Kayzen

Davamı →

MAYBÖCƏYİ

Mayböcəyi sürfə və pup şəklində iki il yerin altında yaşayır. Bitkilərin köklərini və soğanaqlarını yeyir. Mayböcəyi may ayında görünür. Axşamüstü torpaq yuvasından çıxır, meyvə ağaclarının yarpaqlarını yeyir. Mayböcəyi bir neçə həftə yaşayır.

Davamı →

Bu admiralın dənizlə heç bir əlaqəsi yoxdur. Meşə kənarları, çəmənliklər, bağçalar və günəşin bol olduğu çay sahilləri onların sevdiyi məkanlardır. Bəs nəyə görə quruda yaşamağı sevən kəpənəyin adını admiral qoyublar? Əlvan xarici görünüşünə görə, daha doğrusu — geniş qırmızı zolaqlı qara qanadına görə. Arxa qanadların aşağısından, ön qanadların isə ortasından keçən və üzərinə ulduz kimi ağ xalların səpələndiyi qırmızı zolaqlar admiral lampasını xatırladır.

Admiralın açıq qanadları 6 santimetrə çatır. Onlar kəpənəyi uzaq məsafələrə apara bilir. Axı admiral – köçəri kəpənəkdir. Onlar böyük sürülərlə Afrikadan gələrək yumurta qoyur və sonradan bu yumurtalardan sarı nöqtəli, xətli və tikanlı ağımtıl tırtıllar doğulur.
Davamı →

Yay günlərində ağcaqanadlar gecələr yatmağa imkan vermir. Nə qədər qovsaq da, bu həşəratlar sonda öz istəyinə nail olur. Səhər yuxudan oyananda isə bədənimizdə ağcaqanadların qoyduğu xoşagəlməz izlər qalır. Bəs niyə ağcaqanad bizi sancır? Əlbəttə, bu səbəbsiz deyil. 

Alimlər ağcaqanadların daha çox kimi sancdığı ilə bağlı araşdırmalar aparıblar. Müəyyən edilib ki, bəzi insanlar ağcaqanadların daimi hədəfi olduğu halda, bəzilərinin yanından heç uçmurlar da.
Davamı →

Kəpənəkdən çox insanın xoşu gəlir. Lakin bu sözləri tırtıllar barədə deyə bilmərik. Ancaq bilməliyik ki, tırtıllar uçan gözəl varlıqların dünyaya göz açmasına şərait yaradır. 

Mahiyyətcə tırtıl, pup, kəpənək eyni canlıdır, lakin ayrı-ayrı inkişaf mərhələlərində. Düzdür, tırtılın taleyi daha qibtəedicidir, axı o, düz 3 il yaşaya bilir! Kəpənəklərin həyatı isə belə davamlı deyil: bəziləri cəmi bir neçə saat yaşayır. Çünki bu müddət ərzində özlərinə uyğun tay axtarıb tapmalı və sürfə qoymalıdırlar. Bəzi kəpənəklərdə hətta ağız dəliyi də yoxdur. Çünki onlar həyata bir məqsədlə — nəsli artırmağa gəlirlər. 
Davamı →

Ayağınıza qonan bir milçəyi qovarsız qovarsız yenə gəlib ayağınıza qonar. Və yenə eyni hərəkətləri edərlər, ya qanadlarını təmizlərlər yada ayaqlarını bir birinə sürtərlər. Bəzən də başlarını təmizlərlər. Əlbəttə milçəklərin bu hərəkətlərinin elmi açiqlaması vardır.

Öncə onu vurğulayaq ki, milçəklər hər hansı bir səthdə istədiyi şəkildə gəzə bilirlər. Bunu ayaqlarındakı yapışqan bir maddə çıxaran tüklər təmin edir. Bu tüklər sayəsində milçək tərs ya da düz səthlərdən rahatlıqla tuta bilir.

Bu tüklər davamlı olaraq milçəyin yapışmasına maneə törətmək üçün qıçlarındakı yapışqan maddəni təmizləyir. Bu xüsusiyyət yalnız milçəklərə aid sanmayın yer üzündə təxminən 1 milyon böcək növü bu şəkildə yapışmağı təmin edir.

Gələk milçəklərin başlarını təmizləməsinə. Bu hərəkətin altında yatan təməl səbəb milçəklərin göz qapaqlarının olmamasıdır.
Davamı →

İngiltərənin məşhur yayım quruluşu BBC-nin “The One Show” verlişinin aparıcısı Michael Mosley qeyd edir ki, hal-hazırda yer kürəsində 7 milyardan artıq insan yaşayır və milyonlarla insan xroniki olaraq yaxşı qidalana bilmir. Lakin bu o demək deyil ki, onlar aclıq çəkirlər.

Hazırda 120 milyon insanda “A” vitamini çatışmamazlığı vardır, bu isə sonda gözlərin zəifləməsinə və korluğa səbəb olur. Heyrətləndirici haldır ki, planetimizdə 2 milyard insanda dəmir çatışmamazlığı mövcuddur. Bu səbəbdən də onların əksəriyyəti gün ərzində yorğun və halsız olurlar.

Əgər sizin gündəlik qidalanmanızda kifayət qədər “C” vitamini yoxdursa, bu zaman siz skorbut xəstəliyinə yoluxa bilərsiz. Nəticədə sizdə yorğunluq, iştaha azalması, yaralanmış toxumaların gec sağalması, dəridə quruluq və çatların yaranması, immunitet çatışmamazlığı, diş əti qanamaları müşahidə ediləcək. Əgər siz kifayət qədər kalsium və “D” vitamini qəbul etməsəniz bu zaman sizdə raxitlik xəstəliyi yarana bilər. Bütün bu faktlar göstərir ki, insan orqanizimi üçün vacib olan əsas qidaların qida rasionunda olaması bədənin zəifləməsinə və sıradan çıxmasına səbəb olur. Bu səbəbdən də alimlərin insan üçün vacib olan ərzaqları inkişaf etdirməsi son dərəcə vacib məsələdir. Qida çatışmamazlığından ən çox əziyyət çəkən yaş qrupu 5 yaşından aşağı yaş qrupudur. Belə ki, 5 yaşıdan kiçik uşaqların 1\3-nin ölüm səbəbi lazımi qidalanmamadır. Ümumiyyətlə, bütün bu sadalananlar göstərir ki, pis qidalanma əsas qlobal problemlərdən biridir və bu problemin həlli yolları təcrübə mərkəzlərində yeni ərzaq növlərini inkişaf etdirməkdir.

Ardı →

Yay aylarında insanları ən çox qorxudan problemlərdən biri də gənədir. Gənədən qorunmaq üçün nələr edilməlidir?

Gənə dişləməsi nəticəsində keçən krım-Kongo Qanamalı Atəşi (KKKA) xəstəliyi mövzusunda məlumat verən. Dr. Ərdən Uzun, “Hər il mart-noyabr ayları arasında və iyun aylarında pik nöqtədə görüldüyünü bildirib. Son illərdə bu xəstəlik hiss ediləcək dərəcədə artıb.

Ardı →

İnsanlar üçün qeyri-real görünən bir çox şey heyvanlar tərəfindən rahatlıqla həyata keçirilir. Məsələn, insanlar hamiləlik müddətini uzada bilməzlər, amma bəzi canlılar bunu asanlıqla edə bilirlər.

Allah ağıla, zəkaya və hətta bəzən beyinə belə sahib olmayan canlılara heyrətamiz işlər etdirir. Bunlar arasında ən çox qarşılaşdığımız və bəlkə də ən az əhəmiyyət verdiyimiz canlı növlərindən biri ağcaqanadlardır.

Uçuşundakı üstün dizaynından, yumurtaları üçün torpağın nəmini və temperaturunu ölçməsinə və kamuflyaja qədər bir çox fövqəladə qabiliyyətə sahib olan ağcaqanadların ən əhəmiyyətli xüsusiyyəti doğuşunu gecikdirə bilməsidir.

Yağışa aldanmayan kiçik canlı 
Ağcaqanadlar yağışlarla birlikdə törəməyə başlayan canlılardır. Ancaq bəzi ağcaqanad növləri yumurtlama dövrlərinin gəlməsinə baxmayaraq, ilk yağışdan sonra deyil, ikinci, hətta üçüncü yağışlardan sonra yumurtlayırlar. Bu tədbir sayəsində ağcaqanad öz nəslini qoruya bilir.
Ardı →

Elm adamları uzun illərdir qarışqaların qida axtarmaq üçün uzun məsafələr qət edib, sonra heç azmadan yuvalarına necə qayıtdıqlarını araşdırırlar. Xüsusilə Saxara səhrasında yaşayan səhra qarışqalarının günəş vasitəsilə istiqaməti müəyyən etdikləri məlum olsa da, onların bu diqqətçəkən xüsusiyyəti elm adamlarını bu sahədə daha dərin tədqiqatlara təşviq etmişdir.

Səhralarda istiqaməti müəyyən etməyə kömək edən heç bir iz və ya işarə olmadığı halda, ziqzaq xətt üzrə yem axtaran Saxara qarışqalarının yem tapdıqdan sonra gəldikləri ziqzaq yolun əksinə, düz xətt üzrə yüz metrlərlə yolu qət edib yuvalarına qayıtdıqları və bunun üçün Günəşdən istifadə etdikləri bundan əvvəl elmə məlum idi.

Ancaq Almaniyanın Ulm və İsveçrənin Sürix Universitetinin mütəxəssisləri tədqiqatlarını bir az da dərinləşdirdilər və sıx bitki örtüyünün olduğu yerlərdə qarışqaların yollarını necə tapdıqlarını tədqiq etməyə başladılar. Nəticədə, bu canlıların yuvalarına addımlarını sayaraq qayıtdığı məlum oldu. Bu kiçik canlıların belə bir xüsusiyyəti heyranedici idi. Catalglyphis fortis adlandırılan Saxara qarışqaları atdıqları addımları sayır və geri qayıdarkən eyni sayda addım ataraq yuvalarına çatırdılar.
Ardı →