Kayzen

Biz ailə üzvülərimizdən və yaxın adamlarımızdan savayı, bütün yaşlılara “siz” deyə müraciət edirik. Bəs bu şəxs əvəzliyi nə zaman yaranıb?

“Siz” müraciəti qədim Roma dövründən bizə yadigardır. O zaman Roma dövlətində iki imperator mövcud idi. Onlardan birisi Roma şəhərində, digəri isə Konstantinopolda əyləşirdi. Onların hər hansına müraciət etmək lazım gələndə “siz” deyirdilər. 
Davamı →

“Amin” sözünün etimologiyası qədim Misir tanrısı Amonun adı ilə bağlıdır. Amon və yaxud Amen, Amoun, Ammen, Amoun kimi adı gedən tanrı günəş tanrısı sayılır. Həmçinin Misir tarixində ilk tanrı kimi qəbul edilir.

Bibliya və Qurandan az çox başı çıxanlar bilir ki, bu kitabların kökü gedib Misirə çıxır. Hətta Musa peyğəmbərin Misir fironu ilə söhbətlər və s.

Bundan əlavə bugün mövcud olan hər 3 ilahi dində Günəşin tanrılaşması ilə bağlı simvollar və dəlillərə kifayət qədər çox rast gəlinir. Əgər “Zeigeist” filminin birinci hissəsinə baxan olubsa, orada İsa peyğəmbəri necə Günəş simvolu kimi təqdim olunduğunu açıq aydın göstərilir.

Xristianların bibliyasında adı çəkilən “amin”lər İsa peyğəmbərlə bağlıdır. Halbuki Yəhudilərin Tövratında, özü də ilkin variant sayılan ibrani dilində olan kitabda (Tanax) isə Amin “yaradılışın başlanğıcı” və “hər şeyin şahidcisi” kimi təqdim olunur. “Tanrı Amin” sözü bir neçə yerdə işlədilir. Talmutda Amin sözü – “güvənilən tanrı” kimi qələmə verilir.
Davamı →

Lakonlar cənubi Yunanıstanda Lakoniya adlanan yerdə yaşayırdılar. Cəsurluqları ilə seçilən xalqdırlar. Qısa, yığcam danışları, dəqiq nitqləri ilə seçilirdilər.

Lakonik danışmaq ifadəsinin tarixi də bu xalqla bağlıdır. Onların bu cəhəti barədə tarixdə bir çox rəvayətlər var. Onların ən yaxşı nümunəsi Lakonların Makedoniyalı Flippə cavabıdır. Flipp bütün Yunanıstana sahib olmaq isteyirdi. O zamanlar yalniz Laconia tutulmamışdı.
Flipp lakonlara məktub göndərir: "Əgər mən sizin ölkənizi tutsam onu dağıdacam, yerlə-yeksan edəcəm". Bir necə gündən sonra laconlardan cavab məktubu gəlir. Orada bir söz yazılmısdı. “Əgər”.
Davamı →

«Bilmirәm» vә ya «Mәn sizi anlamıram» deyil. Halbuki saysız internet saytı vә ensiklopediyalar bundan ümumi bir yanlış anlama nümunәsi kimi bәhs etmәkdәdir.

Hekayәnin әsli daha maraqlıdır. 18-ci әsr Avstraliyasında 250 fәrqli dildә danışan 700 Aborigen qәbilәsi vardı. Kenquru (ganguru) Botani körfәzində danışılan «Guugu Ymithirr» dilindәn gәlir vә böyük boz ya da qara kenquru (Marcoprus robustus) demәkdir. İngilislәr içәrilәrә doğru irәlilәdikcә bu sözü hәr yaşda kenquru vә valabi (kenquru növü) üçün istifadә etdilәr. 

«Baagandji»lәr Botani körfәzindәn 2250 km uzaqda yaşayır vә Guugu Ymithirr dilini bilmirdilәr. Bu sözü ingilislәrdәn eşidib sözün «daha әvvәl heç kimin tanlmadığı heyvan» mәnasına gәldiyini zәnn etdilәr. Vә heç bir zaman at görmәdiklәrindәn bu sözü (kifayәt qәdәr mәntiqli bir şәkildә) ingilislәrin atları üçün istifadә etdilәr.
Davamı →

“Molla” sözü ərəb dilindəki “mövla” kəlməsindən götürülüb. Mənası “ağa, başçı” deməkdir.

Adətən, dini məişət ayinlərini (dəfn mərasimi, kəbin, yas məclisi və s.) icra edən din xadimlərinə molla deyilir. Keçmişdə mollalar mədrəsədə şagirdlərə dini dərs keçdiklərinə görə, mədrəsələri də “mollaxana” adlandirırdılar.

Keçmişdə savadlı şəxslərə, şair və ədiblərə, nüfuzlu ruhanilərə “molla” ləqəbi ilə müraciət edilirdi. Məsələn: Molla Pənah Vaqif, Molla Vəli Vidadi, Molla Sədra, Molla Cuma, Molla Nəsrəddin və s.

Tarix boyunca müxtəlif İslam cəmiyyətlərində eşidiləan molla sözü indiki vaxtda ən çox İranda istifadə edilməkdədir. İranda ərəb dilində oxuya bilən birinə molla deyilir. «Molla olmaq nə qədər asan, adam olmaq nə qədər çətindir» atalar sözü böyük ehtimalla bunu ifadə etmək üçün deyilmişdir.
Davamı →

1870-ci illərdən etibarən İrlandiyanın çöl hissələrində ərazilərində işləyən maraba kəndliləriylə İngilis torpaq ağaları – lordlar arasındakı başlayan gərginlik bu gün ‘İrlandiya Torpaq Döyüşləri’ adıyla tanınmaqdadır.

1880-ci il biçinin aşağı olması ucbatından İngilis torpaq ağası Lord Erne torpağında çalışan icarəçi marabalara, icarədən 10 faiz endirim etməyi təklif edir. Kirayənişinlər, yəni marabalar isə bu endirimi aşağı hesab edərək, 25 faiz endirim olmasını tələb edirlər. Bunun üçün etirazlara başlasalar da, lord Erne bunu qəbul etmir. Torpaq ağası Lord Erne’nin icarəçilərlə əlaqələrini quran və kirayə pulunu yığmaqla vəzifəli adam isə Charles Boycott adında köhnə bir İngilis kapitanı idi.
Davamı →

Neçə on illiklərdir ki, dilimizdə “xuliqan” sözü işlədilir.

  Elə həmin dövrdən indiyədək avara, boş, səfil bir həyat keçirən, qanunlara tabe olmayan, addımbaşı qanunları, asayişi pozanları – “xuliqan” adlandırırlar. Bu gün hamı “xuliqan” sözünü işlədir. Bəs, bu sözün haradan gəldiyini bilirsiniz?

  1898-ci ildən London polisinin hazırladığı məruzələrdə artıq “xuliqan” kəlməsindən istifadə edilməyə başlanmışdı. Bəzi iddiyalara görə, həmin dövrdə qanunları pozmaqda ad çıxarmış, millətcə irland olan Xuliqan (ingiliscə “Hooligan”) ailəsi haqqında mahnı vardı və çox güman ki, bu söz burdan götürülmüşdür.

  Lakin Klarens Rukun  1899- cu ildə nəşr edilmiş  “Xuliqan gecələri” adlı kitabında bildirilir ki, bu kəlmə Londonda yaşamış mühafizəçi və oğru Patrik Xuliqanın adından götürülmüşdür. Öz ailəsi və kiçik dəstəsilə birlikdə o, tez – tez  cinayətlər törətməklə, qarətlər etməklə ad çıxarmışdı. Patrik Xuliqan hətta polis işçisini qətlə yetirmiş, həbsxanaya düşmüş və ömürlük həbs cəzası almışdır. Adı isə əbədiləşmışdir – “Xuliqan”.

Ardı →

Qafqaz

“Qafqaz” adına ilk dəfə e.ə. VI—V əsrlədəki qədim yunan müəlliflərinin əsərlərində — Esxilin “Zəncirlənmiş Prometey”ində və Herodotun mətnlərində rast gəlinir. Kəlmənin mənşəyi haqqında müxtəlif iddilar mövcud olsa da, onlardan ən qədimi 77-ci ildə Plininin “Təbii tarix” əsərində verilir. Müəllif kitabında “Qafqaz” sözünün skif dilində “parlaq buzlu, qarlı” mənasındakı “krou-khasis” kəlməsindən törədiyini bildirir.

Azərbaycan əfsanələrində  Elbrus dağının qədim adı Qaf dağı kimi qeyd olunur və  dar məqamda insanların imdadına çatan Simurq quşu da burada yaşayır.

Ardı →

Test

Latın dilində  “testum” adətən gildən hazırlanan odadavamlı qaba deyilirdi. Qədim zamanlarda qızıl və gümüş indiki kimi qiymətli daşlar hesab olunurdular və onların xalisliyini yoxlamaq insanlar üçün çox vacib idi. Ticarət zamanı sikkələrin xalis daşlardan düzəldildiyini yoxlamaq üçün onlardan bir nümunəni “testum” adlanan qablarda əridir və ayrılan məhlulları ölçürdülər. Sonradan bu kəlmə “test” şəklini aldı və bütün növ qiymətləndirmələrə şamil olundu.

Braziliya

Portuqaliyalı  səyyah Pedru Kabral XVI əsrdə Braziliyanı kəşf edərkən oranı Həqiqi Xaç Torpağı (portuqalca Terra da Vera Cruz) adlandırmışdı. Sonradan bu ərazilər Müqəddəs Xaç Torpağı (port. Terra da Santa Cruz) kimi tanındı.

Ardı →

Qafqaz

“Qafqaz” adına ilk dəfə e.ə. VI—V əsrlədəki qədim yunan müəlliflərinin əsərlərində — Esxilin “Zəncirlənmiş Prometey”ində və Herodotunmətnlərində rast gəlinir. Kəlmənin mənşəyi haqqında müxtəlif iddilar mövcud olsa da, onlardan ən qədimi77-ci ildə Plininin “Təbii tarix” əsərində verilmişdir. Müəllif kitabında “Qafqaz” sözünün skif dilində “parlaq buzlu, qarlı” mənasındakı “krou-khasis” kəlməsindən törədiyini bildirir.

Azərbaycan əfsanələrində Elbrus dağının qədim adı Qaf dağı kimi qeyd olunur və dar anında insanların imdadına çatan Simurq quşu da burada yaşayır.

Ardı →