Əl-Biruni
Əbu Reyhan Məhəmməd ibn Əhməd əl-Biruninin dünya elminə verdiyi əvəzsiz töhfələr sonralar istər dəqiq, istər coğrafi, istər astronomik elmlərin inkişafına yeni bir təkan verərək sivil elmi tərəqqiyə yol açdı.Bir sözlə, təqribən on əsr bundan əvvəl yaşamış Biruninin elmdə qazandığı nailiyyətlər bu gün də öz dəyərini saxlamaqda davam etməkdədir. Bunu məşhur türk-islam aliminin-Əbu Reyhan Məhəmməd ibn Əhməd əl-Biruninin elmin bütün sahələrini olduqca dəqiq bilməsi və hər elm sahəsində də insanları heyrətə salan elmi kəşflər etməsi də göstərir.
Əbu Reyhan Məhəmməd ibn Əhməd əl-Biruninin səyahətləri də məhz elmin müxtəlif sahələrini daha dərindən öyrənmək istəməsi, elmi kəşflərin əsasını qoymaq, yeni nə isə tapmaq istəyi ilə bağlı olub. Məşhur alim müxtəlif bölgələrə uzun sürən səyahətləri zamanı İran yaylasını, Xəzər dənizinin şərq və cənub sahillərindəki ölkələri, Türküstanın (Orta Asiya) böyük hissəsini elmi baxımdan tədqiq etmiş və bu tədqiqatları əsasında yeni elmi nəticələrə gəlib. O, tədqiqatlarını öz əsərlərində olduqca yüksək səviyyədə elmi baxımdan araşdırmış, ortaya mükəmməl elmi əsərlər çıxarmışdı. Əbu Reyhan Məhəmməd ibn Əhməd əl-Biruninin böyük alim adını daşıması və dünyanı heyrətləndirməkdə davam etməsi də məhz bu amillə bağlıdır.
Davamı →
İbn Xəldun sultanın Qahirəyə geri dönməsindən sonra faktiki olaraq onu əvəz eləməli oldu. Həmin vaxt isə Əmir Teymur şəhər ətrafında mühasirə halqasını daraltmaqda davam edirdi. Əmir Teymurun qoşunu hər an şəhərə hücum edərək onu ala və yerləyeksan edə bilərdi. Belə bir vəziyyətdə İbn Xəldun iki yoldan birini seçməli idi: O ya düşmənlə son nəfəsə kimi döyüşmək, ya da Əmir Teymurla barışmaq barədə qərar qəbul etməli idi. Əmir Teymurla döyüşmək mənasız idi. 
Cabir ibn Həyyanın elmi əsərlərindən danışarkən qeyd edək ki, onun tədqiqatlarının arxasında konkret bir elm sahəsi dayanır və bu müstəvidə də alim özünəməxsus olan şəkildə olduqca yüksək səviyyədə mövzunu tam şəkildə açaraq, mükəmməl bir elmi iş ortaya çıxarır. Əlbəttə Cabir ibn Həyyanın elmi sahədə ona xas olan kəşflər etməsini yalnız alimin fitri istedadında deyil, həm də onun o dövrün elmlərinə dərindən yiyələnməsində axtarmaq lazımdır. Çünki hər hansı bir elmi iş boş yerdə yaranmır və o uzun illərin axtarışlarının, məşhur alimlərin bununla bağlı yazdıqlarının tam şəkildə araşdırılmasından sonra ortaya çıxır. Bu baxımdan Cabir ibn Həyyanın elmi yaradıcılığı çoxşaxəlidir və demək olar o üz tutduğu bütün sahələrdə özünü sübuta yetirə, bu sahənin əsl bilicisi kimi göstərə bilib.