Kayzen

1972-ci il elə 2019-cu il kimi böyük Azərbaycan şairi, filosofu Nəsiminin ili imiş. Bu belə elan olunmasa da şairin 600 illlik yubileyinə ithaf olunmuş “Nəsimi” filminin çəkiliməsi üçün göstəriş verilib.

Davamı →

1978-ci ildə Bakıda payız çox isti keçirdi. Kinoda debütə hazırlaşan gənc rejissor Yuli Qusman isə heç sevinmirdi — havaya görə yox, məmurların kaprizləri onun filmi tamamlamasına mane olurdu.
Hətta filmin əsas hissələrini çıxartmağı tələb edirdilər. Qusmanın isə uzun illərdi arzusu davanın, musiqinin bir yerdə cəmləşdiyi bir film çəkmək idi: “Macəra və müzikl çəkmək istəyirdim. Ona qədər bu janr ya çəkilməmişdi, ya da az çəkilmişdi, bilmirəm. Hər halda, macəra olsa da, müzikl yox idi. Bir dəfə sirkdə hündür, enlikürək bir kişi gördüm arenada. Qılınclarla, xəncərlərlə elə oyunlar göstərirdi ki, heyran oldum”.

Davamı →

Müharibə hər dövrdə baş verən ən dəhşətli prosesdir. Müharibədə hamı uduzur, insan hüquqlarını tapdalayaraq şahmat fiqurları kimi cəmiyyəti bir-bir iflasa uğradır. Müharibə o qədər həssas mövzudur ki, haqqında hədsiz romanlar yazılır, filmlər çəkilir. Son günlər Ukrayna-Rusiya savaşının dünyanı silkələməsi, eləcə də, Azərbaycan mediasına da təsirini, müharibənin yarana biləcək nəticələrini insanların gözü önünə gətirir.

Davamı →

1. Requiem for a Dream (Arzu üçün rekviem)
Narkotik aludəçisi olan yeniyetmə, onun televiziya qurbanı olan anası və onların arasında günü-gündən böyüyən uçurum… Çarəsiz anasını sağ saxlayan yeganə şey onun sevimli oyun şousudur. O, bir gün bu müsabiqədə iştirak etmək hüququ əldə etdikdə, onun yeganə qayğısı mükafat olan qırmızı paltara geymək olacaq.

Davamı →

Uşaqlıq çağlarında oğullar analarını bütün kişilərə qısqanırlar. Həmçinin öz doğma atalarına. Zamanla, böyüdükcə atalarını qəbul edirlər, ananı bölüşürlər. Ancaq bütün başqa kişilər təhlükəli düşmən kimi qalır onlar üçün.
Balaca oğlu olan qadın tanışlarım tez-tez belə söhbətlər edirlər: «Qısa ətək geyinmişdim, oğlum dedi ki, dəyiş». Yaxud «yaxam açılmışdı, oğlum əl atıb bağladı». «Mağazada kassada məni kənara itələyib, özü qabağa durdu» və s. Həm də bu sözləri gülə-gülə, fərəhlə deyirlər. Ancaq bu cür qısqanc oğulların hər birinin içində balaca bir Hamlet gizlənir, bilmirlər.

Davamı →

Bu nə üçün vacibdir? Onu necə yazmaq olar? Müəllif tərəfindən danışılan hekayələr bəzən olduqca maraqlı olur. Lakin onun gözəl bir ssenari olması üçün süjetin strukturunu düz­gün qurmaq lazımdır. Ssenarinin quruluşunu Corc Koqanın fikri ilə söyləmək yerinə dü­şərdi: “Birinci aktda sizin qəhrəman ağaca dırmaşır”. Təbii ki, burda söh­bət əsas qəhrəmandan gedir. “Ağac” isə dramatik vəziyyəti təmsil edir. “İkinci aktda ona daşlar atın.” Daşların atılması dedikdə o, baş qəh­rəmanın problemlərinin gücləndirməsini nəzərdə tutur. “Üçüncü aktda ona ağacdan düşməyə imkan verin.” Burada isə o baş qəh­rə­ma­nın problemlərini həll etməyi nəzərdə tutur. Bəziləri üçün bu, çox primitiv səslənir. Bu sxemə Şekspirin faciə­si­ni uyğunlaşdırmağa cəhd edin. Yəqin, düşünərsiniz ki, bu ancaq gül­lə və bombalarla zəngin olan məşhur trillerlərə aiddir, amma elə deyil, bu, həqiqi incəsənət əsərlərinin hamısına aiddir. Yəni bütün sse­na­ri­lərə aiddir. İstər dramatik, istər faciə, istərsə də komik janr. Hər bir­inin öz yanaşma üsulunu nəzərə alsaq, bu sxemi istənilən əsərə uyğun­laşdıra bilərik. Sxem eyni qalır, ideya və məzmunda dəyişik­lik­lər olur.

Davamı →

Davamı →

Bu filmləri izləmədinizsə mütləq izləyin. Həyatın xülasəsi əsaslı sözlərdir. Bu filmlərə baxmış ola bilərsiniz. Lakin bu repliklər fərqli bir təsir yaradacaq. Ümid, Reallıq, Məğlub olma, Fikirlər başlığı altında sıraladık. Həyata baxış bucağınızı dəyişdirəcək 5 film və replikləri (sözləri):
Ümid
Əsarətin Bədəli — The Shawshank Redemption
-Musiqi burada, yəni içimdə. Musiqinin gözəlliyi budur, onu sizdən ala bilməzlər. Heç musiqi üçün belə şeylər hiss etmədiniz mi? Unutmamaq üçün ona ehtiyacınız var, unutmamaq üçün sənin olan bir şeyi…
Davamı →

Son çay quruyanda, son ağac yox olanda, son balıq öləndə ağ insanlar pulun yeyilməyən bir şey olduğunu anlayacaqlar.
                                                                                                                    (Qızıldərili atalar sözü)

“Zəncirlənmiş adam” qısametrajlı bədii televiziya filminin adını oxuyanda hansısa cinayətə görə cəzalandırılmış və buna görə də zəncirlənmiş insan gözümün qabağına gəldi. Filmin gedişində yanıldığımı anladım, hətta sarsıldım. Ac qalmamaq, həyat yoldaşını və gələcək övladının həyatını təmin etmək üçün iş axtaran Alvardo sonunda Nikandro adlı varlı sahibkarın evində işləməyə razı olur. İşin nədən ibarət olduğunu bildiyimdə dəhşətə gəldim. İnsan it olacaqdı.

“Necə it olacaq?” sualı yəqin ki, hər kəsdə yarandı. Alvardo Nikandrodan ona iş verilməsini xahiş edir, pula ehtiyacı olduğunu söyləyir. Nikandro Alvardo üçün işin olmadığını dəfələrlə təkrarlayır. Bu zaman onun evini qoruyan Alfa adlı itin yerində olmadığını, öldüyünü öyrənən Nikandro Alvardonun yalvarışına “Məndə iş yoxdur. Bax it də ölüb. İstəyirsən onun əvəzinə səni işə götürüm. Hürə bilirsən?” deyə cavab verir. Burada pulun insanların həyatında paradoksallıq yaratdığının, insanın pula da öz əli ilə hazırladığı bütlər kimi sitayiş etdiyinin şahidi olursan.
Davamı →

Zaman və məkan
Rejissorluqda ilk təəssürat zaman və məkanla bağlıdır. Məkan qəhrəmanın şüurunu müəyyənləşdirir. Təəssüflər olsun ki, bu gün çoxları buna əhəmiyyət vermir. Əgər dahiləri – Pudovkin, Dovjenko, Koppala və ya Çaplini – xatırlasaq, onların məkana necə yanaşdıqlarını anlayarıq. Məsələn, Dovjenkoda bu məsələ insanla təbiət arasındakı dialoqla birbaşa əlaqəlidir. Səssiz kino olmasına baxmayaraq, ölüm ayağındakı qoca ilə yaşamalı olan uşaq arasındakı münasibətlər təbiət prizmasından göstərilib. Təbiət hərfi mənada kadrlarda iştirak etməsə də, onu insanla zaman arasındakı təbiilikdə hiss etmək olur. Tutalım, toy mərasimi – bu hadisədir, amma həm də hadisənin inkişafına çalışan ayindir.

Film strukturunun kino dilindən asılı olduğunu anlamaq vacibdir. Əhvalat onun sayəsində ya nizamlı, ya da kaleydoskopik şəkildə düzülür. Xatırlayıram ki, mən öz dilimi ilk filmimin çəkilişi vaxtı tapdım. Hadisə uzun dəhlizi olan nişan mərasimi zalında cərəyan edirdi. Ora aktyor olaraq oğlan uşağı yerləşdirib, onun ardınca da kameranı divar boyu qaçırtdım ki, kadr havasını dəyişsin. Bir müddət keçəndən sonra anladım ki, lazımlı effekti almaq üçün gərək bucağı dəyişəsən. “Durnalar uçur” filmini xatırlayırsınızmı?
Davamı →