Kayzen

İnsan beyninə fərqli şəkildə təsir edən 10 roman müəyyənləşdirilib.
Ədəbiyyatın “müalicəvi” xüsusiyyətini əsas tutan elm adamları bu romanların insan beynini inkişaf etdirdiyini, xarakteri dəyişdiyini və ünsiyyət qurmağı asanlaşdırdığını bildiriblər.

Toronto universitetinin mütəxəssisləri psixiatr Keit Otli və İnqrid Uikelqrennin “Scientific American” jurnalında dərc olunan məqalələrində deyilir ki, roman qəhrəmanları ilə təmas həm xəyal dünyasını zənginləşdirir, həm də sosial əlaqələri gücləndirir. Həmin siyahıda yer alan romanlar aşağıdakılardır:

1. İohann Volfqanq Höte – “Gənc Verterin iztirabları” (1787-ci il) Romanda özünə qəsd edən qəhrəmanın faciəli həyatı təsvir edilir.

2. Ceyn Ostin – “Eşq və qürur” (1813-cü il) Roman 18-ci əsrdə İngiltərədə keçən unudulmaz bir eşq hekayəsindən bəhs edir.

3. Nataniel Hotorn – “Qırmızı ləkə” (1850-ci il) Romanda cəmiyyətin eşq, günah, ədalət, zülm kimi məfhumlarından söhbət açılır.

4. Qustav Flober — «Madam Bovari» (1856-cı il) Bu roman romantizm axınına qarşı olub, realizmin ilk nümunələrindən sayılır.

5. Corc Eliot – “Middlmark” (1870-ci il) Romanda qadınların rolu, evlilik xüsusiyyətləri, din və riyakarlıq, siyasi islahat mövzularına toxunulur.

6. Lev Tolstoy – “Anna Karenina” (1877-ci il) Əsər 1870-ci illərdə Rusiyada cəmiyyətin üst sinfinə mənsub olan iki insanın eşqindən və patriarxal həyat tərzi qalıqlarının burjua tərəqqisinin təzyiqi altında dağılmasından söhbət açılır.
Ardı →

«Millions» adlı ədəbiyyat şəbəkəsi bu günə qədər yazılmış 10 ən çətin kitabı seçib. Üç il davam edən araşdırma zamanı oxumağın çətinliyi baxımından kitabların uzunluluğu, dili və üslubu, qeyri-ənənəvi texnikası, struktur fərqliliyi nəzərə alınıb. Seçim yalnız qərb dillərində yazılmış kitablar arasında aparılıb.

1. Amerikalı yazıçı Djuna Barnesin (1892-1982) «Nightwood» (Türk dilinə — “Gecəni danış mənə” adı ilə tərcümə edilib) adlı romanı. Bu kitab qeyri-adi dil strukturu ilə müasir ədəbiyyatın kult əsərləri arasına girib.

2. İngilis ədəbiyyatının möhtəşəm abidəsi olan “Qulliverin səyahəti”nin müəllifi Conatan Sviftin “Çəlləyin nağılı” adlı əsəri.

3. Alman filosofu Hegelin əsas əsərlərindən biri olan “Ruhun fenomenologiyası” kitabı.

4. İngilis yazıçısı Virciniya Vulfun texniki bacarığını tam olaraq inkişaf etdirdiyi «To the Lighthouse» (Rus dilinə “Mayakda” kimi tərcümə olunub) əsəri.
Ardı →

Kitab insan həyatının bələdçisidir. Kitab insanların maarifləndirilməsində xüsusi rol oynayır.

İngiltərədə aparılan bir araşdırmada ilk dəfə xoşbəxtliyin maddi dəyəri ölçülüb. London İqtisad Məktəbinin tədqiqatçıları insanları daha çox hansı növ fəaliyyətin xoşbəxt etdiyini araşdırıblar.

Hesablamalara görə sənət və mədəniyyətlə bağlı fəaliyyətlərlə yanaşı idman da insanlara illik gəlirlərində 5 min sterlinq (təxminən 5600 manat) qədər artım olması dəyərində xoşbəxtlik verir.

40 min ingilis ailəsində aparılan araşdırma “The Daily Telegraph” qəzetində dərc olunub. Yaş, səhhət və təhsil səviyyəsi kimi xoşbəxtliyə təsirli olan faktorlar xaric hansı fəaliyyət növünün insanları daha çox xoşbəxt etdiyi araşdırılıb.

Ardı →

Bütün həyatı yollarda keçən bir yolçunun hekayəsidir Knulp. İstədiyi yerə «qonaq», amma heç yerdə qərar tutmayan azad ruhun qısa dastanı...

Knulp, hər birimizin içində yatan «tərk etməyə meyilli» yönümüzdü əslində. Roman boyu doğmalıq hiss edir oxucu bu obrazla öz arasında. 

Knulp tərk edir, Knulp yalnızdır, vecsizdir. Amma Knulpın digər yalnızlardan böyük fərqi var, o, cəmiyyətdən təcrid olunmuş yalnızlardan deyil. Knulp getdiyi hər yerin sakinidir, amma heç yerə aid deyil. Knulp hər kəsdə bir iz buraxır, amma heç kəsə, heç yerə bağlanmır.

Bu vecsizliyin səbəbini Knulp özü belə izah edir: “Hər şey o zaman baş verdi… O zaman, hələ on dörd yaşındaykən, Franziska mənə oyun oynadığı zamanlar. O vaxt hər şey ola bilərdim. Sonra içimdə bir şey qırıldı, ya da xarab oldu. Bax, o zamandan bəri heç bir işə yaramaz oldum...”

İnsanın gələcək həyatı, problemləri, səhvləri uşaqlığından qalan miras kimidi. Knulpın bütün həyatı bu «mirasın» ağırlığı altında əzildi.
Davamı →

Bu təəccüblü olsa da bəzən yazıçılar özləri də bilmədən hər hansısa əsəri yazanda fantaziya gücünü işə salaraq müəyyən fenomeni, ideyanı irəli sürürlər hansı ki, hələ mövcud deyil. İndi biz sizə bu kitabların adını və ideyalarını göstərəcəyik hansılar ki, illər sonra reallaşmışdı.

1. ”Atom bombası” söz birləşməsini ilk dəfə yazıçı Herbert Uells işlətmişdi. O, “Dünyanın azad edilməsi” kitabında bu fikirdən istifadə etmişdi. Maraqlısı odur ki, kitab 1913-cü ildə işıq üzü görmüşdü. Yəni 1-ci Dünya müharibəsindən əvvəl və hamıya məlumdur ki, atom bombası 2-ci Dünya müharibəsinin sonu 1945-ci ildə sınaqdan keçmişdi.

2. Struqas qardaşlarının “Günorta, XXII əsr” povestində “Kaspar-Karpor” sitemindən istifadə etmişdi. Bu metod beynin sürətinin köçürülməsi və riyazi modelinin yaradılmasına xidmət göstərir. Əsər 1962-ci ildə çap edilmişdi. O zaman Anatolu Karpovun 11 yaşı vardı, Qarri Kasparov isə hələ dünyaya gəlməmişdi.

3. Artur Konan Doyl Şerlok Holms hekayələrində bir çox kriminal metodların adını çəkmişdir hansılar ki, hələ polislərə məlum deyildi. Bura siqaretin külü, yazı maşınlarının identifikasiyası, hadisə yerinə lupa ilə nəzər salmaq kimi metodlar daxildi. Nəticədə polislər Holmsun bu və digər metodlarından istifadə edərək cinayət işlərinin üstünü açırdılar.

4. Rey Brenderi öz zamanında ideya baxımından qulaqcıqların ən müasir növünü yaratmışdı-hansını ki, ” damcılar” adlandırmışdı. O “ Faranqete görə 451 dərəcə” adlı əsərində bu ideyanı irəli sürmüşdü. Roman 1950-ci ildə yazılmışdı. O zaman hansı növ qulaqcıqların mövcud olduğunu yəqin ki, bilirsiniz.
Ardı →

1. Heç vaxt darıxmazsınız. İctimai nəqliyyatdasınız? Kitabınızı açın. Gözləmə zalındasınız? Kitabınızı açın. Dostlarınız həmişə kitab oxuduğunuza görə sizi qonaqlıqlara, gəzməyə çağırmırsa, kitabınızı açın.

2.  İlk görüşdə qarşınızdakını qiymətləndirməyiniz üçün əlinizdə möhtəşəm bir test var. “Kitab oxumuram” – dedisə, bundan sonra münasibətin ölüm fərmanı imzalandı.

3. Ətrafınızdakı adamlar sıxıcı, monoton, yalnız bir həyat yaşayanda siz yüzlərlə fərqli həyatı təcrübədən keçirə bilər, yüzlərlə insanın beynində gəzişə bilərsiniz.

Ardı →

Uzun müddət bədii əsərlərdəki reallıqlara aludə olmaq beyinə uzunmüddətli təsir göstərir. Roman oxumaqla beyinin bəzi hissələrində əmələ gələn dəyişikliklər kitabı bağladıqdan sonra da bizimlə qalır.

Emori Universitetinin (ABŞ) tədqiqatçıları uzunmüddətli fasiləsiz roman oxuduqdan sonra beyində uzunmüddətli izlər qalıb qalmadığını aydınlaşdırmağa çalışmışlar. Gregory Berns və onun kolleqaları eksperimentdə iştirak etmək üçün 21 könüllü dəvət etmişlər. Onlar bu könüllülərdən 9 gün ərzində Robert Harrisin “Pompey” romanını oxumağa məcbur etmişlər. Romanın mövzusu kifayət qədər geniş yayılmış mövzudur: təhlükəni hiss edən əsərin baş qəhrəmanı hadisədən heç bir xəbəri olmayan digərlərini xəbərdar etməyə çalışır. Gözlənildiyi kimi əsərdə məhəbbət motivləri də yer almışdır.

Ardı →

Əgər sizdən “Biz niyə bədii ədəbiyyat oxumalıyıq?” soruşan dostlarınız varsa, onları görkəmli ingilis yazıçısı Nil Heymanın məruzəsi ilə tanış edin. 

Bu bir növ maraqlar deklarasiyasıdır. Beləliklə, mən insan həyatında bədii ədəbiyyat oxumağın ən vacib işlərdən biri olduğu haqda danışmaq niyyətindəyəm.

Belə görünür ki, mən qərəzliyəm, çünki mən yazıçıyam, bədii mətnlərin müəllifiyəm. Mən böyüklər üçün də yazıram, uşaqlar üçün də. 30 ilə yaxındır ki, çörək pulumu sözlərin köməyi ilə qazanıram. Şübhəsiz, mən maraqlıyam ki, insanlar bədii ədəbiyyat oxusunlar, kitabxana və kitabxanaçılar yaşasın və oxumağı sevməyə imkan yaratsınlar.

Beləliklə mən yazıçı kimi qərəzliyəm. Lakin mən oxucu kimi daha qərəzliyəm.

Ardı →

“Kitablar ən yaxşı sirr saxlamağı bacaran və ən etibarlı dostlardır, onlar ən müdrik məsləhətlər verəndirlər, onlar ən səbirli müəllimlərdir”.  Ç.U.Eliot

Yəqin ki, aramızda hər kəs nə vaxtsa öz-özünə «daha çox kitab oxumalıyam» demisiniz. Yaxşı valideyn, dost, əməkdaş, müdir, yazıçı, müəllim olmaq üçün çox kitab oxumalı olduğumuzun fərqinə varırıq.

İşdən evə yorğun qayıdırsınız, yemək yeyirsiniz, sonra bir az dincəlmək üçün TV-ni açırsınız, sonra Facebooka girirsiniz və yatmaq zamanı gəldiyini anlayanda oxumaq üçün vaxt qalmadığını dərk edirsiniz.

Ardı →

Bu gün haqqında yazacağım roman, böyük ümid və gözləntilərlə oxumağa başladığım Cerom Devid Selincerin yeganə romanı "Çovdarlıqda uçurumdan qoruyan" əsəridi. Əsərdən çox maraqlı olmasını gözləməmin əsas səbəbi onun haqqında oxuduğum fikirlər və bir neçə fakt olmuşdu. İndi o faktları qeyd edim, sonra görün mənə haqq verəcəksiniz, ya yox.

 Amerikalı yazıçı Cerom Devid Selincer bu romanı 1951-ci ildə qələmə almış və roman üzərində 9 il işləmişdir. Roman yazıçıya dünya şöhrəti qazandıraraq qısa müddətdə 60 mln. nüsxə ilə satılmışdır.
Roman nəşr edildiyi gündən əksər amerikan gənclərinin sevimli kitabına çevrilmişdir. Əsərin təsirindən intihar edən gənclər belə olub.
Roman vulqar ifadələrinə və bir çox səbələrə görə bir müddət qadağan edilmişdir.
Ən maraqlısı isə odur ki, ABŞ prezidenti Ronald Reyqana sui-qəsd etmiş Con Hinklin sui-qəsddən əvvəl bu romanı oxumuşdur. 
Con Lennonun qatili Mark Çepmenin də üzərindən Devid Selincerin bu romanı tapılmışdır. 

Yuxarıdakı fikirlərdən sonra bu romanı qısa müddətdə əldə edib oxumağa başladım. Əsər dilimizə Tehran Vəliyev tərəfindən tərcümə edilmişdir və əminliklə onu deyə bilərəm ki, «Qanun» nəşriyyatının bu günə qədərki ən yaxşı tərcüməsidi, mənə görə. Ən əsası ona görə ki, romanın tərcüməsi zamanı bədiiliyə diqqət edilib və hərfi tərcümələr yox dərəcəsindədi. Təkcə kitabın üz qabığını bəyənmədim, ona görə də topikdəki şəkili özüm milliləşdirmişəm.
Ardı →