Kayzen

Milli sərvətinin 25%-ni itirmiş Böyük Britaniya üçün müharibə “zəfər və faciə” (U.Çörçill) ilə nəticələndi. 1945-ci ildə keçirilən növbədənkənar parlament seçkilərində qalib gələn leyboristlər bir sıra müəssisələri dəyəri sahibkarlara ödənilməklə milliləşdirdi. Yeni sosial sığorta sistemi yaradıldı və dövlət əhalini ölkə tarixində ilk dəfə pulsuz tibbi yardımla təmin etdi.

1951-ci ildə parlament seçkilərində qalib gələn mühafizəkarlar leyboristlərin iqtisadi və sosial sahədə həyata keçirdikləri siyasəti qismən dəyişdirdilər.

Davamı →

1. Sənaye inkişafı.
2. Aqrar inkişaf.
3. Aqrar çevrilişin başlanması. Tüdorların işçi qanunvericiliyi.
4. İngiltərədə mütləqiyyətin təşəkkülü.
5. Kral reformasiyası.   
6. Mariya Tüdorun əksreformasiyası.
7. Yelizaveta Tüdorun dini nizamlama siyasəti.
8. Radikal reformasiya.
9. Yelizaveta Tüdorun iqtisadi siyasəti.
10. Yelizaveta Tüdorun xarici siyasəti.

Davamı →

1. İngiltərə XI – XII əsrlərdə
2. İngiltərə XIII əsrdə
3. İngiltərə XIV – XV əsrlərdə

 

1. İngiltərə XI – XII əsrlərdə

XI əsrin ortalarına doğru İngiltərədə feodallaşma prosesi hələ tam başa çatmamışdı. Kəndlilərin xeyli hissəsi hələ azad qalırdı. Feodal mülkiyyəti və feodal iyerarxiyası isə hər yerdə yayılmamışdı.
1066 –cı ildə İngiltərə normand işğalına məruz qalır. Normandiya hersoqu Vilhelm normandlardan, fransızlardan və hətta italyan cəngavərlərindən böyük bir qoşun toplaya bilir. Işğal üçün bəhanə isə Vilhelmin guya vəfat edərkən onu varis təyin etmiş kral Eduardın vəsiyyəti olur. Roma papası da hersoqun iddialarına dəstək olur.
Davamı →

1066-cı ildə Normandiya  hersoqu Vilhelm Qostinqs döyüşündə anqlo-saks ordusunu məğlub etdi. Vilhelm Londonu ələ keçirərək ingilis kralı oldu.
Vilhelm Fatehə aiddir:

• Yerli feodalların torpaqlarının müsadirə edilməsi;
• İri və orta feodalların tabe edilməsi;
• İngiltərə torpaqlarının yeddidə birinə sahib olması;
• Kral hakimiyyətinin gücləndirilməsi;
• Mərkəzləşdirilmiş dövlətin əsasının qoyulması;
• İngiltərədə torpaqların və əhalinin siyahıya alınması nəticəsində azad kəndlilərin də təhkimli kimi qeydə alınması;
• Şəhərlərin onu müdafiə etməsi (“yüz zülmkardansa, bir zülmkar yaxşıdır” ifadəsi.

II Henrixin  islahatına əsasən hər bir kəndli feodalın xəbəri olmadan kral məhkəməsinə müraciət edə bilərdi. Eyni zamanda İngiltərədə “andlı məhkəmə” yaradılır. Orduya çağırılmayan cəngavərlərdən “qalxan pulu” vergisini alınırdı. 1265-ci ildə İngiltərədə  parla-ment çağırılır. Parlament lordlar və nümayəndələr palatasından ibarət idi. XIII-XIV əsrlərdə İngiltərədə silki mütləqiyyət yarandı.

Uot Tayler üsyanına aiddir(1381-ci il):

• Feodal zülmünə və vergilərin artırıl-masına qarşı baş verməsi;
• Londona yürüş edilməsi;
• Krala tələblərin verilməsi;
• Ədalərli krala inamın mövcud olması;
• Xəyanət nəticəsində məğlub olması.

Qeyd: Üsyan nəticəsində biyar ləğv edildi. XV əsrdə İngiltərədə bütün kəndlilər ödənc verərək şəxsi azalıq əldə etdilər.

Al qızılgül və Ağ qızılgül müharibəs (1455-1485)
Al qızılgül və ağ qızlgül müharibəsi feodal qrupları arasında baş vermişdir. Ara müharibələrindən istifadə edən VII Henrix Tüdor hakimiyyəti ələ aldı (1485-1509). O, Tüdorlar sülaləsinin əsasını qoydu (1485-1603). VII Henrix Tüdor feodalları mərkəzi hakimiyyətə tabe edərək, nümayəndələr palatasının hüquqlarını azaldır.

XVI əsr İngiltərəyə aiddir:

• Manufakturalriın  mövcud olması;
• Çəpərləmlərin genişlənməsi;
• Kapitalist münasibətlərinin yaranması;
• Yeni zadəganlar və fermenlərin meydana gəlməsi;
• Ticarət şirkətlərinin yaranması;
• Ost-Hind şirkətinin yaranması (1600-cü il);
• Dəniz ticarətində İspaniya ilə rəqabətin güclənməsi;
• La-manş döyüşündə “məğlubedilməz armada”nın məhv edilməsi (1588-ci il);
• Burjuaziyanın qüvvətlənməsi (çəpə-ləmələr, dəniz quldurluğu, qul alveri və müstəmləkələrin talan edilməsi burjuaziyanın gəlir mənbəyi idi);
• “İsçi qanunları”nın qəbul edilməsi (yoxsullara qarşı).

Davamı →

Böyük coğrafi kəşflərdən sonra İngiltərə mühüm dəniz yollarının keçdiyi rayonlara daxil idi. Londonda çoxlu tacir kontorları və banklar meydana gəlmişdi. Manufaktura yaranandan sonra İngiltərə başqa ölkələrə yun göndərmir, ancaq mahud, kömür, balıq və s. aparırdı. Ticarət sürətlə inkişaf edirdi. Uzaq ölkələrlə aparılan bütün ticarət ən varlı tacirlərin təşkil etdiyi şirkətlərin əlində idi. Şirkətlərə daxil olan tacirlər mah birlikdə satır, gəlirini qoyulan pula görə bölüşürdülər. Rusiya ilə ticarət etmək üçün Moskva şirkəti, Afrika ilə Qvineya şirkəti, Hind okeanı və Sakit okeanı sahillərindəki ölkələrlə ticarət aparmaq üçün Ost-Hind şirkəti (1600) yaranmışdı.

Ardı →

Kapitalist sənayesi. Manufaktura istehsalı. Qoyunçuluqla məşğul olmaq və mahud parça toxumaq ingilislərin çoxdankı məşğuliyyəti idi. Krallığın ən qiymətli məhsulu mahud idi. Mahud ustalarının hər birinin emalatxanası var idi. Burada usta, onun köməkçisi və şagirdləri yun əyirmək, toxumaq və mahud hazırlamaqla məşğul olurdular.
XVI əsrdə mahud istehsalı kəndlərdə də yayılırdı. Varlı adamlar yunu və dəzgahı kəndlilərə verir, kəndli istehsal etdiyi mahudu ancaq ona qaytarırdı. Varlı adamlar ustaları kənddə bir emalatxanaya toplayırdılar. Beləliklə, usta kəndlilər indi varlı adamların düzəltdiyi emalatxanada muzdla işləyirdi. Emalatxanın sahibinə kapitalist, işçiyə isə muzdlu fəhlə deyilirdi. Bu cür emalatxanalar kapitalist manufakturası adlanırdı. Sənətkarlar manufakturalarda işləməyə başladılar. Yoxsullar, şagirdlər və usta köməkçiləri manufakturada muzdlu fəhləyə çevrildilər.
Davamı →

İngiltərədə mərkəzləşmiş dövlətin yaranması. Fateh Vilhelm. Anqlların və saksların yaratdığı krallıqların birləşməsi nəticəsində IX əsrdə İngiltərə krallığı meydana gəldi və ölkədə feodalizm quruluşu bərqərar oldu.

1066-cı ildə Normandiya hersoqu Vilhelm İngiltərəni işğal etdi. Beləliklə, İngiltərədə mərkəzləşmiş dövlət yaradılmasının başlanğıcı qoyuldu. O, Lamanşı keçdi. Hastinqs vuruşması başlandı. Vilhelm hiyləyə əl atdı. O, qoşununu geri çəkdi. Vilhelmin atlı qoşunu hücuma keçib anqlo-saks qoşunlarına qalib gəldi, döyüşdə anqlo-saks kralı öldürüldü. London tutuldu, Vilhelm Fateh adı ilə İngiltərənin kralı oldu. Yerli feodalların torpağını öz vassallarına payladı. İngiltərə torpağının yeddidə birini özünə götürdü. Nəticədə İngiltərədə kral hakimiyyəti gücləndi və mərkəzləşmiş dövlətin əsası qoyuldu.

Ardı →