Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti - Şərqdə ilk parlamentli respublika

 

1918-ci il mayın 28-də Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin yaradılması Azərbaycan xalqının həyatına böyük və əlamətdar hadisə kimi əbədi daxil olmuşdur. Həmin tarix Respublika günü kimi təntənə ilə qeyd edilir. 

1917-ci ilin fevralında Rusiyada monarxiya rejimi devrildi. Hakimiyyətə gələn Müvəqqəti hökumət Müəssislər Məclisinə seçkilər keçirdi. Lakin Müvəqqəti hökumət uzun müddət hakimiyyətdə qala bilmədi. 1917-ci ilin oktyabrında hakimiyyət çevrilişi baş verdi. Ona görə də Cənubi Qafqazdan Müəssislər Məclisinə seçilən deputatlar Rusiyaya gedə bilmədilər. Onlar 1918-ci il fevralın 14-də Tiflisdə Cənubi Qafqazın ali hakimiyyət orqanı olan Zaqafqaziya Seymini-Zaqafqaziya parlamentini yaratdılar. Seymdə Müsəlman Fraksiyasının Müəssislər Məclisinə seçkilər zamanı Azərbaycanın, habelə bütün Cənubi Qafqazın bir milyondan çox türk-müsəlman seçicisinin səsini qazanmış 44 deputat təmsil edirdi. Müsəlman fraksiyası və ya müsəlman şurası, əslində, Zaqafqaziya müsəlman parlamenti funksiyasını yerinə yetirirdi.


Davamı →

Həsən bəy Zərdabi

Аzərbаycаn mədəniyyəti tаriхində misilsiz хidmətləri оlаn, həyаt və yаrаdıcılığı ilə öz хаlqının mədəni və еlmi fikir intibаhı tаriхində silinməz izlər qоyаn görkəmli mütəfəkkir və ictimаi хаdimlərdən biri də Həsən bəy Zərdаbidir.
Görkəmli jurnаlist, аlim, pеdаqоq, mааrifçi-dеmоkrаt Həsən bəy Zərdаbinin аdı хаlqımızın mааriflənməsi, mənəvi dirçəlişi və fikir təkаmülü ilə sıх bаğlıdır.
Həsən bəy Səlim bəy oğlu Zərdаbi 1842-ci il iyun аyının 28-də (bəzi mənbələrdə 1837-ci il) kеçmiş Bаkı qubеrniyаsınа dахil оlаn Göyçаy qəzаsının Zərdаb kəndində bəy аiləsində аnаdаn оlmuşdur.

Davamı →

Şərqin ilk qadın rəssamı Qeysər Kaşıyeva

Məhv edilmiş rəsmlər və Bağırov xofu

Repressiya dalğası mədəniyyətin digər sahələrini vurduğu kimi, rəssamlıqdan da yan keçmədi. Bu dalğanın öz ağuşuna aldığı insanlardan biri də Azərbaycanın ilk peşəkar rəssam qadını, hələ tələbəlik illərindən avropalı rəssamların diqqətini çəkən Qeysər Kaşıyeva idi.


Davamı →

Azərbaycanın ilk qadın kinorejissoru

XX yüzilliyin əvvəlləri, bir sıra çətinliklərə baxmayaraq, Azərbaycanda qadınların mədəni mühitdə tədricən fəal rol oynamağa başladığı dövr idi. O dövrdə bir xanım soydaşımız da sənət aləminə doğru addımlayırdı və adı sonradan mədəniyyət tariximizə ilk qadın rejissor kimi düşəcəkdi. Bu, görkəmli mollanəsrəddinçi şair, publisist Əliqulu Qəmküsarın qızı Qəmər Salamzadə idi...

Qəmər Salamzadə 5 may 1908-ci ildə Naxçıvanda dünyaya göz açıb. 1912-ci ildə ailəsi Tiflis şəhərinə köçür. Atası 1919-cu ildə burada menşeviklər tərəfindən qətlə yetirilir. Qəmər əmisi Rzaqulu Nəcəfovun himayəsində qalır.


Davamı →

Leyla Məmmədbəyova

«…Əgər fırtına zamanı aeroport üzərində U-2 görünürsə — "çox güman ki, bu, Leyla xanımdır"»

1933-cü il martın 17-də, o zaman 24 yaşında olan Leyla Məmmədbəyova ilk dəfə paraşüt ilə tullanaraq Nina Kamnevadan sonra Sovet İttifaqının ikinci qadın paraşütçüsü olmuşdu. Bundan iki il əvvəl, iyul ayında o, şəxsən özü təyyarəni göyə qaldıraraq, həm Azərbaycanda, həm Qafqazda, hətta Cənubi Avropada və Ön Asiyada ilk qadın təyyarəçi olacaq. Müsabiqələr, qalibiyyətlər, mükafatlar, çox sayda şagirdlər — onun hekayəsində ən çox bəhs etməli olduğumuz məqam hansıdır?


Davamı →

Nigar Şıxlinskaya

 Milli maarifçilik və mədəni dirçəliş tariximizdə parlaq imza — Nigar xanım Şıxlinskaya

XIX əsrin sonu-XX əsrin əvvəllərində Azərbaycan çar Rusiyasının işğalı altında olmasına baxmayaraq, bir qrup maarrifpərvər və vətənsevər ziyalımız elm və mədəniyyətin inkişafı üçün çalışırdı. "Üsuli-cədid tərəfdarları" və ya qısaca «cədidçilər» adlanan bu ziyalılar yenilik tərəfdarı olmaları ilə seçilirdilər və onların ardıcıl fəaliyyəti güclü bir hərəkata çevrilmişdi. 


Davamı →

İlk azərbaycanlı qadın təyyarəçi

Hər bir xalqın tarixində silinməz iz qoymuş görkəmli qadınları vardır. Əsrlər, qərinələr keçir, lakin bu qadınların xidmətləri nəinki unudulmur, hətta gələcək nəsillər üçün örnək olur. Azərbaycan xalqının da tarixində görkəmli qadın şəxsiyyətlər az olmamışdır. Onlar özlərinin nəcib, ülvi hisslərini kağıza köçürüb şeirlər, romanlar yazmış, gözəl mahnılar bəstələmiş, şöhrəti dünyaya yayılan xalçalar toxumuş, Böyük Vətən müharibəsində qəhrəmanlıq göstərmiş və dövlət işlərində yaxından iştirak etmişlər. Azərbaycan qadınları arxa cəbhədə də gecə-gündüz işləmiş və yarıac-yarıtox qalaraq cəbhəyə köməklik göstərmiş, qələbənin qazanılmasında əhəmiyyətli rol oynamışlar.

Davamı →

Azərbaycanın İLKLƏRİ | 10 Maddədə tarixi ilklərimiz

 MÜNDƏRİCAT:

  1. Səməd Vurğun —Azərbaycanın ilk xalq şairi
  2. Məhərrəm Mirəziz oğlu Seyidov — Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı.
  3. Nazim Hüseynov — Azərbaycanın ilk Olimpiya çempionu
  4. Salatın Əsgərova — Azərbaycanın ilk şəhid qadın jurnalisti
  5. Ağabacı İsmayıl qızı Rzayeva — Azərbaycanın ilk qadın bəstəkarı
  6. Eksperiment OK — Azərbaycanın ilk peşəkar rok qrupu.

Davamı →

Dünyanın İLKLƏRİ | 7 Maddədə

 

Dünyada ilk dəmir yolu
Dünyada ilk dəmir yolu 1825-ci ildə İngiltərədə çəkilmişdir. Bu nailiyyətdən uzun müddət sonra almaniyalı elektrik mühəndisi Ernst 274 metr uzunluğunda elektrikləşdirilmiş dəmir yol xətti üzərində ilk elektrik lokomotivini nümayiş etdirdi. Bu lokomotiv buxarla işləyən lokomotivlə müqayisədə daha səssiz və təhlükəsiz olmaqla yanaşı, ətraf mühitə də az zərər vururdu.

 


Davamı →

Avtomobil tarixində ilklər

Dünyanın avtomobil tarixində ilklərə imza atan tanınmış şirkətlər və markalar yəqin ki, çoxları üçün maraq kəsb edir.

Dünyada ilk dəfə avtomobillər arasında kondisionerdən, avtomatik transmissiyadan, təhlükəsizlik yastığından, tavandakı “lyuk”dan, “offroader” modelindən, polad yükboşaldan kuzovdan, dizel və turbo mühərrikdən, mərkəzi qapanma, “Cruise Control” (sürət tənzimləyici), naviqasiya və ABS əyləc sistemindən və sairə istifadə olunan avtomobil markalarının adlarını və fotolarını oxuculara təqdim edir.
Davamı →