İncəsənət - Keçmişdə və indi

İber rəssamlarının sərgisi, məyusluq doğuracağı ehtimal olunmasına baxmayaraq, əgər onlar müntəzəm surətdə təşkil edilsə, incəsənətimiz üçün son dərəcə mühüm qaydaya çevrilə bilər. Doğrudan da, mənə elə gəlir ki, gənclərin əsərlərini məzmunca dolğunlaşdıran kamil rəssamların sənətini nəzərə almasaq, indiki sərgi istedad və üslub sarıdan yoxsuldur. Lakin məhz elə ilk məhsulun azlığı yeni əsərlərin ekspozisiyalarının sistematik olaraq yeniləşməsini zəruri edir. Son zamanlara qədər “cəfəng” təsviri incəsənətin qisməti qapanmış dairədə yaradıcılıq axtarışları idi. Cəmiyyətdə tanınmamış yalqız rəssamların qarşısını ənənəvi incəsənət massivi kəsmişdi. Bugünkü sərgi onları birləşdirdi, artıq onlar öz işlərində uğur qazanacaqlarına böyük əminlik hiss edə bilərlər; bununla yanaşı onlardan hər biri bu bütünlüyün müqabilində öz baxışları ilə başqalarının təsəvvürünə, anlayışına müqavimət göstərir, ona görə də onlar öz incəsənətlərində ümumi yer tutacaqlarından şiddətli qorxu hiss edirlər və rəssamlıq təsərrüfatındakı alətlərini təkmilləşdirməyə can atırlar. O ki qaldı publikaya, vaxt keçdikcə o, yeni incəsənət fenomeninə uyğunlaşa biləcək və bunun sayəsində yaradıcılığın bulunduğu vəziyyətin dramatikliyini anlayacaq.

Davamı →

Rauf Ra - Aynalama və çarpaz xətlər...

Məşriqdən qeydlər:
Qarşı-qarşıya qoyulmuş iki ayna arasında, əks etdirmə morafonu — rəssamlıq və ədəbiyyatın əbədi qaçış oyunu.
Əlbəttə ki, bu aynalama məsələnin realizm pikselindən görünən və ya təsviri və ədəbi realizmi əsas götürürüksə, görünməyən tərəfidir. Aynalar arasındakı boşluqda yerləşən bənzətmə dəhlizində hər iki tərəf, əvvəl ana başlığa, sonra isə monoton təqlidə çevrilən əks etdirmələrin orijinallığına müəllif hüququ etiketini yapışdırmağı bacarır.

Davamı →

Gennadi Brijatyukun şərqli ruhu

Rəssamlıq məkanında hamı ona sadəcə «Gena” deyər, elə bu adla da soraqlayardılar. Vəzifəli adamlara müraciətdə „Siz”siz ötüşməyən bizlərin Tanrı kimi ucalığa “Sən” deməsində gizlənən sirrin səbəbini Gennadini „Gena”laşdırmağımızda tapdıq. Əslində, Genanın özünə də ona çox quru və rəsmi görünə biləcək “Siz”dənsə, səmimiyyətə və doğmalığa bələnmiş sadəcə „Gena” deyə çağırılması daha xoş idi. Təzadlarla dolu ömrünün gecəsini-gündüzünü emalatxanasında keçirən və bütün varlığını sənətə həsr edən, rənglərlə “nəfəs” alan rəssam təbii ki, „Siz”sizliyə öyrəşmişdi.

Davamı →

Əbdürrəhmanov Fuad Həsən oğlu

Fuad Əbdürrəhmanov 1915-ci il may ayının 11-də Nuxada (indiki Şəki şəhəri) anadan olmuşdur. Azərbaycan Dövlət Rəssamlıq Texnikumunda (1929–1932) və İ.Y.Repin adına Leninqrad Boyakarlıq, Heykəltəraşlıq və Memarlıq İnstitutunda (1935-1939) təhsil almışdır.1942–1948 illərdə Ə. Əzimzadə adına Azərbaycan Dövlət Rəssamlıq Məktəbində dərs demişdir.
Davamı →

Sakit Məmmədov

Azərbaycan incəsənətinin dünyada təbliğində böyük xidmətləri olmuş istedadlı rəssamlarımızdan biri də Sakit Məmmədovdur.
O hələ məktəb illərində artıq rəssam olacağını müəyyənləşdirmişdi. Rəssam gənc yaşlarından öz dəstxəti və üslubunun yaranmasına can atırdı. Onun tələbəlik işləri dəfələrlə sərgilərdə nümayiş etdirilmiş, böyük uğurla qarşılanmışdı. Sakit Məmmədov rəngkarlıq əsərlərini onların bütün detal və incəliklərini — rəng, ton, forma, üslub və cərəyanları öyrənərək yaradırdı. Zaman keçdikcə o, şux kolorit və qüsursuz kompozisiyanın hakim olduğu öz dəstxətini dəqiqləşdirdi.
Davamı →

Qadın, gözəllik və təsviri sənət

İnsan zəkası, ruhu, məhəbbəti XX əsr və XXI yüzilliyin əvvəllərində də gözəl planetimizin həyatında baş verən çaxnaşmalara, müharibələrə, soyqırımlara, saysız-hesabsız siyasi hadisələrə baxmayaraq, mədəniyyət, mənəviyyat, elm, maarif, incəsənət, ədəbiyyat və başqa humanitar sahələrdə böyük xarüqələr yaratmışdır.

Əsrlər boyu xeyirlə-şər qüvvələri arasında gedən mübarizələr texniki tərəqqi dövrümüzdə dəhşətli hal alıb. Şeytan cildinə girmiş məkrli adamlar ulu Tanrımızın insanlara bəxş etdiyi gözəllikləri, saf duyğuları, ləyaqəti, ali, kamil insan ruhunu, tolerantlıq, dostluq hisslərini yırtıcı, dağıdıcı psixologiyası ilə məhv etməyə çalışırlar. Milyonlarla insanların eli, obası, yurdu viran qalır. Bu fəlakətdən baş götürüb qaçan insanlar qaçqın, köçkün vəziyyətinə düşürlər.İnsanların taleyinə biganəlik, multikultural dəyərlərin unutdurulması, ikili standart siyasəti günün bəlasına çevrilib. 
Davamı →

Eklektizm

«Eklektizm» incəsənətdə müxtəlif üslubların bir nümunədə toplanmasıdır. Hətta bir-birinə zidd olan məqamların belə eyni nümunədə yer aldığını görmək olar.

Sözün özü yunancadan “seçici”, “seçən” mənalarında tərcümə olunur. İlk dəfə II əsrdə, yeni fəlsəfə məktəbinin qurucusu olan Potamon tərəfindən istifadə edilmişdir. Quldarlığın süqut etdiyi vaxtda insanlar üçün təyin olunmuş yeni əxlaq normaları yaradılır və bu prossesdə digər fəlsəfi fikirlərə (Platon, Aristotel, epikürçülər və s.) əsaslanmağı qadağan edirlər. Əslində isə onları səthi şəkildə istifadə edir və guya yeni bir şey yaradırlar. 
Davamı →

Vanitas

Vanitas janrına 16-17-ci əsrlərdə əsasən Flandriya və Niderland rəngkarlığında rast gəlinir. Bu janrda olan əsərlər dünyanın faniliyini ifadə edirdi. Əsərlər tamaşaçıya həyatın istənilən saniyədə bitə biləcəyini xatırladır.

Bu janrda olan əsərləri tanımaq çox da çətin deyil. Çünki əsərlərin mərkəzində əsasən böyük kəllə (skillet) dayanır. Lakin bu əsərlərə baxanda hər şey o qədər gözəl görsənir ki, bir anlıq dəhşətin fərqinə varmaya bilirsən. Bir neçə saniyə sonra isə cəh-cəlallı həyatın ortasında qaçınılmaz ölümün dayandığını görürsən.

Bu janrın yarandığı illərdə Avropa mədəniyyəti özünün çox da yaxşı olmayan dövrlərindən birini yaşayırdı. Gələcəyə dair yaranmış bədbinlik duyğusu rəngkarlığa vanitas janrını bəxş edir.
Davamı →

Qrotesk

Qrotesk yəqin ən qəribə ifadə tərzlərindən biridir. Gözlənilməz ziddiyyətlərin, çirkinliyin gözəlliklə, fantastikanın reallıqla birgə təsviridir. Qrotesk əsərlər qorxulu, dəhşətli, qeyri-real, çirkin, eyni zamanda isə gözəl və nağılvari ola bilir.

Məsələn, karnaval maskaları qrotesk üçün uyğun nümunələrdən biridir. Karikaturalarda da qroteskdən çox istifadə olunur.

Sözün özü fransızca “grotte”, italyanca “grotto” olan “mağara” deməkdir. Bu söz 15-ci əsrdə, Romada tapılmış divar rəsmlərindən sonra yaranıb. Təsvirlərdə heyvanlar və bitki aləmi insanlarla bir vəhdətdir.
Davamı →

Karl Bryullov-İnes de Kastronun ölümü

    Tarixi rəsmlərin müəllifi Karl Bryullovun bir əsərinin tarixçəsi. Portuqaliya kralı IV Afonsu 1339-cu ildə oğlu Pedrunu Kastiliya şahzadəsi Konstansa Manuela ilə evləndirir. Lakin şahzadə arvadının qulluqçusu İnes de Kastroya vurulur. Onların gizli sevgi macərası 1445-ci ilə kimi davam edir. Həmin ildə Konstansa doğuş zamanı vəfat edir. Pedru artıq öz sevgisini gizlətmir. Öz gözəlliyi ilə şahzadəni özünə əsir edən İnes de Kastrodan kralın xoşu gəlmirdi. Çünki İnesin Pedrudan 3 oğlu və 1 qızı var idi. Bu da gələcəkdə Portuqaliya taxtına iddianın ola biləcəyini istisna etmirdi.Digər tərəfdən İnesin qardaşları Pedrunu Kastiliyanı işğal etməyə sövq etmək istəyirdilər. Portuqaliya kralı isə belə bir müharibəni arzulamırdı. 1455-ci ildə şahzadə Pedru hərbi səfərdə ikən kral IV Afonsunun yaxınlarının təkidi ilə İnes de Kastronu edam edirlər. Məhz qəsdçilərin İnesi edam etmək istədikləri vaxtı Karl Bryullov təsvir etmişdir. Bunu eşidən Pedru atasına qarşı vətəndaş müharibəsinə başlayır.Ağır müharibə xalqın tələbi ilə 1357-ci ildə tərəflərin barışması ilə başa çatır. Həmin il kral da vəfat edir. Taxta çıxan Pedrunun ilk işi İnesin qəsdçilərini tapmaq oldu. Rəvayətə görə Pedru şəxsən onların ürəklərini yarıb çıxarmışdır.(Birinin bel tərəfdən digərini sinə tərəfdən).Tezliklə kralın əmri ilə İnesin cənazəsi qəbirdən çıxarılaraq kraliça geyimi ilə kralla yanaşı otuzdurulur. Bütün feodallar həm kralın həm də İnesin əlini öpməklə sədaqət andı içirlər. 1367-ci ildə Pedru özüdə vəfat edir.  Onu sevgilisi ilə üzbəüz dəfn edirlər. 
Davamı →