SSRİ beynəlxalq aləmdə

1960-cı illərin ortaları «soyuq müharibə»nin davamı kimi səciyyələndirilə bilər. İki fövqəldövlət SSRİ və ABŞ-ın hərbi potensialı tədricən bərabərləşdi. Hərbi-strateji paritet yarandı. 1964-cü ilin oktyabrında sovet dövlətinin sükanı arxasına keçən yeni hakimiyyət xarici siyasət sahəsində üç prioritet vəzifə qarşıya qoydu.
Davamı →

Sovet İttifaqında Ölkənin sosial-iqtisadi vəziyyəti

60-cı illərin ortalarına doğru Sovet İttifaqında əhalinin ərzaq məhsulları, yüngül sənayeni kənd təsərrüfatı xammalı ilə təmin edilməsi sahəsində ağır vəziyyət yaranmışdı. Kənd təsərrüfatı sahəsində ölçülüb-biçilmədən tətbiq olunan eksperimentlər 1953-1958-ci illərdə əldə edilən naliyyətləri heçə endirdi. Heyvandarlıq sahəsi ağır zərbə aldı, SSRİ xaricdən taxıl almağa məcbur oldu. Yeni hakimiyyətin qarşısında duran əsas vəzifə iqtisadi islahatları davam etdirmək idi.

Davamı →

SSRİ 1960-cı İLLƏRİN İKİNCİ YARISI -1980-ci İLLƏRİN ORTALARINDA

İctimai-siyasi həyat
N.S.Xruşşovun istefası ilə onun başladığı ictimai-siyasi həyatın liberallaşması prosesinin dəyişiklikləri dayandı. N.S.Xruşşovun istefasının təşəbbüskarı və təşkilatçılardan biri olan L.İ.Brejnev Sov.İKP MK-nın birinci katibi (1966-cı ildən Baş katibi) seçildi. Brejnev Leonid İliç (1906-1982) Yekaterinoslav quberniyasının Kamensk qəsəbəsində fəhlə ailəsində doğulmuşdur. 1935-ci ildə Metallurgiya İnstitutunu bitirmiş, 1939-cu ildən partiya işinə keçmişdir. Böyük Vətən müharibəsində siyasi işçi kimi iştirak edərək general-mayor rütbəsində 4-cü Ukrayna cəbhəsinin siyasi idarəsinin rəisi olmuşdur.
Davamı →

SSRİ Atatürkün evini niyə bombalamaq istəyirmiş?

SSRİ Dövlət Təhlükəsizlik Komitəsi 1969-cu ildə Atatürkün doğulduğu evi bombalayaraq türk-yunan müharibəsini başlatmaq planı hazırlayıb.
Yunanıstanda polkovniklər xuntasının hakimiyyəti ələ keçirməsindən sonra Türkiyə ilə Yunanıstanın arasını pozaraq NATO-nun şərq qanadını zəiflətməyi düşünən SSRİ-nin “Операция яйцо” (Yumurta əməliyyatı) adlandırdığı plana əsasən, guya Türkiyənin Yunanıstana qarşı mövqeyi ucbatından Afinaya köçmək məcburiyyətində qalan bir yunan (“КГБ” agenti), Afinadan Salonikiyə keçib Atatürkün yunan polisi tərəfindən qorunan evinin qarşısına kiçik çaplı bir bomba yerləşdirəcəkdi. Partlayışın baş verəcəyi ərazinin yanındakı zibil qutusuna da Türkiyədə fəaliyyət göstərən bir rum qəzetinin parçaları qoyulacaqdı.

Davamı →

Xruşovun tükənməyən qisası

Mövcud olduğu 70 il ərzində SSRİ-də bir çox hadisələr dünya ictimaiyyətinin diqqətini özünə cəlb edib, sovet liderləri məhz bu hadisələrlə öz adlarını tarixə həkk ediblər.
Hakimiyyətdə olduğu 11 il ərzində Nikita Xruşov da özündən əvvəlki və sonrakı baş katiblərdən fərqlənməyərək təəccüb doğuracaq siyasi addımları ilə tarixdə iz qoyub. Çılğın baş katibin bu cür addımlarından biri, daha dəqiq ifadə etsək, silsilə xarakterli «tədbir”ləri Stalinlə bağlı olub.

Davamı →

Şərqi Avropa ölkələri. SSRİ

Şərqi Avropa ölkələri. SSRİ hərbi hissələrinin regionda olması, “Marşal planı”ndan imtina etməsi sovet rejiminin yayılmasına təsir göstərdi. Bu, Mərkəzi və Cənub-Şərqi Avropa ölkələrində çoxpartiyalılığın ləğv olunmasına və kommunist partiyasının şəriksiz hakimiyyətinin yaranmasına şərait yaratdı.
Kommunist partiyaları sosializm qurmaq xəttini irəli sürdü. Bazar iqtisadiyyatı planlı iqtisadiyyatla əvəz olunmağa başladı. Həmin ölkələrdə totalitar sosializm cəmiyyəti təşəkkül tapdı. Xüsusi mülkiyyət ləğv olundu, sahibkarlıq və fərdi kəndli təsərrüfatı aradan qalxdı. “Xalq demokratiyası” ölkələrindən sovet amirliyinə qarşı çıxan ilk dövlət Yuqoslaviya oldu. Yuqoslaviya Kommunist Partiyası 1948-ci ilin axırlarında Kommunist partiyalarının Məlumat Bürosundan xaric edildi.
Davamı →

Rusiya imperiyasından SSRİ-yə

Birinci Dünya müharibəsində rus ordularının məğlubiyyətləri, ağır böhran vəziyyətinə düşmüş ölkə iqtisadiyyatının ordunu və əhalini təmin edə bilməməsi Rusiyada daxili siyasi və sosial-iqtisadi ziddiyyətləri kəskinləşdirdi. Müharibənin və hökumətin əleyhinə çıxışlar gücləndi. 1917-ci ilin fevralında Petroqradda baş verən inqilabi çıxışlar qələbə ilə nəticələndi. Rusiyada Fevral inqilabı nəticəsində monarxiya devrildi. Martın 2-də təşkil olunmuş Müvəqqəti hökumət ölkənin gələcək idarəçilik formasının müəyyən edilməsi üçün Müəssislər Məclisinin çağırılması haqqında qərar qəbul etdi. Mühacirətdən qayıdan bolşeviklərin lideri V.İ.Lenin hakimiyyətin dərhal ələ keçirilməsi üçün xalqı üsyana çağırdı. Buna görə hökumət bolşevikləri Almaniyanın xeyrinə fəaliyyət göstərməklə dövlətə xəyanətdə ittiham edərək bir sıra rəhbərlərini həbs etdi.


Davamı →

1940-cı illərin ikinci yarısı-80-ci illərdə SSRI-də mədəniyyət

İkinci dünya müharibəsi SSRİ mədəniyyətinə ağır zərbə vurmuşdu. Minlərlə məktəb, ali və orta ixtisas müəssisələri, muzey, maddi və mədəniyyət abidəsi dağıdılmışdı. Çoxsaylı istedadlı alim, bədii yaradıcılıqla məşğul olan ziyalı, incəsənət xadimi, mütəxəssis müharibədə həyatını itirərək mənəvi həyatdakı yerlərini tuta bilməmişdi. Xalq üçün əsl imtahan olan 1941- 1945-ci illər müharibəsi onların ən yaxşı keyfiyyətlərini üzə çıxardı. Müharibənin qələbə ilə başa çatması adamların nikbin əhval-ruhiyyəsilə müşayiət olunur, onlar azad və layiqli həyat arzulayırdı.

Lakin cəmiyyət üzərində nəzarətin zəiflədilməsi ölkənin partiya və dövlət rəhbərliyinin planına daxil deyildir. Odur ki, Stalin epoxası üçün xarakterik olan mədəniyyətin böhranını səciyyələndirən yeni repressiya dalğası başladı. Müharibə illərində cəmiyyətin düşünən beyni ziyalılar üzərində nəzarəti müəyyən ölçüdə itirən partiya və hökumət total qorxu şəraitini bərpa etmək məqsədilə yaradıcı ziyalıların fəaliyyətinə təzyiqi artırdı.


Davamı →

“Yenidənqurma”. 1985-1991

1985-ci il martın 10-da K.U.Çernenkonun ölümündən sonra M.S.Qorbaçov Sov.İKP MK-nın Baş Katibi seçildi. Qorbaçov Mixail Sergeyeviç 1931-ci ildə Stavropol diyarının Privolno stanitsasında (kazak kəndi) anadan olmuşdur. Orta məktəb illərində əmək fəaliyyətinə başlayan M.Qorbaçov MDU-nin Hüquq fakültəsini və Kənd Təsərrüfatı institutunu bitirmişdir. Mərkəzi komsomol və partiya orqanlarında rəhbər vəzifələrdə çalışan M.Qorbaçov Sov.İKP MK-da aqrar siyasət üzrə işə cəlb edilmişdir. 1980-ci ildən Siyasi Büronun tərkibinə daxil olan M.S.Qorbaçov K.U.Çernenkonun ölümündən sonra A.A.Qromıkonun təşəbbüsü ilə gənc, dinamik lider kimi Baş Katib seçildi. Ölkə tarixində onun üzərinə çətin islahatçı rolu düşdü. Onun bütün fəaliyyəti ardıcıl və qabaqgörən olmasa da məhz M.Qorbaçov mövcud hakimiyyət strukturuna savaş açdı. Onun kosmetik xarakterli yarımçıq islahatları köhnə sistemin dağılmasını daha da sürətləndirdi. 1991-ci ilin dekabrında SSRİ dağıldıqdan sonra M.S.Qorbaçov istefaya gedərək özünün qurduğu Fond vasitəsilə fəal ictimai-siyasi iş aparırdı.


Davamı →

SSRİ 1960-cı illərin ikinci yarısı - 80-ci illərin ortalarında

N.S.Xruşşovun istefası ilə onun başladığı ictimai-siyasi həyatın liberallaşması prosesinin dəyişiklikləri dayandı. N.S.Xruşşovun istefasının təşəbbüskarı və təşkilatçılardan biri olan L.İ.Brejnev Sov.İKP MK-nın Birinci katibi (1966-cı ildən Baş Katibi) seçildi. Brejnev Leonid İliç (1906-1982) Yekaterinoslav quberniyasının Kamensk qəsəbəsində fəhlə ailəsində doğulmuşdur. 1935-ci ildə Metallurgiya İnstitutunu bitirmiş, 1939-cu ildən partiya işinə keçmişdir. Böyük Vətən müharibəsində siyasi işçi kimi iştirak edərək general-mayor rütbəsində 4-cü Ukrayna cəbhəsinin siyasi idarəsinin rəisi olmuşdur. Qazaxıstan KP MK-nın birinci katibi kimi xam torpaqların mənimsənilməsində iştirak etmiş, 1960-cı ildən SSRİ Ali Soveti Rəyasət Heyətinin sədri seçilmişdir.


Davamı →