Utancaqlıq və utanma da demək olan həya sufi terminologiyasında Allah qorxusu və Allah sevgisi ilə Onun istəmədiyi şeylərdən çəkinmək mənasına gəlir.Belə bir hissin insan təbiətində olan həya duyğusuna söykənməsi,o şəxsi ədəb və ərkan mövzusunda daha təmkinli edər.Belə bir hissi olmayan və ya yetişdiyi mühit etibarı ilə onun itirən şəxslərdə isə belə bir haya duyğusunu inkişaf etdirmək təbii ki,çox çətindir.

Peyğəmbər əfəndimiz Məsumla Məsumudur.başqa sözlədə,Onun iffəti,bütün iffətlərin fövqündədir.Ən böyük düşmənləri onun iffətinə toxunacaq tək söz tapa bilməmiş və Ona bu mövzuda böhtan ata bilməmişlər.Ədəblərə qədər də ata bilməyəcəklər.Çünki O,bir iffət abidəsi bir ismət bürcü idi.Onun haqqında başqa necə düşünmək mümkün olardı ki?O,əxlaq paklığının xülasəsi "Mustafa" olaraq yaradılmışdı.

Düşmənləri Ona hər cür iftiranı attılar.Məsələn;Ona "Məcnun",-dedilər.Bəli,O,bir mənada Haqqın məcnunu idi və bu yolda bütün varlığını da ortaya qoymuşdu.İstəyən talan edə bilərdi.Bu işin xırmanı isə cənnət idi...Yenə onda sehirbaz dedilər;bəli,ən inadcıl insanlarda Onun hüzurunda əriyir və içlərində küfr adına nə varsa,hamısı təməlində sarsılırdı.Ona ovsunlanıb başını Onun yolunda qoyanların sayı hüdudsuz idi.Ağlı gözünə enmiş kafirlərin isə deyəcəkləri başqa bir şey yox idi ."Bütün bu pərvanələr sehr atəşi ilə dönür,"-deyir,bu boş sözdə təsəlli axtarırdılar.Halbu ki onları pərvanələr kimi çevirən imanın gücü,kamalın cilvəsi və camalın cazibəsi idi.

Həyatının bu qayda ilə dəvam etdirən iffət və həya abidəsi Allah Rəsulunun (sav) həya ilə əlaqədar bəzi sözləri:

"İmanın altmış şöbəsi vardır.Həya da imanın şöbələrindən biridir."

"Həya insana xeyr qazandırar"

"Dörd xüsusiyyət vardır ki,bunlar peyğəmbərlərin sünnəsidir.Həya,gözəl ətir sürtmək,misvaq (dişləri fırçalamaq) və evlənmək."

"Hər dinin bir əxlaqı vardır.İslamın əxlaqı həyadır"

"Gəlib keçən bütün peyğəmbərlərin ittifaq etdiyi və insanlığın çatdığı yüksək bir düstur: "Utanmırsansa,dilədiyini et",-sözüdür.

Bəli Əfəndimiz (sav) həyaya çox önəm verir və islam əxlaqınında əsasıdır deyərdi.

Mənbə-Şəmail görünüş və davranışlar ilə Ən gözəl İnsan Peyğəmbərimiz  (sav) -kitabından.

Bu mətn internet aləmində ilk dəfə olaraq yayımlanır.Mətnin istifadə edilməsinə heç bir qadağa qoyulmamışdır.