Kayzen

Kompüterin, elektron-rəqəmsal texnologiyaların meydana gəlməsi çəkiliş və fotoşəkillərin emalı imkanlarını genişləndirdi. Lakin iş zamanı kompüter proqramlarının tətbiqi nəinki texnoloji bacarıq, həm də onun bədii imkanlarının dərk olunmasını tələb edir. Yeni texnologiya təsvirin alınmasını yüngülləşdirir, onun keyfiyyətini yüksəldir. O, eyni zamanda fotoqrafiya sənətinin məğzinə incəsənət və informasiya növü olaraq yeni tərzdə baxmağa vadar edir.
Kompüter fotoqrafiyanın sonsuz sayda emal imkanlarına meydan açır. Korrektə-redaktə düzəlişlərindən başqa, şəklin üslubu da dəyişdirilə bilər.
Davamı →

Əsrlərboyu yaradıcı insanlar təsviri canlandırmağı, onu hərəkətə gətirməyi arzulayırdılar. Fotoqrafiya meydana çıxdıqdan sonra yalnız kiçik bir addım atmaq qalırdı: kino lentini, çəkiliş və proyeksiya üçün kino aparatlarını yaratmaq və ekranı əvəz edən ağ parça asmaq. Bu da baş verdi. Parisdə Lümyer qardaşları “Qatarın gəlişi” adlı ilk qısa kinolenti nümayiş etdirdikləri gün — 22 mart 1895-ci il kinonun yaranma günü hesab olundu.
Əvvəlcə kino ağ-qara, səssiz idi, filmdə isə əsas ifadə vasitəsi təsvirin özü, onun hərəkət möcüzəsi oldu. Kinematoqrafın bu inkişaf mərhələsi “Böyük lal” adını almışdı. Səssiz kino dövrünə şöhrəti əfsanəvi Çarli Çaplin gətirmişdi.
Davamı →

İnformasiya texnologiyalarının bir növü də naqilsiz və ya simsiz (wireless) texnologiyalardır. Bu texnologiya informasiyanın bir-birindən müəyyən məsafədə yerləşmiş və aralarında naqilli bağlantı olmayan iki nöqtə arasında ötürülməsinə xidmət edir. İnformasiyanın ötürülməsi üçün radiodalğalardan, eləcə də infraqırmızı, optik və ya lazer şüalanmasından istifadə edilə bilər.
Naqilsiz şəbəkələrdə iki iş rejimi nəzərdə tutulub: «ad hoc» və «infrastruktur». «Ad hoc» (latm dilindən tərcümədə «xüsusi olaraq bunun üçün», «bu hal üçün» deməkdir) rejimində kompüterlər heç bir ümumi qurğu olmadan bir-birinə bağlanır.
Davamı →

Daha aşağı səviyyənin vəzifəsi verilənləri qəbul etmək, öz informasiyasını (məsələn: başqa kompüterdəki uyğun səviyyə ilə düzgün qarşılıqlı əlaqədə olmaq üçün formatlama və ya ünvan) əlavə etmək və verilənləri sonrakı səviyyəyə ötürməkdir. İnformasiya yalnız şəbəkə modelinin ən aşağı səviyyəsinə — fiziki səviyyəyə çatdıqdan sonra ötürmə mühitinə düşür və alan kompüterə çatır. İnformasiya göndərildiyi səviyyəyə alan kompüterdə çatanadək onun bütün səviyyələrini əks ardıcıllıqla keçir.
Göründüyü kimi, şəbəkədə proqramların "ünsiyyəti" sizin tanışınızla poçt vasitəsilə ünsiyyətinizə çox bənzəyir. Mətni yazdığınız kağız vərəqi yuxarı səviyyədən bir sıra zəruri mərhələni keçərək aşağıya ötürülür. Bu zaman o, xidməti informasiya (müəyyən növ zərf, zərfin üzərində ünvan, poçt indeksi) ilə "örtülür" və müəyyən emala məruz qalır (poçt şöbəsindəki poçtalyon məktubu götürür, zərfin üzərinə markalar yapışdırır, ştempel vurulur, çeşidləmədən sonra isə məktub başqa şəhərə göndərilmək üçün poçt konteynerinə düşür). Bu qayda ilə sizin informasiya ən aşağı səviyyəyə — poçt nəqliyyatına çatır ki, oradan da təyinat məntəqəsinə daşınır. Orada əks proses baş verir: konteyner açılır, məktub çıxarılır, ünvan oxunur və poçtalyon məktubu tanışınıza çatdırır. Sonra isə tanışınız zərfi açıb məktubu çıxarır və mətni oxuyaraq sizin ona vermək istədiyiniz ilkin informasiyanı alır.
İndi gəlin OSI modelinin səviyyələri ilə yaxından tanış olaq.
1-ci səviyyə — Fiziki (Physical). Burada 2-ci səviyyədən (kanal səviyyəsindən) alman strukturlaşdınlmamış verilənlər axınının fiziki mühitlə (elektrik və ya işıq siqnalları şəklində) ötürülməsi həyata keçirilir. Fiziki səviyyə bağlantını (link) dəstəkləməyə cavabdehdir və elektrik, optik, mexaniki və funksional interfeysləri ətraflı (məsələn: gərginliyi, tezliyi, dalğa uzunluğunu, bağlayıcıların növlərini, siqnalların kodlaşdırılma sxemini və s.) təsvir edir.
2-ci səviyyə — Kanal (Data-link). Özündən yuxarıdakı şəbəkə səviyyəsindən (3-cü səviyyədən) aldığı verilənlərin səviyyəyə xətasız ötürülməsini təmin edir. Çünki fiziki səviyyə özü xətaların yoxluğuna zəmanət vermir və verilənləri təhrif edə bilər. İnformasiya bu səviyyədə kadrlara (frame) yerləşdirilir: kadrın başlanğıcında alanın və göndərənin ünvanlan, idarəedici informasiya, sonunda isə ötürülmə zamanı yaranan xətalan aşkarlamağa imkan verən yoxlama cəmi (checksum) olur.
3-cü səviyyə — Şəbəkə (Network). Şəbəkənin istənilən (hətta dünyanın müxtəlif yerlərindəki) nöqtələri arasında rabitənin təmin edilməsinə cavabdehdir. Şəbəkə çoxlu sayda rabitə xətləri ilə birləşdirilmiş ayrı-ayrı şəbəkələrdən ibarət ola bilər. İnformasiya göndərəndən alana həmişə birbaşa marşrutla ötürülmür, yolda o, bir şəbəkədən başqasına yönələ bilər və ya bir adresata müxtəlif marşrutlarla göndərilə bilər. Bu səviyyənin məqsədi informasiyanın verilməsi üçün marşrutu qurmaq, dəstəkləmək və açıq saxlamaqdır.
4-cü səviyyə — Nəqliyyat (Transport). İnformasiyanın bir kompüterdən başqasına çatdırılmasına zəmanət verir. Bu səviyyədə göndərən kompüterdə böyük verilənlər blokları daha kiçik paketlərə bölünür və lazım olan ardıcıllıqla alan kompüterə göndərilir. Alan kompüterdə paketlər yenidən ilkin verilənlər blokları şəklində yığılır.
5-ci səviyyə — Seans (Session). Şəbəkənin müxtəlif kompüterlərindəki iki şəbəkə proqramı arasında bağlantını qurmağa, saxlamağa və bitirməyə imkan verir. Belə bağlantıya şəbəkə seansı deyilir. Bu səviyyə yarımçıq kəsilmiş rabitə seanslarının bərpasına da cavabdehdir. Bundan başqa, insanlar üçün əlverişli olan kompüter adlarının şəbəkə ünvanlarına çevrilməsi (adların tanınması) da beşinci səviyyədə yerinə yetirilir.
6-cı səviyyə — Təqdimat (Presentation). Kompüterlər arasında ötürülən informasiyanın formatını müəyyənləşdirir. Verilənlərin yemdən kodlaşdırılması (informasiyanın mübadilədə iştirak edən bütün kompüterlərin anlayacağı şəklə salınması), sıxlaşdırılması və açılması, şifrləmə və şifrin açılması, şəbəkə fayl sistemlərinin dəstəklənməsi kimi məsələlər burada həll olunur.
7-ci səviyyə — Tətbiqi proqram (Application). Şəbəkədəki kompüterlərdə işləyən tətbiqi proqramlar arasında qarşılıqlı əlaqə interfeysini təmin edir. İstifadəçi məhz bu proqramların köməyi ilə faylların mübadiləsi, elektron poçtun göndərilməsi, uzaqdan erişim və başqa şəbəkə xidmətlərinə çıxış əldə edir.

Müəllif: Ramin Mahmudzadə, İsmayıl Sadıqov, Naidə İsayeva
Mənbə: İnformatika 11 — Ümumtəhsil məktəblərinin 11-ci sinfi üçün İnformatika fənni üzrə DƏRSLİK 
Davamı →

Populyar “WhatsApp” messencerinin yeni versiyasının ekran görüntüləri “Android World” texnologiya bloqunda dərc edilib. İCTnews elektron xəbər xidmətinin məlumatına görə, nəşr “Android” mobil əməliyyat sistemi ilə işləyən smartfonlar üçün “WhatsApp” messencerinin yeni versiyasının interfeysinin ekran görüntülərini dərc edib.

Bu görüntülərə əsaslanaraq demək olar ki, səsli danışıq zamanı ekranın mərkəzində abunəçinin avatarı, yuxarı hissədə cari zəngin davametmə müddəti və bu zəngin “WhatsApp” üzərindən edildiyi haqda informasiya qeyd ediləcək. Aşağıdakı düymənin köməyilə zəngi başlatmaq və bitirmək mümkün olacaq.

Messencerdə səsli zəng funksiyasının istifadəyə veriləcəyi tarix isə hələ bəlli deyil. Çox güman ki, 2015-ci ilin əvvəllərində istifadəyə veriləcək bu funksiya ila WhatsApp istifadəçi sayını artırmağı planlaşdırır.

Ardı →

Piza qülləsi əyilməyə başlayanda bu qlobal memarlıq üçün təsadüfi və çox uğurlu bir meyilə çevrildi. Çünki, Piza qülləsi ən məşhur turistik yerlərdən biri oldu və müxtəlif ölkələrdən milyonlarla xarici və yerli turisti özünə cəlb etdi. Bununlada asimmetrik, qeyri-adi strukturları qurmaq yeni trend olmağa başladı. Hal-hazırda texnologiyalar imkan verir ki, memarlar öz təxəyyül güclərini ortaya qoysun və bütün dünyada səs gətirəcək unikal binalar inşa etsin. Bu yazıda mən sizə bu cür qeyri adi tikililərin ən unikal formalarını nümayiş etdirəcəm.   

Crooked House (Sopot, Polşa)

Ardı →

Amerika Birləşmiş Ştatlarının Boston şəhərində yerləşən və nobel laureatlı məzunları ilə məşhur olan Massachusetts Texnologiya İnstitunun tətqiqatçıları yeni nəsil robot yaradıblar. Belə ki, institutun tətqiqatçıları 5 il davam edən qızğın elmi və təcrübi araşdırmalardan sonra ərsəyə gətirdikləri və Cheeta Robot adını verdikləri bu robot son texnologiyalara əsaslanaraq hazırlanmışdır. Cheeta Robot ən əsas xüsusiyyətləri isə onun saatda 16 kilometr sürətlə qaçması, 40 santimetr hündürlüyü olan maneədən tullanması və 15 dəqiqə dayanmadan qaçmağı bacarmasıdır. Tətqiqatçılar hazıladıqları robotu batareya mənbəli enerjidən istifadə edərək bunları edə bilən ilk robot hesab edir. Robotun hazırlanması Amerika Birləşmiş Ştatlarının hərbi tətqiqatlar bürosu tərəfindən maliyyələşdirilmişdir. Cheeta Robotun protez ayaqlar üçün də yeni bir ilham mənbəyi olacağı gözlənilir.

Hazırladı: MushviG.H\Bütün hüquqlar qorunur. Saytda yerləşdirilmiş məlumatdan istifadə etdikdə istinad və müvafiq keçidin qoyulması zəruridir.

Davamı →

«Apple SİM»-in yaxın zamanlarda SİM kart istifadəsinin sonunu gətirəcəyi düşünülür.

Apple keçən həftə təqdim etdiyi tablet modellərində daha əvvəl başqa cihazlarda istifadə etmədiyi bir texnologiyanı tətbiq etməyə başlayıb. «Apple SİM» adı verilən bu yeni proqram vasitəsi ilə istifadəçilər artıq GSM operatorlarından SİM kart almaq məcburiyyətində qalmayacaqlar. Yeni İPad modellərində tətbiq edilən Apple SİM istifadəçilərə istədikləri vaxt, arzuladıqları GSM opreatoruna SİM kart dəyişmədən keçmək imkanı verir.

Apple-ın bu yeni proqramının istifadəyə verilməsi nəticəsində qısa bir zaman ərzində bu günə kimi istifadə etdiyimiz SİM kart dövrünün sona çatacağı iddia edilir.

«Apple SİM» ilə müqavilə bağlayan GSM operatorlarının sayı hal-hazırda olduqca azdır. Çox güman ki, bu proqram yeniliklərə daim açıq olan ölkəmizdə də tezliklə olunacaq. Lakin ABŞ-da sadəcə «T-Mobile», «AT&T» və «Sprint» şirkətləri ilə razılığa gələ bilən «Apple SİM»-in Azərbaycanda nə zaman və hansı GSM operatoru ilə müqavilə bağlayacağını isə gələcək zaman göstərəcək.

 

Ardı →

Nanotexnologiya termini ilk dəfə olaraq 1974-cü ildə Norio Taniquti tərəfindən işlədilib. Lakin ondan da əvvəl 1959-cu ildə Riçard Feynman özünün «Aşağıda yer çoxdur» adlı məqaləsində nanotexnoloji metodlar haqqında məlumat vermişdi. O təklif edirdi ki, öz kiçik surətini yaradan mexanizm qurulsun. Yaradılmış mexanizm adekvat hərəkəti davam etdirsin və nəticədə həmin sürətlər bir atomun ölçüsündə olsun. Sonra həmin mexanizm ayrı-ayrı atomlardan öz surətlərini toplayaraq makroəşyalar yaratsın. Bütün bunları deməklə R.Feynman bir məqsəd güdürdü, insan əməyi az sərf olunsun, istehsalatın həcmi isə sürətlə artsın. Hazırda dünyada nəşr olunan elmi jurnalların 80-90 faizi nanostrukturlardan yazır və bəzən bir ölkədə dəqiq elmin mövcud olub-olmaması nano tədqiqatların səviyyəsi ilə müəyyən edilir, yəni nano tədqiqatlar varsa, ölkədə elm var, yoxdursa, yox qənaəti formalaşır.
Ardı →

Son dövrlər texnologiyanın sürətli inkişafı cəmiyyətdə müəyyən təəccübə səbəb olmaqla yanaşı, müəyyən narahatlığa da gətirib çıxarır. Çünki mobil telefonlar, kompyuterlər, sosial şəbəkələr ilk baxışdan sürət əsrində olması vacib olan vasitələr kimi çıxış edir. Ancaq əslində texnologiya ixrac edən ölkələr bununla öz düşüncə tərzlərini, mənəvi-əxlaqi dəyərlərini və mədəniyyətlərini ixrac edirlər. Biz də bu alış-veriş prosesində qazanclı çıxdığımız üçün ilk baxışda sevnirik.

Hazırda milyonlarla insan üçün internet həm iş, həm informasiya, həm də əyləncə vasitəsidir. Deməli, fərqli bir dünyada yaşayırıq. Bu dünyada internet həyatın ən arzuolunan atributu olmaqla yanaşı, sosial və ictimai-siyasi həyatda mühüm rol oynayır. Bu mənada sosial şəbəkələrin və internetin müasir dövrün ən vacib tələblərindən biri olması mübahisə doğurmur.
Ardı →