Kitab ətri
Bəh-bəh-bəh...telefonlardakı bluetooth adlarına baxırsan və fərqli, fərqli düşüncələrə dalırsan, deyirsən ki, gəl-ha-gəl-ə bax. Əslində hər kəsin öz malı ilə istədiyini etməyə haqqı var, amma, gəlin, boynumuza alaq ki, bu gün başqa şeyi demirəm, elə məhz telefonlara olan maraq kitablara olsa, həyat necə olardı?! Və yaxud da internetdə vaxtı sərf etdiyimiz oyunlar əvəzinə (ya da bu vaxtın daha bir qismini) kitablara, əsərlərə, məlumatlara, məqalələrə və yaxud da elə maraqlı postlara ayırsaydıq.
Hansı cavanlarımız bir araya toplaşdıqda bir-birləri ilə oxuduğu kitablardan söz açır, hansılar əsərləri müzakirə edir, hansılar kitablarını oxumaq üçün dəyiş-düyüş edirlər??? Axı hansılar? Çox azdır..
Haqsızlıq etməyim, təbii ki, oxuyanlar var, buna da yox desəydim ağartmış olardım. Əlbəttə ki var! Amma, əksəriyyətin fikri-zikri, amalı tamam başqadır. Məqsədləri nədir, onu da bilmirik?!
Xarici ölkələrdə, metrolarda, başqa nəqliyyat vasitələrində əllərində telefon, bluetooth-da eşələnən cavanlara az rast gəlmək olar. Çoxluq kitab oxuyur. Yaşlısı da, cavanı da. Hələ yaşlıları qoyum bir kənara, əgər bir ölkədə ki, cavanlar oxuyurlar, elmə-biliyə, mütaliəyə belə maraq göstərirlər, əlbəttə ki, o ölkə hər zaman irəli gedəcəkdir.
Bizdə isə... Əslində mən belə passivliyə bir nöqteyi nəzərdən yanaşmıram, səbəblər də çox ola bilər. Deyir ki, balıq başdan iy verər. İndi dövrdə ən öndə gedən işlər nədir? Bunları hardan bilirik? Təbii ki, reklamdan. Sırf reklam. Məncə kitablar üçün də müxtəlif həvəsləndirici işlər görülsə, müxtəlif kompaniyalar qurulsa irəli bir addım atılmış olar. Yoxsa çox şeyi itirə bilərik.
Kitabxanalar var, kitab dükanlarımız da var. Amma, içində özümüzünkülər olsa da əksəriyyəti xarici yazarların kitablarıdır. Hərçənd ki, oxuyan şəxs üçün bunun elə də önəmi yoxdur, amma, bizim özümüz üçün bu çox mənfi bir haldır. Yəni əgər bu gün kitab yazanımız yoxdursa, o zaman oxumayanımızı nə deyək?
Bu zaman da ortaya bir sual çıxır? Niyə kitablar istənilən dərəcədə, istənilən sayda çap olunmur? Yəqin ki, buna istənilən dərəcə tələb yoxdur. Bir çox müasir yazarlar bu gün məhz internet səhifələrində çap olunmçağı daha üstün tuturlar. Çünki, imkanları buna yetir. ATV kanalında izlədiyim bir verlişdə adını xatırlamadığım bir yazıçı qeyd elədi ki, mən əsər yazmıram, çünki, bundan nə xeyir əldə edəcəyəm ki? Baxıb görürsən ki, kişi düz deyir. Balaları ac qalacaqsa hansı əsərdən, hansı romandan söz gedə bilər??? Hərçənd ki, bununla da qismən razıyam, tam yox. Çünki, ədəbiyyat, başqa aləmdir və yazar əgər yazırsa bunu istədiyi üçün yazır, sözlərini sinəsində, ürəyində saxlaya bilmədiyi üçün yazır. Burda pulun nə məsələsi?!
Zaman elə zamandır ki, bu saat istədiyin kitabı internetdən yükləyib oxuya bilərsən və ya istədiyin məqalələri, yazıları və s. Bu gün bizim ədəbiyyat əgər toz basmırsa bunda internetin xeyri çox böyükdür, hətta, belə demək olar ki, ədəbiyyatımız internetin sayəsində yaşayır və irəli getməyə çalışır.. Çünki, baxıb, oxuyub görürsən ki, yazanlar, buna səy göstərənlər və öyrənənlər var. Ha doğru, ha yalnış, ha az, ha çox! Amma, var.
***
Bir neçə vaxt bundan öncə metrodan çıxanda, elə çıxışdaca bir satıcının öz “butkasında” necə büzülüb, oturub, yuxulamasının şahidi oldum. 26-27 yaşlarında olardı.. Üzüldüm… İndi düşünürəm ki, səhərdən axşamacan işləyən insanlar hansı həvəslə kitab oxusunlar? Və ya hansı vaxtda? Və ya hansı pulla? Tutaq ki, kişi işlədi, gəldi evə, yedi, içdi- indi guya o əlinə kitab alıb başlayacaq oxumağa??? Yox, bu ayda-ildə bir dəfə görülən iş olar.. Balaları evdə çörək gözləyirsə, geyim gözləyirsə (bu o kişinin gün ərzində olan düşüncəsi) və adamın səhərdən axşamacan canı çıxırs (bu o kişinin vaxtı), hansı maraqdan, hansı kitabdan söz gedir axı?! Kişi gəlib, başını atıb yatacaq. Neyləsin?!
Demək ki, belə nəticəyə gəlinir ki, insan rahat yaşayarsa çox şey həll eləmək olar. Amma, vallah bəzi rahat yaşayanlarımızda da oxumağa heç həvəs yoxdur.” Pul onsuz da hər şeyi həll edir…”
Ehh yuxarı tüpürsən bığ, aşağı tüpürsən saqqal. Deyiləsi isə o qədər şey var ki.. Amma, nə fayda, nəticə ki boşdur?! Çox çalışmaq, çox.. Gələcəyi düşünərək çox çalışmaq, bir çox ideyalara imza atmaq…elə idealar ki, insanların xeyrinə olacaq..
42 şərh
Azərbaycanda az-çox kitab oxuyanlar elə deyəsən bu saytdadır bir də kitabxanada.Əksəriyyəti Röyanın çılpaq şəkilləri maraqlandırır. Mark Tven,Şekspir,Dostoyevski tanımayan adamlar günü-günü çoxalır.Demirəm ki kimsə Karamazov qardaşlarını oxusun,amma heç olmasa dostoyevskinin kim olduğunu bilsin.
Yeni zamanda yeni yollarla pul qaznamq lazımdır,ona görə də yazıçılar pul qazanmaq üçün yeni yol fikirləşməlidir. hər yazıçı öz bloqunu açsa maraqlı olar.hər bloqun postu da əsərinin bir fəsili olsun.Reklamdan yaxud kitabı elektron şəkillə satmaqdan pul qazanmaq olar.
Pul barəsinə ə düz deyirsən, ən azından hansısa bir cəhd atmaq olar. Amma, alınmayacağı təqdirdə hər kəsin özünə görə bir səbəbi olacaqdır…
Ay müəllim,mən savadsız olmaq istəyirəm!
Ay papa,mən oxumaq istəmirəm!
Ay qız,kitab almağa pulum yoxdur!
Ay qonşu,Eynşteyn nisbilik nəzəriyyəsinə görə yox,fotoeffekt hadisəsinə görə Nobel alıbsa mənə nə?
Ay,
vay-vay Fidan və bankir ilk öz yazım, sonra sizin şərhlərdən sonra bəni bədbinlik lap da bürüdü… Ən dəhşətlisi isə deyilənlər həqiqətdir.((( təəssüf.
Deyirsiniz ki, kitab almağa pul yoxdur, yaxşı razıyam, amma, bəs necə olur ki, bəzi cavanlar iki ayda 3 telefon dəyişir, konturlar yükləyirlər? Kitab oxumağa maraq yoxdur, maraq…
Deyirsiniz ki, kitablar bahadır və ya kitab mağazaları çox azdır, məncə kitab oxumaq istəyən yerin dərinliklərində də olsa o kitabı tapar, pulu yoxdusa gedib oxuduğu universitetin kitabxanasından və ya digər kitabxanalardan götürüb oxuya bilər. Əsas istək olmalıdır, bu da təəssüf ki, bir çox gənclərimizdə yoxdur. Amma bəhanələr istənilən qədərdir…
Problem orta məktəblərdə olan acınacaqlı vəziyyətdən qaynaqlanır. Əgər müəllim hər yazıçının yaradıcılığı haqda dərs keçərkən onların yazdıqları əsərləri oxumağı şagirdlərə tapşırmırsa, təbliğat aparmırsa, sizcə biz kimləri qınamalıyıq? Doğrusu mən bir çox məktəb müəlliminin o kitabları oxuduğuna dair bir o qədər əmin deyiləm. Əgər bu gün kitab oxucularımız azdırsa, gələcəkdə daha da az olacaq. Səbəb isə aydındır. Əgər məktəb müəllimi gəncləri kiatb oxumağa həvəsləndirən ilkin şəxslərdirsə, valideynlər də bir o qədər bu işdə önəmli şəxslərdir. Mənim özümə qalsa, dünya ədəbiyyatını daha çox oxumuşam. Viktor Hüqodan tutmuş Çarlz Dikkensə kimi :)) Amma Həsən Seyidbəylini «Cəbhədən Cəbhəyə» romanı hansı kitaba desən dəyər. Bu gün Salam Qədirzadə, Vidadi Babanlı kimi yazıçıları çox az adam tanıyır. Bizə yeni Martin İdenlər lazımdır. Bu günü yazıb özünə oxucu kütləsi toplasın...
Qələm silahımız, səngər sıramız,
Yarasa düşməni basmış qaramız,
Dəmir, bеton кimi sıхdır aramız,
Biziк maarifin güləş ordusu!
Aydınlıq ordusu, günəş ordusu!
(M.Müşfiq)
İndi bəs bizim ordumuzun gücü nə dərəcədədir, ay Müşfiq?!
Onlardan soruşsan bizdəki gücə heç bir ordunun gücü yetməz..
İnsanların kitaba marağının azalmasını bir çox amillərlə əlaqələndirmək olar.
Maddi problemlər
Vaxt azlığı
İnternet
televiziya (xüsusən də bizim kanalların mənasız verilişləri camaatı manqurtlaşdirmaq siyasətidir hamısı)
Nəfis tərtibatlı kitabların baha olması və ya yeni kitabların kitabxanalarda tapılmaması
Oxucunun nəbzini tutan yazarların az olması və s.Bu siayhını davam etmək olar...amma məncə bu qədər kifayətdir.
“Araşdırmalar nəticəsində məlum olub ki, Ermənistanda yetkinlik yaşına çatmış insanların 70 faizi kitab oxumur. Ermənistanda indi kitab böhranı müşahidə edilir. Bu strateji məsələdir”. Bunu Yerevanda keçirdiyi mətbuat konfransında Ermənistan Yazıçılar Birliyinin sədri Levon Ananyan bildirib. Çingiz Abdullayevin məlumatına görə isə azərbaycanlıların 92 faizi kitab oxumur.
Mobil telefon almağa,gözəllik salonuna getməyə pul tapan kitab almağa da pul tapar.
Onu düz dediniz kiç işləyərək oxumaq çox çətindir. insanda həvəs qalmır. məsələn, elə özümü gütürümş mən ali məktəb daxil olmaq istəyirəm (artıq fərq etmir, texnikum da olsa olar. İnşallah!), ancaqü hal-hazırda işləyirəm. özü də səhərdən düz saat 7-yə 8-cən. və həmçinin istirahət günümdə yoxdur.bununla bərbər çalışıram kiç məşğələlərə gedim. gedirəm, amma ala-bitəhər..nə etmək olar. beyin yorulur axı. çox vaxt oxumayıb gedirəm.harada oxuyum ki, və necə, işdə kitab əlimdə kitab görsələr deyəcəklər işləmir, başlayacaqlar maaşımı başıma qaxmağa...eh.nə isə...cavanları qınamaq olmaz..o dediyimiz YAŞLILARIN ƏKSƏRİYYƏTİ buna imkan yaratmadıqdan sonra CAVANLAR NƏ ETSİN AXI?...........
TƏŞƏKKÜRLƏR! YAXŞI MÖVZUDUR.
Hərdən yaxşı yazılara canlı efirə düşsün deyə şərh yazıram.:)