Həmcins üzvlər

Həmcins üzvlər eyni üzvlə bağlı olub, eyni suala cavab verən bərabərhüquqlu üzvlərdir. Həmcins üzvlər arasında tabesizlik əlaqəsi olur. Bütün cümlə üzvləri həmcins ola bilər: Sadəlik və təvazökarlıq insana hörmət gətirər.

Həmcins üzvlər bir-birindən vergüllə ayrılır. Həmcins üzvlər arasında və, ilə bağlayıcıları işləndikdə vergül qoyulmur.

Həmcins üzvlər bir-biri ilə ya sadalama intonasiyası, ya da intonasiya və tabesizlik bağlayıcıları ilə əlaqələnir.


Davamı →

Cümlə üzvlərinin əlavəsi, həmcins üzvlər

Cümlədə özündən əvvəiki üzvü izah edən, dəqiqləsdiran sözə və ya söz birləşməsinə əlavə deyilir.
Əlavələr aid olduğu cümlə üzvündən sonra gəlir, həmin üzvlə eyni qrammatik formada olur və ondan xüsusi fasilə, intonasiya ilə ayrılır. Məsələn: İbrahimlə İsmayıl — ata ilə oğul Kəbəni yenidən ucaltdılar. Əli özümüzünküdür — uzaq qohumumuzdur. Günaya — X sinifşagirdinə mükafat verdilər. Dünən, mayın 15-də fərdi sərgim açıldı.

Yuxarıdakı cümlələrdə sıra ilə mübtədanın, xəbərin, tamamlığın və zərfliyin əlavəsi işlənmişdir. Nadir hallarda təyinin də əlavəsi işlənir. Bu zaman əlavədən sonra çox vaxt, yəni sözü işlənir: Sonuncu, yəni iyirmi beşinci test çox çətin idi.


Ardı →

Həmcins üzvlü cümlələr

Bildiyimiz kimi, cümlənin müxtəlif üzvləri arasında (xəbərlə mübtəda, zərfliklə xəbər, təyinlə təyinlənən arasında) tabelilik əlaqələri (uzlaşma, idarə və ya yanaşma) olur. Lakin cümlədə elə üzvlər də işlənir ki, onlardan biri digərinə tabe olmur. Bu cür üzvlər arasındakı əlaqə tabesizlik əlaqəsi, bərabərhüquqlu əlaqədir. Məsələn: Yayda alma, armud, gilas və s. meyvələr yetişir.
Eyni üzvlə bağlı olub, eyni suala cavab verən bərabərhüquqlu üzvlərə həmcins üzvlər deyilir.
Tərifdən göründüyü kimi, həmcins üzvlər eyni bir üzvə aid olur, eyni suala cavab verir. Məsələn: Dünən biz doyunca gəzdik, əyləndik, yedik, içdik, dincəldik.
Həmcins üzvlər ya təkcə sadalama intonasiyası ilə, ya da intonasiya və tabesizlik bağlayıcıları ilə əlaqələnir.


Ardı →