Kayzen

Bu günlərdə İranın ölkəmizə xoş olmayan, aqressiyaya köklənən münasibəti fonunda istər-istəməz İran mədəniyyətini, onun mühüm parçası olan kinosunu xatırlayıram.
Bu, peşəmə bağlı məqamdır — istənilən ölkə mənim təsəvvürümdə hər şeydən öncə onun mədəniyyəti, yaradıcı şəxsiyyətləri ilə xatırlanır.

Davamı →

Cənub qonşumuz bəlkə də bir çox şeylərə görə bizə həsəd apara bilər. Amma bunların içərisində dəqiq kino yoxdur. Qılınc və çadra altında yaradılsa da, bütün dünyaya meydan oxuyan kinoları ilə İran rejissorları qarşısında baş əyməkdən başqa çarəmiz yoxdur.

Tarkovski bizim qonşumuz olsa da, onlar daha çox bəhrələndilər, özününkiləşdirdilər. Sonra bir az Odzulaşıb, bir az da Qodarlaşdılar, arada lap Felliniləşdilər də.

Amma eybəcər şəkildə onları imitasiya etmədilər, əksinə, özlərinə qatıb yeni bir şey ortaya qoydular. Elə bir şey ki, az bir zamanda Kann, Berlin və Venesiyada onun öz yeri oldu. Bəli, bu İran kinosu idi, bu Kiarostami, bu Pənahi, bu Maxmalbaf, bu Qobadi, bu Məcidi, bu Fərhadi və onlarla başqaları idi.
Ardı →

Mesopotamiyadan şərqdəki vadilərdə və dağlardakı yaylalarda fars tayfaları köçəri həyat sürürdülər. E.ə. zərdüştlük Əhəmənilərin rəsmi dini oldu. I Dara Bisütun qayası üzərində ən məşhur kitabə həkk etdirmişdir. Pasarqad şəhərinin ətrafında böyük qülləli bina və onun ətrafında ibadət üçün binalar tikilmişdi. Farslar bu sahəni Təxti-Süleyman adlandırırdılar. Persepol xarabalıqlarına orta əsrlərdə Təxti- Cəmşid deyirdilər.
Əhəmənilər dövründə Farsın yaşayış memarlığı lokal xarakter daşıyır. Farslılar Qədim Babilistanın və Asiriyanın mistik dinini qəbul etmədilər. Onlar atəşpərəst idilər və şərəfinə qurbangah və məbəd tikdirdikləri işığı ilahiləşdirirdilər.  Imperiya güc üzərində dayanırdı və tabe edilmiş xalqların, onların ənənələrinə, ibadətlərinə, sosial quruluşuna toxunmadan planlı qarət edilməsi hesabına çiçəklənirdi. B.e.əv. 331-ci ildə gənc makedoniya şahı İskəndər Misiri zəbt etdikdən sonra, böyük Fars şahlığı Makedoniyalı İskəndərin imperiyasının bir hissəsi olur.
Ardı →

Asiyanın cənubunda yerləşən İran qədim Şərqin inkişaf etmiş ölkələrindən biri olmuşdur. Bu inkişaf mədəniyyətdə də özünü təzahür etdirmişdi. Qədim İran mədəniyyəti öz mənəvi zənginliyi iləşöhrət tapmışdır.
Qədim İran əhalisinin etnik tərkibi müxtəlif idi: buraya elamlılar, kutilər, lullubilər, sular, turukilər, prototürklər və başqaları daxil idi. Ölkənin «İran» adlandırılmasına gəldikdə isə, onun coğrafi anlayış olduğu bir çox müəllifləridə məsələn, Y.Yusifovun «Qədim Şərq tarixi» əsərində qeyd edilir.
Qədim İranın zəngin mədəniyyəti incəsənətin müxtəlif sahələrində – ədəbiyyatda, təsviri sənətdə, memarlıqda, həmçinin elmdə, təhsildə əks olunmuşdu. Ədəbiyyatın əsas nümunələri əfsanələrdə, dini rəvayət və hekayətlərdə; təsviri sənət müxtəlif məişət tipli əşyaların bəzədilməsində; memarlıq isə, zərdüşt ideologiyası ilə bağlı məbəd tikililərində təcəssüm tapırdı.

Ardı →

Ququş (Googoosh,farsca فائقه آتشین) əslən azərbaycanlı olan ən məşhur İran müğənnisidir.Əsl adı Faiqə Atəşin olan ququş 1950-ci ildə Tehranda Sarıçeşmə küçəsində dünyaya güz açıb. İranda 60-70-ci illərdə müasirlik və gözəllik rəmzi olub. O,çox kinolarda çəkilib. Biz azərbaycanlılar isə onu əsasən müğənni kimi tanıyırıq. İranda molla rejimi hakimiyyətə gələndən sonra onun yaradıcılığı dayandı(əvvəllər Rza Öəhləvinin ad günündə,müxtəlif toy şənliklərində və s. çıxış etmişdi),çünki islam qanunlarına görə Ququşun müğənni kimi yaradıcılığı uyğun gəlmirdi. 2000-ci ilə qədər dözsə də sonradan o ABŞ-a,Kaliforniyaaya köç edir.Onun ən məşhur mahnısı isə təbii ki,Ayrılıqdır. İlk dəfə bu mahnı Bakıda oxunub(1972-ci ildə).O vaxtdan bəri Ququş hər konsertində bu mahnını ifa edir.
1971-ci ildə Kann,1972-ci ildə Karfagen,1972-ci ildə San-Remo musiqi festivallarında birinci olur.İndiyə kimi 4 dəfə ərdə olub. Yalnız bir Kambiz adlı oğlu var ki(birinci ərindən),onunla ABŞ-da yaşayır. 2000-ci ildən sonra bu İran musiqisinin primadonnası divası haralarda konsert verməyib? Vankuver,Hyuston,Ouklend,Stokholm,Kuala-Lumpur,Vyana,Dubay,Melburn,toronto...İranlı mühacirlərin çox yaşadığı böyük şəhərlərin hamısında konsert verib. bu xanımın oxuduğu musiqiyə axıracan baxın.Axırda nəinki tək özü,həm də məni kövrəltdi:

Davamı →