Kayzen

Şüursuzun mövcudluğunu sübut etmək üçün faktlar axtarmaq lazım deyil. Şüurlu hissədə çatışmazlıqları görmək kifayətdir. Şüur səhvlərə qadirdir və bəzən hər hansı bir suallara tez-tez cavab vermir. Məsələn: Bu suala cavab yoxdur: “Mən nəsə istəyirəm, amma bilmirəm nə”. Şüur assosiasiya gücünəcaab vermək iqtidarında deyil, lakin bu işi ideal formada şüursuz yerinə yetirir. Cavablarsız qalan bu proseslər həm sağlam, həm də xəstə insanlara məxsusdur.

Məhz şüursuz öz funksiyalarının icra edilməsində şüura kömək edir – məntiqi əlaqəyə bütün prosesləri gətirmək. Freydin fikrincə, bütün olanlar əvvəlcə gizli – latent formada, amma bir müddətdən sonra şüur vəziyyətinə keçir. Sübutlar kimi psixi avtomatizmləri gətirmək olar. Əlbəttə, hipnoz istifadəsi və postqipnotik təlqin etmə şüursuzun mövcudluğunun ən böyük sübutu kimi xidmət edir.
Davamı →

Səbəbləri
Xəstəliyin səbəbləri, problem əsnasında beyində yaranan dəyişikliklər, digər xəstəliklərdən fərqli cəhətləri, narahatlığın dərəcəsini artıran faktorlarla bağlı tədqiqatlar davam edir. Bəzi araşdırmalar nəticəsində aşkarlanmışdır ki, xəstəlik neyrobioloji müddəti əhatə edir və xəstəliyin proqressiv müddətində genetik faktorlar xüsusi əhəhmiyyət daşıyır. Eynilə alkoqolizm, patoloji qumar, depressiya və digər psixiatrik xəstəliklərdə olduğu kimi genetik, duyğusal və mühit faktorlarının icmal nəticəsi ortaya çıxır. Lakin mühüm məqam saç qoparmağın müxtəlif xəstəliklərin komorbid əlaməti kimi ortaya çıxmasıdır. Yəni yüksək hərarət, sidik yolu infeksiyası, gün vurması kimi fərqli səbəblərlə ortaya çıxan xəstəliklərdə olduğu kimi saç qoparma da müxtəlif psixiatrik xəstəliklər əsnasında müşahidə olunur.
Davamı →

Həyatımızda bəzən gündəlik yaşantımızda elə vəziyyətlər olur ki, elə bil öncədən nə vaxtsa bu stiuasiyanı yaşamışıq. Davranışlarımız bizə tanış gəlir və belə vəziyyətə dejavu vəziyyəti deyilir.

Dejavu — insanlarda rast gəlinən bir hadisəni daha əvvəl də yaşanması və ya ilk dəfə gedilən bir yerdə daha əvvəl də olmaq kimi hisslər yaradan psixoloji haldır.

Dejavu sözünün lüğəti mənası “daha əvvəl görülmüş” deməkdir.

Bu hallarla qarşılaşan insanlar bəzən özlərini fövqəl gücə sahib hiss edirlər. Lakin bu hal tibbə məlumdur və elmi dildə beynin bu reaksiyasına Dejavu deyilir.
Davamı →

Psixi pozğunluq olub, bəzən onu Autizmin bir formasıda hesab edirlər. Bu sindromlu insanlar normal və yüksək intelektə malik olsalar da, lakin onların sosial qabiliyyətləri və vərdişləri zəif inkişaf etmiş olur. Onların emosional və sosial inkişafı ləngidiyindən onların inteqrasiyası da gecikmiş olur.

Autistik psixopatiya halı ilk dəfə ingilis psixiatrı Lorno Uinq tərəfindən Avstriya psixiatır və pediatrı Hans Aspergerin şərəfinə Asperger sindromu adlandırılmışdır.

Autizmli əksər insanlarda, xüsusən uşaqlarda inkişafdan qalmanı asanlıqla müşahidə etmək mümkündür. Lakin onlar autistlərə bənzəsələr də əqli cəhətdən heç də geri qalmırlar. Bəzən onlar sosial kommunukasiya defisitinə malik olsalar da mürəkkəb bir elmi sahə üzrə daha dərrakəli olurlar. Məhz inkişafın bu tip geriləməsinin təhlilini ilk dəfə Hans Asperger vermişdir.
Davamı →

Suçluluq psixologiyasını qısaca və bir kəlimə ilə necə ifadə etmək olar? Belə ifadə etmək olar: öz gözündə tiri görməyib başqasının gözündə çöp axtarmaq!
Yəni bir insan ki suçluluq psixologiyası içindədir, o mütləq günahını başqasına yıxacaqdır. Ov axtaran ovçu kimi, sağı-solu nişan alıb atəş edəcəkdir. Onun üçün fərq etmir ki günahkar kimdir, onun üçün önəmli deyil ki suçlu əslində kimdir, onun üçün önəmli olan odur ki bu dəqiqə, bu moment, günahını kiminsə üstünə yıxsın. Elə bax bu feysbukda da bir çox istifadəçilərin davranışlarının əsas amili məhz budur; suçluluq psixologiyası. Yəni əllərinə klavyaturanı götürüb, kiminsə ya da nəyinsə üstünə hücum çəkirlər, nişan alırlar...Bəli burdakı çox tənqidlərin əsas səbəbi məhz budur, yoxsa islah etmək ya da səmimi bir niyyət, çox az faizi təşkil edir.
Bəli, burda «güllə atmaq prosesi», 2 funksiyadan ibarədir: statusu yazmaq, məhz avtomatı hazır vəziyyətə gətirmək rolunu oynayır; tətiyi çəkmək rolunu isə gələn layklar oynayır. Sanki məsələn əlinə bir avtomatik götürübdür, patronları da doldurubdur, hazır vəziyyətə gəlibdir; vəssəlam başlayır tətiyi basmağa: part-part-part-part-part-part-part...Layklərin hər biri bir güllə rolunu oynayır, 10 layk gəlirsə 10 güllə, 100 layk gəlirsə 100 güllə, 1000 layk gəlirsə 1000 güllə… hətta bəzən patronlar, doldurulandan daha çox atır (dostluğunda olmayanlar da layk edir)...Ya da bəzilərindəki silah isə ümumiyyətlə ağır çaplı silahlardır: nə bilim qrad, qrantamiyot, minaatan, top, tank, artilleriya (bax bunlar nisbətən tanınmış, populyar şəxslərdir). Onların arsenalında daha ağır silahlar var, yəni sözləri daha kəsərli olur, beləliklə bir anda hədəfi darmadağın edib dərhal gündəmə otura bilirlər...Bəzən hətta uzaq mənzilli raketlərdən də istifadə edirlər, hətta bəzən hələki icad olunmamış raketlərdən istifadə edib, minlərlə km məsafədəki hədəfləri, nə bilim Amerikanı da vura bilirlər....Aradabir də öz dronlarını göndərib müəyyən işlər görürlər; yəni hədəflərindəki şəxsin statuslarına təhdidkar bir şərh yazmaqla dronu ona çırpıb dağıntı törədirlər...
Ya da bəziləri daha zəkidir; silahlardan filandan istifadə etmir, sadəcə kəşfiyyat, casusluq üsulu ilə düşməni məhv etməyə üstünlük verirlər: yəni elə status yazır ki heç hədəfdəki adamın adını da çəkmir, amma statusa yazılan şərhlər, həmin adamı işarə edir...
Bax belə bir vəziyyət var...
Ortadakı bütün bu dağıntı-söküntünün əsas səbəbi, bütün bu təhqir, tənqid və ittihamların ana faktoru məhz suçluluq psixologiyasıdır, eqoizmdir...Sadəcə kimsi daha ustadır, daha peşəkardır deyə, hədəfə aldığı şəxsi də asanlıqa vurub məhv edə bilir, kimsi isə az peşəkardır deyə bəzən silah öz əlində partlayır...
...Amma axı hər şey bu qədər bəsit, bu qədər sadə deyil, olmamalı...Sənin populyar olman ya da layklarının çox olması, sənə hər şeyi edə bilmək yetkisi verməməlidir, sənə istədiyini etmək səlahiyyəti verməməlidir....Bunu edə bilərsən, sui-istifadə edib hədəfinə çata bilərsən, insanların rəğbətini, bəyənisini qazanıb populyar ola bilərsən amma hakim, heç də insanlar deyil hakim ODUR! Sən bunu etməklə popular insan ola bilərsən amma bil ki əsla ARİF ola bilməzsən, populyar olmaq, insanlar vasitəsilə mümkündür amma ARİFLİK isə O ƏSİL HAKİMİN ƏLİNDƏDİR!...
 
“FEYSBUKUN VƏ HƏYATIN SİRRLƏRİ” Kitabı: www.facebook.com/FEYSBUKun-S%C4%B0RRl%C9%99ri-591877447632162/
Yunis Dürüst

Davamı →

Yaşadığımız hazırki dövr, məlumat və informasiya dövrüdür. Açıq demək lazımdır; qəzetlər, jurnallar, televiziyalar, radiolar heç də, müstəqil və azad deyillər, mütləq kimlərinsə kontrolu altındadırlar və onların yönləndirməsi ilə hərəkət edirlər. Başqa sözlə desək, informasiya vasitələrinin adı informasiya vasitəsi olsa da, onlar informasiya çatdırmaqdan, məlumat verməkdən daha çox, başqa məqsədə qulluq edirlər; müəyyən bir düşüncəni, hansısa bir ideologiyanı bizə qəbul etdirməyə, sırımağa çalışırlar. Bütün fəaliyyətləri, bütün yayınları ona yönəlib ki, öz fikir və ideologiyalarını bizim beynimizə yeritsinlər, düşüncəmizi məhz həmin istiqamətə kökləsinlər. Və bunu elə ustalıqla edirlər ki, çoxumuzun heç ruhu da, incimir. Amma yeganə bir şey, tək bir sahə var ki, onu kontrol altına almaları asan bir məsələ deyil; İNTERNET! Bu platforma, o qədər böyük və mürəkkəbdir ki, bu sahədə informasiyanın yayılma imkanı və sürəti elə güclüdür ki, onu əldə saxlamaq, tam kontrol etmək çox çətin, hətta, mümkünsüzdür. Adicə bunu deyək ki, misalçün istədiyin qədər sayt və ya bloq aça bilərsən və orda istədiyin qədər məlumat paylaşa bilərsən, yəni hər kəs bunu edə bilər, heç bir əngəl yoxdur. Bir sözlə, internet məkanında heç bir maneə, heç bir məhdudiyyət yoxdur. Beləliklə də, hansısa bir informasiyaya qarşı, hansısa bir fikrə qarşı öz fikrini irəli sürə bilmək, öz sözünü demək imkanına sahibsən. Amma di gəl ki, burda da, bir əmma var; bəzi imkanlardan, bəzi yollardan istifadə edərək, məsələn, müəyyən maddi vəsait, pul sərf edərək, daha güclü və daha təsirli informasiya axını yaratmaq mümkündür, hansı ki, bu imkana heç də hər kəs sahib deyil. Belə xüsusi imkana sahib olanlara qarşı, ayrı-ayrı sadə adamların, tək və “əliyalın” şəkildə duruş gətirə bilməsi çox çətin məsələdir. Yəni bir var ki, sən, tutalım, öz bloqunda bir fikir deyirsən və bunu uzaqbaşı dostların və tanışların görür, bir də var ki, hansısa internet qəzetində kimsə bir məqalə yazır və bunu minlərlə, on minlərlə adam görür. Razılaşın ki, bu ikisi arasında çox ciddi fərq var. Beləliklə, aydın məsələdir ki, böyük maddi, texnoloji və sair imkanlara sahib olan bir çox mərkəzlər, bir çox qurumlar, istədiyi fikir və siyasəti sadə adamlara diqtə etdirmək, onları öz düşüncələri istiqamətində yönləndirmək üçün mütləq ki, daha təsirli, daha kompakt olan hansısa virtual proyekt barədə düşünəcəkdilər. Elə bir virtual proyekt, elə bir virtual vasitə ki yuxarıda da qeyd etdiyim kimi, bütün dünyaya, bütün millətlərə açıq olsun və hər kəsin marağını cəlb edə bilsin, hər kəsin ilgisini çəksin. Amma bu, o qədər də rahat, asan başa gəlməyəcəkdi; bu virtual vasitə, mütləq ki çoxyönlü, çoxfunksiyalı, universal olmalı idi. Bir sözlə bu, elə bir şey olmalı idi ki, insanların internetə girmə səbəblərini özündə cəmləsin. Yəni elə bir şey ki, internetə girmək üçün əgər tutaq ki, 10 səbəb varsa, onların hamsını ya da ən azından çoxunu verə bilsin. İndi gəlin baxaq, görək, insanların internetə girmə səbəbləri hansılardır, istifadəçiləri netə cəlb edən əsas şeylər nələrdir?
Üst-üstə yığsaq, əsasən bunları görərik; özünü ifadə etmək, məlumat almaq, xəbərləri izləmək, tanınmışları təqib etmək, dostlar və tanışlar ilə ünsiyyət qurmaq, yeni insanlar tanımaq, hansısa fikri başqaları ilə paylaşmaq, video izləmək, musiqi dinləmək, oyun oynamaq, boş vaxt keçirmək, marağını təmin etmək, istirahət etmək, alış-veriş etmək..
İndi mən heç nə deməyəcəm, özünüz baxın, fikirləşin, görün; feysbuk, burda qeyd olunanlardan neçəsini özündə cəmləyə bilir, bu sosial şəbəkə, insanların internetə girmə səbəblərinin nə qədərini və təxmini neçə faizini verə bilir? Ən azından 70-80 faizini verirmi?...
“FEYSBUKUN VƏ HƏYATIN SİRRLƏRİ” Kitabından
Kitabın rəsmi feysbuk səhifəsi: www.facebook.com/FEYSBUKun-S%C4%B0RRl%C9%99ri-591877447632162/
Davamı →

Sinesteziya- bu rənglərin, səsin, formaların, iybilmə, dadbilmə və duyğu orqanlarının psixoloji əlaqələndirilməsidir. İlk dəfə bu hadisəyə yaradıcı şəxsiyyətlər — rəssamlar və yazıçılar diqqət yetirmişdir.

Qöte həndəsi fiqurları müəyyən edilmiş rənglərlə qeyd edirdi (dairə — göy, ücbucaq — sarı). Artur Rembo yazırdı ki, “A” səsi — qara, “E” — ağ, “İ” – qırmızı, “U” – yaşıl, “O” — mavi rənglərdədir.

İvan Bunin daha dərinə gedərək rus əlifbasının bütün hərflərinin rəngötürücüsünü şərh etmişdir. XX əsrin ortalarında sinesteziyanı ətraflı şəkildə həmçinin psixoloqlar da öyrənməyə başladı. Onlar sübut etdilər ki, sinesteziya bütün insanlar üçün xarakterikdir, lakin o əksər vaxtlar özünü şüursuzluq halında göstərir. Rəngin səs və ya dad duyğusu spontan meydana gəlir.

Sinesteziya effektini qablaşdırma reklamlarında istifadə etmək olar, belə ki, rəng reklamda istehlakçıya düzgün istiqamətə yönəlməyə kömek edir, onun mala olan münasibetini müsbət tərəfə yönəldir. Praktikada rəngin funksional faydalılığı böyük rol oynayır. Şəraitdən asılı olaraq bu və ya digər rəng müəyyən psixoloji hiss əmələ gətirir.
Davamı →

Təbiətin ən ali varlığı, yaradanın ən qiymətlisi insan dünyaya gələndə onunla (müstəsna hallar istisna olmaqla), halı xasiyyəti, ağlı və istedadı da da birgə doğulur.

Müstəsna hallar dedikdə ilk öncə insanın düşdüyü mühüti və şəraiti nəzərdə tuturuq. Bəzən mühit və şərait insan ağlına, düşüncəsinə ciddi təsir edir. Təbii ki, bu bir başqa yazının mövzusudur. Dünyaya gələn insanın dünyaya baxışı müxtəlif olduğu kimi, hər bir insana baxış da müxtəlif ola bilər. Əqlinə və əməlinə görə, Mövlanə Cəmaləddin Rumi, Fəzullah Nəimi, İmaməddin Nəsimi, Ibni Sina kimi müdrüklər insanlara qiymət verərkən onları Kamil insan və cahil insan kimi şərti qiymətləndirmə üsulundan istifadə edərək iki qurupa bölmüşlər…
Davamı →

Psixosomatik xəstəliklər — yaranmasında ruhi faktorların əhəmiyyətli rol oynadığı müəyyən bəzi somatik xəstəliklərdir. Qədim dövrlərdən bəri ruh-bədən bütövlüyünü müdafiə edən həkimlər və ya filosoflar olmuşdur (Hipokrat, Əflatun, Aristotel, Galen, İbn Sina).

Duyğuların somatik reaksiyalar meydana gətirdiyini göstərən xalq deyimləri vardır: utancdan üz qızarması, hirsdən başın ağrıması, kədərdən iştah kəsilməsi, xülyadan yuxu qaçması kimi. Bəzi somatik pozuntuların ruhi üsullarla (təlqin, hipnoz) yaxşılaşdığı ən azından keçən əsrdən bəri bilinməkdədir. Psixosomatik xəstəliklər və pozulmalar arasında:
Davamı →

Yeniyetməlik dövrü uşaqlıqdan yetkinliyə keçid, bioloji, psixoloji, fizioloji, ictimai inkişafın müşahidə olunduğu dövrdür. Yeniyetməlik dəyişmə müddətidir. Şəxsiyyətin ortaya çıxmasının reallaşdığı, sorğuların başladığı, qarışıqlıq və qərarsızlıqlar müddətidir. Valideynlərdən ayrılıb müstəqilliklərini qazanmaq istəyinin olduğu, lakin eyni zamanda yetkin olmanın tələb məsuliyyətlərdən qaçmadır.

Bütün bunları nəzərə alsaq yeniyetme olmaq asan deyil. Eyni şey ana atalar üçün də etibarlıdır, yeniyetme valideyni olmaq heç də asan deyil. Yeniyetme artıq valideyndən uzaqlaşma, onların səhvlərini tapmaq, zəifliklərinin fərqinə varmağa və yoldaşlarına daha çox yönəlməyə başlayır. Bu nöqtədə də valideynlərin qorxuları dövrəyə girir. Övladlarının səhv dostluqlar quraraq yanlış istiqamətə yönəlməsi, risk alma, maddə və spirt istifadə riski, aqressiv davranışların artması, dərs, iş davranışında problemlərin meydana gəlməsi və akademik həyata maraqsızlıq kimi onları narahat edən hallar ortaya çıxır. Bunun Sorğunun və öyüd-nəsihətin başlandığı nöqtədə, yeniyetme valideynlərindən uzaqlaşmağa başlayır. Burada yarana biləcək emosional qırıqlığı nəzərə alaraq bir mütəxəssisdən yardım almaq və çətin prosesin öhdəsindən gəlmək həm yeniyetməni həm də valideyni rahatlaşdırar.
Davamı →