Ağacoymanın möcüzələri

Sənət aləmində bədii proseslərin duyulası dərəcədə mürəkkəbləşdirilmiş rəmzlərlə dolu bugünkü xaotik axarında bəzən elə bir sadə və cazibədar bədii qaynaq tapılır ki, özünün ovsunlayıcı məziyyətlərinə görə tamaşaçısını heyrət və düşüncələr burulğanına sala bilir. Yaradıcılığı əsasən son qırx ili  əhatə edən Seyfəddin Mənsimoğlunun (Məmmədvəliyev) təxəyyülünün nəticəsi olan ağacoyma işləri məhz belə sənət nümunələrindəndir. Özündə ağacoyma ilə xəttatlığı birləşdirən bu nümunələr zaman çərçivəsinə sığışmayan və məşhur “El sənəti el şöhrətidir” deyimini təsdiqləyən sənət möcüzələridir, desək, yanılmarıq.

Davamı →

Sənət - həqiqətə aparan yalandır

Müharibə dəhşətləri, qan, ölüm, insan qırğını, faşist diktaturası üstəgəl, Basklar ölkəsi Qernikanın bombardmanı. Yaradıcı insan baş verən hadisələrin qarşısında susa bilməzdi. Geniş zaman kəsiyində başa gələn əsərlərindən fərqli olaraq “Gernika” bir ay ərzində tamamlanır. Olduqca soyuq, rəngsiz təsvir müharibənin bütün dəhşətləri özünü ifadə etməyi bacarmışdı.

Davamı →

Kiçik hekayələrdə müharibə və insan taleləri

 XX əsr gerçəkləri, müharibə və zaman, insanın zamanda yeri, davranışı, doğmalıq və yadlıq kimi yeni epoxaya adlamış məsələlər görkəmli yazıçı Hüseynbala Mirələmovun nəsrində geniş müəyyənliyini tapmış və müdrik bir qələmlə realizə olunmuşdur. Silsilə və konseptual şəkildə işlədiyi tarixi əsərləri, ideoloji dürüstlüyü ilə seçilən mətnləri, habelə çağdaş insana işıq salmağı bacardığı ən son ədəbi nümunələrə qədər Hüseynbala Mirələmov XX əsr dünyasına dair bütün məqamları aktuallandırmağa nail olan çoxcəhətli yazıçılarımızdandır. O, başlıca olaraq, müharibənin, kütləvi zülm və zorakılığın, şər və bədxahlığın əleyhinə çıxır.

Davamı →

Çingiz Babayevin art-dekonstruktivizmi

Hər hansı bir janr və hətta incəsənətin bir növünün çərçivəsi Çingiz Babayevə darlıq edir, onun yaradıcılıq diapazonu son dərəcə genişdir. Düşüncələrini müasir incəsənətin zəngin arsenalı vasitəsi ilə ifadə etməyə can ataraq, o, yorulmadan eksperiment edir: bakıdakı Müasir Mədəniyyət Mərkəzindəki Art Ets işi, londondakı Madam Tüsso muzeyi üçün mum fiqurlar, lend-art janrında çoxsaylı layihələr, nadir müəllif xalçaları və bütöv xalça instalyasiyaları… O, qavramaya müxtəlif alətlər vasitəsi ilə təsir göstərərək, ən adi şeyə yenidən nəzər salmağa məcbur edir. Mədəni keçmişimizdən günümüzə körpü salaraq, Çingiz Babayev onlara yeni həyat verir və ənənələri özünəməxsus tərzdə davam etdirir. Və onun yaradıcılığının hər yeni mərhələsi – bu, yüksələn spiralın yeni burumu, yetkinliyin və ustalığın yeni səviyyəsinə yüksəlişdir.

Davamı →

Qədim Mesopotamiya mədəniyyəti

Ön Asiyanın çox hissəsi dağlardan və yaylalardan ibarətdir. Yunanca Mesopotamiya adlanan qədim İkiçayarası ölkəsi Ön Asiyada yerləşir. Ön Asiyanın çox hissəsi dağlar və yaylalardır. Qafqazdan cənubda olan dağlardan başlayan Fərat və Dəclə çayları İran körfəzinə tökülür. Dəclə və Fəratın orta və aşağı axarlarında yerləşən ölkə qədim dövrlərdən məşhur və qüdrətli bir dövlət kimi tarixə düşmüşdür. Cənubi Mesopotamiya qısa sürən qışda yağışlar yağır, hər yer keçilməz gil palçıq olur, yazda isə dağlarda qar əriyir, Dəclə və Fərat çayları daşıb sahilləri basır, daşqından sonra hər yer yaşıllığa qərq olur. Hələ Paleolit dövründə Mesopotamiyada ilk insanlara təsadüf edirik. Neolit dövründə isə insanların İkiçayarası ərazilərində məskunlaşması sürətlənir, daha mütərəqqi təsərrüfat növünə keçmək zərurətini yaradır. Köçəri həyat tərzindən oturaq həyat  tərzinə keçid əkinçiliyə, maldarlığa, sənətkarlığa meydan açır.


Davamı →

Qədim Misirin mədəniyyəti

Qədim Misir Şimali-Şərqi Afrikada Nil çayının vadisində və deltasında yerləşirdi. Yayın əvvəlində gur yağışlar yağır, ətrafı su basırdı. Noyabrda su çəkilir, üzvi maddələrlə zəngin olan lil sahili örtürdü. Bu qara lil qatı rütubəti yaxşı saxladığı üçün çox məhsuldar idi. Buna görə də misirlilər öz ölkələrini “Qara torpaq” adlandırırdılar. Əvvəllər Nilin vadisi keçilməz cəngəlliklər, bataqlıqlardan ibarət idi. Burada çoxlu vəhşi heyvanlar, xəstəliklər yayan müxtəlif həşəratlar var idi. E.ə. VIII minillikdə Böyük səhrada yaşayan insanlar tədricən Nil vadisini mənimsəməyə başladılar. Bu tayfalar yığıcılıq, balıqçılıq, ovçuluq edir, kolluqları qırır, bəndlər düzəldir, kanallar çəkir, əkinçiliklə məşğul olurdular. Misirlilərin başlıca məşğuliyyətləri əkinçilik idi. Hündür yerlərə su çıxarmaq üçün şaduf adlanan qurğudan istifadə etmişdilər. Onlar torpaqları toxa və sadə xışlarla şumlayırdılar. Qədim misirlilər arpa, buğda, meyvə, tərəvəz becərirdilər. Onlar mal-qara da saxlayırdılar. Onlar sənət və mübadilə ilə məşğul olurdular. Bacarıqlı dulusçu, daşyonan sənətkarlar idilər. Misir e.ə. IV minillikdə əhalisi sıx olan ölkəyə çevrildi.


Davamı →

İbtidai dövrün mədəniyyəti

Yer üzündə yaşamış insanlar öz həyat tərzləri ilə bağlı zəngin bir tarixi-kulturoloji iz qoyub getmişlər. Keçmişə aid olan maddi mənbələr (əşyalar), yazılı qaynaqlar bu günə qədər qalır və tariximizi, kulturoloji baxımdan öyrənməyə imkan verir. Maddi mənbələr əsasən yaşayış yerlərindən və qəbir abidələrindən əldə edilir. Yazılı qaynaqlar, kitabələr isə qayalar, daşlar, sümük və gil lövhələr, papirus və s. əşyalar üzərindədir.

Maddi mədəniyyət abidələri (yaşayış yerləri, qəbir abidələri, qayaüstü təsvirlər və s.) və tədqiqat nəticəsində əldə edilmiş materiallar (əmək alətləri, silahlar, bəzək əşyaları və s.) qədim keçmişi öyrənmək üçün son dərəcə əhəmiyyətli tarixi-kulturoloji mənbələrdir. Bu abidələr vasitəsilə qədim insanların yaşayış tərzi, istifadə etdikləri əmək alətləri, adət-ənənələri, dini görüşləri haqqında məlumatlar əldə edilir, onların davranış və məişət həyatı, məşğuliyyəti və ictimai münasibətləri kulturoloji baxımdan öyrənilir və tədqiqat obyektinə çevrilir.


Davamı →

Vyana qapıları

Dünyanın mədəni təfəkkür cəhətdən bölünməsi əslində parçalayıcı deyil, birləşdirici amildir. Buradakı birləşdirmək isə, konfliktin aradan qalxmasından başqa bir şey deyil. Əlbəttə, mədəni təfəkkür sferasına elm də daxildir. Elmlə incəsənət hələlik bəşəriyyətə məlum olan yeganə həqiqətdir ki, müəyyən bir qütbün iddiasına xidmət etmir və subyektin mənimsəyə biləcəyi bir şey deyil. Mədəni fəlsəfə eyni zamanda elmə söykəndiyi üçün digər fəlsəfə növlərindən, o cümlədən, dini fəlsəfədən, milli fəlsəfədən, həmçinin siyasi fəlsəfədən köklü şəkildə fərqlənir.

Davamı →

Azərbaycan nağılı | Arif Hüseynov

Görkəmli qrafika ustası, xalq rəssamı Arif Hüseynov daim axtarışda olan, milli folklora, adət-ənənəyə bağlı sənətkarlarımızdandır. Onun illər boyu müxtəlif miqyaslı sərgilərdə nümayiş etdirilən əsərləri rəssamın sənət dünyasındakı imzasını təsdiqləyəcək mühüm faktlardır.
Rəssamın mənəvi dəyərlərimizə göstərdiyi münasibətinin parlaq ifadəsi olan əsərlərində bunu daha aydın görmək mümkündür. Bir çox rəsmlərində ustadın qədim miniatür üslubu ənənələrinə bağlılığı ilə yanaşı, vətəndaşlıq yanğısı və müasirliyə həvəs də qabarıq hiss olunur.
Davamı →

XIX əsr – XX əsrin əvvəllərində dünya mədəniyyəti

“Sənaye cəmiyyəti” və mədəniyyət. İqtisadiyyatın əsasını təşkil edən sahələr müxtəlif tarixi dövrlərdə dəyişmişdir. Oturaq həyata keçidlə başlayan və kənd təsərrüfatının üstün olduğu aqrar cəmiyyəti sənaye çevrilişi nəticəsində sənaye cəmiyyəti əvəz etmişdir. Cəmiyyətin sosial-iqtisadi vəziyyətində baş verən bu dəyişiklik mədəniyyətin inkişafına və onun yeni xüsusiyyətlər qazanmasına səbəb olmuşdur. XIX əsrin sonu – XX əsrin əvvəllərində ticarət, nəqliyyat və rabitə vasitələrinin inkişaf etməsi xalqlar arasında mədəni əlaqələrin genişlənməsini sürətləndirdi. Bununla da, mədəniyyətin kütləviləşməsi prosesinin əsası qoyuldu.
Davamı →