Kayzen

İstedadlar yurdu olan qədim Şuşada dünyaya göz açan Mir Möhsün Nəvvab Azərbaycan tarixinə alim və pedaqoq, şair və musiqişünas, rəssam və xəttat kimi daxil olub, zəmanəsinin görkəmli şəxsiyyətlərindən biri kimi tanınıb. Onun milli ənənələrə sıx bağlı olan yaradıcılığı Azərbaycan təsviri sənət tarixinin parlaq səhifələrindən birini təşkil edir.

Monumental və dekorativ sənət qrafikası sahəsində yaratdığı süjetli kompozisiyalar özünəməxsusluğu ilə seçilir. Onun işləri Şuşadakı Gövhər ağa məscidinin minarələrini, vaxtilə yaşadığı evi və dərs dediyi məktəbin binasını bəzəyirdi.

Dahi sənətkarın “Kənzül-mühən” (1864), Bəhrül-hüzən (1864-1865) və “Kəşfül-həqiqeyi-məsnəvi (1895) əlyazmalarına verdiyi tərtibatlar və çəkdiyi illüstrasiyalar, eləcə də “Şuşada aşura mərasimi” (1873), “Teymurləngin portreti”, “Güllər” (1874), “Quşlar” (1872) əsərləri onun rəssam kimi istedadını qabarıq şəkildə nümayiş etdirir.
Davamı →

Alan Lightman Amerikalı fizik və yazıçıdır. O Massachusetts Texnologiya İnstitutu (MIT) professorudur. “Enşteynin yuxuları” kitabına görə dünyaca məşhurluq qazanıb.

Bir uşaqlıq hallunasiyasından nəzəri fizika salonlarına
Heçlik ilə ən canlı qarşılaşmam doqquz yaşlı uşaqkən yaşadığım əlamətdar bir təcrübə zamanı baş verdi. Bazar günü günortadan sonra idi. Memphis Tennessee-dəki evimin yataq otağında tək başıma dayanmışdım, pəncərədən boş küçəyə baxırdım, qulağıma xeyli uzaqdan keçən qatarın zəif səsi gəlirdi və qəfil hiss etdim ki, özümə vücudumun kənarından baxıram. Hardasa kosmosda idim.

Qısa bir neçə dəqiqə ərzində, məndə elə hiss var idi ki, varlığımdan əvvəl sonsuz bir zaman dilimi və varlığımdan sonra sonsuz bir zaman aralığı ilə, zamanın geniş uçurumunda qısa bir titrəmə kimi bütün həyatımı və əslində bütün planetin həyatını görürəm. Mənim tez-tələsik ötüb-keçən bu hissimə sonsuz boşluq daxil idi.
Davamı →

Böyük alim və mexanik olan Arximed bizim eramızdan əvvəl III əsrdə yaşayıb. O, kiçik Yunan dövlətinin paytaxtı olan və Siciliya adasında yerləşən Sirakuza şəhərində anadan olub. Öz dövründə bir çox texniki kəşfləri ilə məşhurlaşıb. Gəmi və hava vintinin əcdadı olan və onun adı ilə adlandırılan su qaldıran Arximed vinti mexanizmini kəşf edib.

Arximed həmçinin astronomiya ilə də məşğul olub. O, Günəşin görünən (bucaq) diametrini təyin etmək üçün cihaz düzəldib və həmin bucağı dəqiqliklə hesablaya bilib. Bundan başqa o, planetlərin hərəkətini, Ayın fazalarını, Günəş və Ayın tutulmalarını müşahidə edən mexaniki cihaz hazırlayıb.
Davamı →

Moskva Universitetinin təsisçisi, tanınmış rus alimi Mixail Lomonosov 1711-ci il noyabrın 19 Arxangelsk vilayətinin Xolmoqor qəzasının Denisovka kəndində anadan olub.

Balıqçı ailəsində anadan olan, 10 yaşından atasına balıq tutmaqda kömək edən Lomonosovun oxumağa böyük həvəsi var idi. O bütün gününü balıq tutmaqla keçirib oxumaqdan məhrum olmaq istəmirdi. Elmə olan böyük marağına görə o, 1730-cu ildə bütün işlərini buraxır və Moskvaya təhsil almağa gedir.

Lomonosovun atası Vasili Dorofeyeviç Moskvada kilsə təhsili almışdı və dövrünün ən savadlı adamlarından biri idi. Vasili Dorofeyeviçin böyük bir kitabxanası da var idi.

Mixail Lomonosovun anası Elena İvanovna isə keşiş köməkçisinin qızı idi. Lomonosov hələ balaca olarkən anası vəfat etmişdi. Oğlunda kiçik yaşlarından kitaba, oxumağa sevgini də anası yaratmışdı.
Davamı →

Əbu Reyhan Məhəmməd ibn Əhməd əl-Biruninin dünya elminə verdiyi əvəzsiz töhfələr sonralar istər dəqiq, istər coğrafi, istər astronomik elmlərin inkişafına yeni bir təkan verərək sivil elmi tərəqqiyə yol açdı.

Bir sözlə, təqribən on əsr bundan əvvəl yaşamış Biruninin elmdə qazandığı nailiyyətlər bu gün də öz dəyərini saxlamaqda davam etməkdədir. Bunu məşhur türk-islam aliminin-Əbu Reyhan Məhəmməd ibn Əhməd əl-Biruninin elmin bütün sahələrini olduqca dəqiq bilməsi və hər elm sahəsində də insanları heyrətə salan elmi kəşflər etməsi də göstərir.

Əbu Reyhan Məhəmməd ibn Əhməd əl-Biruninin səyahətləri də məhz elmin müxtəlif sahələrini daha dərindən öyrənmək istəməsi, elmi kəşflərin əsasını qoymaq, yeni nə isə tapmaq istəyi ilə bağlı olub. Məşhur alim müxtəlif bölgələrə uzun sürən səyahətləri zamanı İran yaylasını, Xəzər dənizinin şərq və cənub sahillərindəki ölkələri, Türküstanın (Orta Asiya) böyük hissəsini elmi baxımdan tədqiq etmiş və bu tədqiqatları əsasında yeni elmi nəticələrə gəlib. O, tədqiqatlarını öz əsərlərində olduqca yüksək səviyyədə elmi baxımdan araşdırmış, ortaya mükəmməl elmi əsərlər çıxarmışdı. Əbu Reyhan Məhəmməd ibn Əhməd əl-Biruninin böyük alim adını daşıması və dünyanı heyrətləndirməkdə davam etməsi də məhz bu amillə bağlıdır.
Davamı →

Belə fikirləri tez-tez eşidirik: "Əgər din doğrudursa və ya Allah varsa, niyə adətən alimlər, ateist və ya dinsiz olur?
Cavab verək.
Əvvəla bunu deyənlər, belə deməklə, bu fərziyyəni, yüzdəyüz doğru qəbul etmiş olurlar: "İnsanların çoxluğunun düşüncəsi=doğru" Və ya; «Alimlərin çoxluğunun düşüncəsi=doğru».
Elə isə doğrudanmı alimlərin, bir məsələ barədə ortaq qənaətə gəlməsi, həmin şeyin, mütləq düz olduğunu göstərir?

Əvvəla, «alimlər=həqiqət» kimi bir «aksiom»u iddia etmək, «alimlər, əsla yanılmaz» anlamına gəlir.
Bəs, alimlər, gerçəkdən yanıla bilməzlərmi?.. Onlar, səhvsiz insanlardırlarmı, hər düşündükləri doğrudurmu?

Ardı →

Mütəxəssislər məhv olacaq şəhərlərin «qara siyahısı»nı hazırlayıblar

Mütəxəssislər şəhərlərin «qara siyahısı»nı hazırlayıblar.  

Onlar dünyanın altı şəhərinin 2100-cü ilədək dağılacağını proqnoz edirlər. San-Fransisko, Detroyt, Neapol, Venesiya, Mexiko, Timbuktunun dağılacağını ehtimal edənlər, bu şəhərlərin dağılmasının səbəblərini də göstəriblər.  
Ardı →

ARILARIN ELM ADAMLARINA QƏLƏBƏSİ

Arılar pətəklərini ikitərəfli tikirlər. Altıbucaqlı prizma formasındakı pətək yuvaları dibdə digər tərəfin yuvaları ilə birləşir. Arıların inşa etdiyi pətəklər hər cəhətdən qüsursuz dizayna malikdir. Ancaq pətək yuvalarının birləşmə hissələrində başqa bir dizayn möcüzəsi var.

Arı pətəyinin quruluşunu tədqiq edən elm adamları ağlasığmaz riyazi hesablamalara heyran qalırlar. Çünki bu həddindən artıq mürəkkəb riyazi əməliyyatlar tələb edən bir dizayndır. Koniqin apardığı hesablamaya əsasən ən qüsursuz pətək üçün dibdəki bucaqlar 109 dərəcə 26 dəqiqə və 70 dərəcə 34 dəqiqəlik olmalıdır.

Bəs arılar pətəklərini hansı bucaq altında hörürlər? 
Ardı →

Davamı →

«Oxu»- Qurani-Kərim ilk bu sözlə, bu əmrlə başlayıb.

Deyirlər ki, alimlər günahkardılar. Necə ki, rəssamlar, heykəltəraşlar və s. incəsənət adamları kimi. Rəssamlar ona görə ki, onlar rəsmlərində çəkib yaradırlar, heykəltəraşlar ona görə ki, onlar insan heykələri quraraq “insan ”düzəldirlər. Yazarlar ona görə ki, hərəsi bir həyat yazıb yaradır. Alimlər də ona görə ki, onların öz inandıqları şeylər var ki, bunların sübutuna çatdıqlarında bəzən dini inkar etmiş olurlar.

Mən belə fikirlərlə razılaşa bilmirəm. Rəssam şəkil çəkə bilər, heykəltəraş heykəllər yarada bilər, yazarlar əsərlər yaza bilərlər, amma heç biri yaratdıqlarına can verə bilməzlər. Buna görə nə qədər can qoysalar da, bu nə qədər böyük sevgi və istəklə etsələr də bu sadəcə bir şəkil, bir heykəl və bir əsər olaraq qalacaqdır. Cansız bir əsər. Bəlkə də nəyisə canlandırır, amma yenə də sözün əsl mənasında cansızdır. Dursun o şəkildəki yaşasın, qaçsın, yesin, içsin, nəfəs alsın və yaxud da heykəl. Bu mümkün deyil axı… Belə əsərləri yaradanları yaradıcı, uca, dahi adlandırıq, amma bu o demək deyil ki, biz onları Allah səviyyəsinə qaldırırıq. Əsla!

Ardı →