəcəsi diplomunun olması da kifayətdir. Maliyyə peşə və ticarət liseylərində fakültələrlə yanaşı mühasibat uçotu təhsili də verilir. Mühasibatlıq peşəsini ümumiyyətlə təcrübə yolu ilə öyrənmək olar.

Mühasiblər üçün tələb olunan keyfiyyətlər hansılardır?

Mühasibat büroları mühasib axtararkən müəyyən meyarlara uyğun işlə təmin etməlidir. Daha sonra mühasibdə tələb olunan keyfiyyətlər aşağıdakı kimi sıralana bilər:

• Mühasibat proqramlarında işləmə bacarığı
• Word və Excel kimi MS Office proqramlarını bilmək
• Mühasibat uçotu elmində nəzəri biliklərdən yararlana bilmək
• Digər komanda yoldaşları ilə əməkdaşlıq etmək bacarığı
• Mühasibat uçotu üzrə ali təhsilin olması
• Rəhbər tərəfindən verilən tapşırıqları vaxtında və tam şəkildə yerinə yetirmək bacarığı.
• Mühasibat avadanlığından istifadə bacarığı
• Korporativ yazışma dilini bilmək

Necə Mühasib Olmaq olar?

Texnologiyanın inkişafı ilə indi mühasibat əməliyyatları kompüterdə quraşdırılmış proqramlarla həyata keçirilir. Şirkətlərin cari hesablarını, alqı-satqılarını, əmək haqqı və il sonu hesabatlarını hazırlayan mühasiblər bu xidməti göstərmək üçün bəzi proseslərdə iştirak etməlidirlər. Bu proseslər yalnız mühasib ixtisası üzrə mühasib təhsili aldıqdan sonra başlaya bilər. Lakin ali vəzifələrdə olmaq və bu sahədə titul sahibi olmaq üçün bakalavr proqramlarını bitirdikdən sonra təcrübə müddətini uğurla başa vurmaq tələbi var. Mühasib vakansiyaları üçün bir çox saytlar mövcuddur.

Mühasibin maaşı nə qədərdir?

Bu sahə ilə məşğul olanların maaşı orta hesabla 900-2000 AZN arası dəyişir (2023 yanvar).