İnkişaf etmək istəyənlər üçün maraqlı məlumatlar olan kollektiv bloq servisi
Alimlər fikrincə - insan beyin bütün gün ərzindəki düşünmə prosesində yığılıb qalmış toksinlərdən yuxu zamanı təmizlənir.
Amerika alimlər qrupunun gəldiyi nəticəyə görə “beynin zir-zibildən təmizlənməsi” sistemi yuxunun əsas səbəblərindən biridir.
Yuxu beyin hüceyrələrini artırır“Science” («Elm») jurnalında dərc edilmiş məqalədə deyilir ki, yuxu zamanı beyin hüceyrləri yığılır və beləliklə, neyronlar arasında məsamələr yaratmaqla ora mayenin daxil olmasına imkan verir.
Məqalədə həmçinin qeyd olunur ki, bir sıra beyin xəstəliklərinə səbəb bəzi toksinlərin yuyulub təmizlənməyə bilməməsidir.
Onda belə bir sual doğur: Heyvanlar niyə yataraq özlərini yırtıcılar qarşısında müdafiəsiz qoyurlar?
Fikir vermisinizmi… necə tez böyüdük?
Necə münasibətlər daha əvvəlki kimi olmamağa başladı, necə telefonlarımız yad adlarla dolmağa başladı, analar bayırda çox gəzəndə danlamamağa başladı. Bəs necə zarafatlaşırıq? Utanmayaraq...
Ölümün nə olduğunu öyrəndik, itirmək nədir, unutmaq, atmaq, geridə qoymaq və qapını kilidləmək.
Ünsiyyət , artıx heç kəsdə "çətin şey deyil", artix bağlı dostluğlar etmiriy. Etiraf edilməli vaxtdir ki, ya hər şey çox sadədir, ya da heç nəyi faciyə etmək lazım deyil.
İndi gərək hərəkətlərinə cavab verəsən və qərar qəbul edəsən. Telefon zəngləri daha az gözləyirsən, tez -tez telefonu söndürürsən, insanlarda məyus olmaq adət halini alib.
Nöqtə… Durğu işarəsi. 
Cürbəcür arzularla böyüyürsən. İstəyirsən ki, böyüyüb məşhur olasan, insanlara faydası olan işlərlə məşğul olasan...Etiraf edək ki, sənət və ədəbiyyat adamlarına münasibətimiz həmişə birmənalı olmur. Bir çox hallarda böyük sənətlə böyük ruhun vəhdətini axtarırıq bu insanlara və sənətə həm də yaradıcı insanın şəxsiyyətinin konteksindən baxırıq. Bəlkə də yanılırıq, səhv edirik.
Amma burada mənim yadıma F.Dostoyevski haqqında filmdən bir epizod düşür. F.Dostoyevskidən soruşanda ki, Sizə belə danışmağa nə haqq verib, o, ayaqlarındakı qandal izlərini göstərir. Təbii ki, bu da kinodan və yenə də sənətdən misaldır. Amma ola bilsin, həyat bütün sənət əsərlərindən qat-qat mürəkkəbdir. Çox güman ki, elə belədir də, çünki başımız Göylərə tuşlansa da ayaqlarımız Yerə bağlıdı və hər zaman bizi Yerə doğru çəkir. Buna bəzən reallıq hissini itirməmək də deyirlər. Amma məsələ daha qəlizdir.
Hərdən mənə elə gəlir ki, biz ədəbiyyat və sənət üçün yanlış bir sosial missiya uydurmuşuq. Bizə həmişə elə gəlib ki, onlar həm də tərbiyə etməlidirlər. Amma belədirmi? Güman etmirəm. Bunu tarixçilər hamıdan gözəl ifadə ediblər — tarix göstərir ki, o heç kimə heç nəyi öyrətmir.
Ədəbiyyat və sənət adamları belə etirafda bulunmurlar, onlar bu haqda susmağa üstünlük verirlər. Fəqət, onlar sussa da həyat susmur, çünki ən böyük əsər elə həyatın özüdür. Çox vaxt həyat elə situasiyalar yaradır ki, heç bir sənətkar bunu nəinki yaratmaq, heç təkrar etmək iqtidarında da olmur. Həyat qəribə sınaqlar silsiləsidir. Bir sınaqdan o birisinə qədər biz çox məğrur, qürurlu oluruq, qəhrəmanlarımızı təqlid edirik. Elə ki sınaq yetişir və imtahan vermək anı çatır, onda başlayır — etiraflar, bəraətlər, tövbələr… Çox az sənət adamı bu sınaqlardan öz qəhrəmanları kimi çıxır, əksəriyyət onu dizləri üstündə qarşılayır və yola salır...
Biz də bundan qeyzlənirik, bəzən coşub-daşırıq. Amma buna dəyərmi? Primitivləşdirmək həyatda bəzən yaşamağa kömək edir. Bəlkə ədəbiyyata və sənətə də belə yanaşaq? Birdəfəlik qəbul edək ki, hamı kimi sənət adamlarının da işi var və bu iş böyük idealları, lap açığı, pafoslu bəyanatları tərənnüm etməkdən ibarətdir. Belə yanaşsaq, bizim üçün də, onlar üçün də daha asan olmazmı? Amma burada sual yaranır. Onda nədən qədim yunanlar faciəni, teatrı və böyük ədəbiyyatı yaratdılar? Nədən bəşəriyyət fəlsəfəsiz keçinə bilmədi? Nədən ilk insan əlinə bir daş parçası götürüb böyük daşların üzərində təsvirlər cızmağa başladı? Nədən? Nədən min il bundan əvvəl də, indi də insanın ürəyini bir işıq — yaratmaq işığı şölələndirir?
Elmlə bağlı deyirik ki, insanlar bunsuz keçinə bilmədi. Bəs sənət? Bəs ədəbiyyat? Doğrudanmı, bunsuz keçinmək mümkün deyildi? Kor Homer öz hekayələrini uydurmaq üçün haradan enerji alırdı? Axı Odisseyin rastlaşdığı sınaqlar və yaşadığı həyat Afinanın bəlkə də yüzlərlə korunun təsəvvür edə biləcəyindən qat-qat mürəkkəb idi! Bunu Servantes haqqında da, Dante haqqında da demək olar… Əgər bütün bunlar bir əyləncə idisə, kiminsə eqosunun təsdiqi idisə, nədən belə uzun ömürlü oldu? Nədən biz Don Kixotda Servantesi, Faustda Göteni görməyə başladıq? Bəlkə bunlar da elə adsız, müəllifsiz nağılların bir davamı idi? Bəlkə bunlar da elə axşamlar ocaq qırağında söylənilmək və sonra da unudulmaq üçün yazılmışdı?
“Qədim yunanlar bəşəriyyətin uşaqlığıdır” — deyiblər. Bəlkə elə bundan yapışmaq lazımdır? Uşaqlar axı həmişə nəsə uydurmağı sevirlər! Onda bəs ispanlar, italyanlar, almanlar, fransızlar? Onlar necə olsun? Axı fransızların ensiklopediyanı və yaxud Volteri uşaqlıqdan uydurduqlarını qəbul etmək çətindir! Uşaqlar belə ciddi oyunlar oynamırlar axı… Əgər elm vardısa və yaxud da sonradan yarandısa, fəlsəfəyə nə ehtiyac vardı? Məgər biz Platonsuz, Aristotelsiz, Kantsız və ya Hegelsiz keçinə bilməzdikmi? Səbəbini yazmaqda acizəm, lakin məlum oldu ki, keçinə bilmirik! Fəqət, nədən? Bax, bunu bilmirəm...
Həyat onu yaşamağa dəyərmi?
Bəzən deyirlər ki, hətta dini ayinlər təsəlli üçün yaradılıb. Bəlkə elə sənət, böyük ədəbiyyat və elə fəlsəfənin özü də təsəlli üçün yaradılıb? Amma nədən təsəlli üçün? Bəlkə A.Şopenhauerin uydurduğu bəşəri kədəri sovuşdurmaq üçün? Bəs bəşəri kədəri uydurmaq nə üçün lazım idi?
A.Kamyu burada deyərdi ki, hər şey çox sadədir — insan mənasızlığı özündən uzaqlaşdırmaq, faniliyə bir məna vermək üçün bütün bunları uydurmaq zorundadır, çünki o həmişə bir sualla əlləşir: həyat onu yaşamağa dəyərmi?
Hüseynbala Səlimov
Azadliq.az
Necə xoşbəxt görünür hər kəs öz tələsində.
Öldürmək də ölmək qədər asanmış, yaşatmaq da yaşamaq kimi çətin.
Gerçəkliklə romantika arasından sərhədlər götürülsə aydın olar ki, əsl gerçək – ən dərində hiss etdiyindi, ən asan yaşadığın yox.
… Heç bir ömür bitmiş fikir deyil, onsuz da, çünki heç bir fikir bitmir, əslində.
Bu dünyada ölümlər belə təkrardı, ölümlərin belə surəti çıxarılmış.
Bizə zamanı tanıtmadılar, əbədiyyət barədə nağıllar yanlış.
Piyadalar ən yaxşı halda vəzirə çevrilər, şaha yox.
Gecikmiş məğlubiyyət qocalıqdakı ölüm kimidir, adamı elə də incitmir.
Bir ovuc Vətən torpağı satılır, bir udum qürbət havasına…
Həyat bir neçə notdan və onun çoxlu təkrarından ibarət, uzun, üzücü bir nəqarət. Bu gün bayram, sabah matəm.
Onları nə vaxt yaşadın ki, indi ildönümləri yaxandan əl çəkmir. Bu yaşadığın həyatın əsli deyil, bəlkə, surətidir, bəs onda hanı bu həyatın əsli?!
Uzun, üzücü bir nəqarət...
Sən yenə solo oxumaq istərdin, lakin imkansız, “Bir çayda yalnız bir dəfə çimmək mümkündür”.
Sən özündən ən azı yaşca nə qədər böyük olan fikri dəyişə bilməzsən, onunla döyüşə bilməzsən, ancaq barışa bilərsən.
Bilirəm, çətindir, çoxdan sözə çevrilmiş, dırnağa (hasara) alınmış bu fikirlərin əhatəsində yaşamaq.
Cəmiyyətdən kənar, xəyali səhralar çoxdan zəbt edilmiş, “yeni torpaqlar” kəşf olunmuş, dənizlər keçilmiş, göylər ayaqlanmış.
Körpülər dilənçilərin, parklar, küçələr səfillərin.
Kayzenə üzv olan gündən nə isə maraqlı bir şey yazmaq istəyirdim, ancaq vaxt çatışmamazlığı və ilham pərisinin mənə uzun müddətdir ki, baş çəkməməsi buna inkan vermirdi. Bu iş günü də qurtarsa idi, gedərdim evə. Bəlkə evdə hansısa mövzu haqda yaza bilərdim. Əslində bir tərəfdən iş gününün bitməsini istəyirəm, digər tərəfdən isə fikirləşirəm ki, həyat elə sürətlə keçir ki, onsuz da heç bunu arzulamağa dəyməz. Onsuz da bu gün axşam olacaq. Mənimlə, ya mənsiz. Bu günün bir dənə də önəmi ondan ibarətdir ki, bu gün maaş günüdür.
Sabah cümə günüdür, sabahkı günü həftənin digər günlərindən daha çox istəyirəm. Əslində bu gün həm də müqəddəs gündür, ancaq mənim xoşuma daha çox sabahkı günlərin istirahət günləri olmasıdır. Həmin gün nə qədər çoz yorulsam da bu hal mənə təsəlli verir. Axı sabah saat 11-ə kimi yatacam. 6-cı günlər saata baxıb saatın bir göz qırpımında saat 15-00 oldüğünü görəndə anlayıram ki, bu gün də belə getdi.
Bazar günlər çalışıram ki, səhər tez durum, axı istirahət gününü yalnız yatmaqla xərcləyə bilmərəm. Ancaq yenə də həftə boyu yığılıb qalan işlər ( uşağı nənə-babası agilə aparmaq, maşını ustaya, moykaya aparmaq, bərbərə aparmaq) günü aparır. Axşam tərəfi isə dostlarla çay içib günü başa vururam. Bu da mənim həftə boyu gözlədiyim 6-bazar)))
Budur, vaxt-vədə yetişdi, komandirski den, işə getmək vaxtı yaxınlaşdı. Belə ağır gün, üstəlik də Bakı-Sumqayıt yolunun tıxacı, vah-vah-vah)) Gəl indi yuxulu-yuxulu işlə.
İkinci gün nisbətən yüngüldür, Gunun yarısı Mərkəz ofisdə iclasda keçdiyindən xəbərimiz olmur. Axşam isə bizi evdə sevimli komandamızın futbol matchı gözləyir.
Üçüncü gün - gecə gec yatdığımızdan səhər adətən yuxudan durmağımla maşının açarını götürüb qaçmaq bir olur, gecikməyimiz bir yana, təzədən o qədər mərtəbəni geri qayıdıb ayaqqabının digər tayını da geyinmək əlavə vaxt aparır))) Artıq işdə vaxt normal keçir. Hamı dünənki oyun barəsində öz təsüratlarını danışır. Arada da iş görəndə -hər şey normal.
Bu da 4-gün. Bu iş günü də qurtarsa idi......
Ömrümüzdən günlər su kimi axıb gedir.