Kayzen

Rus dili Azərbaycanda getdikcə daha nadir bir hala çevrilən, lakin ona olduqca tələbat hiss edilən bir dildir.

Davamı →

Azərbaycanda rus dilinin kütləvi istifadəsi xüsusən SSRİ dağıldıqdan sonra regionlarda sürətlə azalmağa başladı. Bu sadəcə siyasi sistemin dəyişməsi ilə deyil, burada yaşayan rusdilli əhalinin ölkəni tərk etməsi ilə də əlaqədar idi. 1994-cü ildə Azərbaycan əhalisinin 38 faizi rus dilini ana dili kimi bilirdi. 2018-ci ildə aparılan sorğuya görə isə Azərbaycan əhalisinin 24 faizi rus dilində ümumiyyətlə danışa bilmir və bu baxımdan Azərbaycan MDB ölkələri arasında rus dilinin ən az danışıldığı ölkə statusunu qoruyur. Bütün bunlara baxmayaraq yenə də rus dilindən qalan məktəb və universitet bölmələrinin bağlanması məsələsi hər il ortaya atılır.

Davamı →

Bu məqalədə sizin diqqətinizi rus dilini öyrənməyinizlə əlaqədar olaraq, bəzi mühüm məsələlərə cəlb etmək istəyirəm.
Birincisi, çoxları ь və ъ hərflərini düzgün işlətmir və həmin hərflərin olduğu sözləri düzgün tələffüz etmirlər. Məsələn: шью yerinə шју (bəzən dəшију), съел əvəzinə sel və ya, siyеl, syеl işlədirlər və s. Ikincisi, sözlərin hansında ь və hansında ъ yazmaqda çətinlik çəkirlər. Misal üçün, подъезд sözünü подезд, подијезд kimi yazırlar. Üçüncüsü, sonu ь, ilə bitən isimlərin bir qismi kişi cinsinə, digərləri isə qadın cinsinə aid olduğu üçün şagirdlər həmin isimlərin cümlədəki başqa sözlərlə uzlaşmasında səhvə yol verirlər. Məsələn, день kişi cinsə aid olduğu halda, тень sözü qadın cinsli isimdir. Теплый день—düzgündür, lakin пробежал тень desək və yazsaq səhvə yol vermiş olarıq. Пробежала тень deyilməli və yazılmalıdır. Bu qayda конь (kişi cinsi), лошадь (qadın cinsi) isimlərinə də aiddir. Dördüncüsü, fel formalarında ь müxtəlif hallarda yazılır. Misal üçün: Он тру­дится.—Ему надо трудиться.
Davamı →

Məlum olduğu kimi dil iki formada mövcuddur yazılı və şifahi. hər hansı bir dildə düzgün danışmaq, yanaşı, düzgün yazmağı da bacarmaq lazımdır. Düzgün yazı orfoqrafiya da deyilir. hər dilin özünə məxsus orfoqrafiya qaydaları vardır. Rus dilinin orfoqrafiyası da düzgün yazılış qaydalarının vahid sistemidir. Bu norma və qaydalar rusca yazıların hamısı üçün məcburidir. həmin norma və yazı qaydalarını pozmaq—böyük səhv buraxmaq deməkdir.
Rus dilinə yiyələnmədə orfoqrafiyanın böyük əhəmiyyəti vardır. Ümumiyyətlə, savadlı yazmaq olduqca vacib bir işdir. Məktəbdə sizin rusca nə dərəcədə bilməyiniz, savadlılığınız düzgün yazmaq bacarığınız ilə sıx surətdə bağlıdır.
Davamı →

Azərbaycan təhsilinin rus dili problemi

Sovet İttifaqı süqut etsə də qırmızı şər imperiyasının şüurlarda kök salmış ideoloji qalıqlarından hələ də xilas ola bilməşik. Sovet ideologiya maşınının kölgəsi kabus kimi bizi hər addımda izləyir, çağdaş dünyanın hüquqi dəyərlər sisteminə inteqrasiya olunmağımıza, bir millət kimi formalaşmağımıza, milli birliyimizə, bütövlüyümüzə ciddi maneələr yaradır. Bu baxımdan, dövlət müstəqilliyimizin bərpasının 20-ci ildönümü ərəfəsində ilk baxışda bir çoxları üçün prinsipial önəm daşımayan, ancaq çoxsaylı problemlərimizin, qarşılaşdığımız bir çox naqisliklərin  mahiyyətini təşkil edən süquta uğramış imperiyanın şüuraltı hakimiyyəti haqqında fikirlərimi oxucularımla bölüşmək qərarına gəldim. Ümid edirəm ki, bu mövzu qələminə sayğı duyduğum həmkarlarımın, söz və fikir adamlarının diqqətindən kənarda qalmayacaq, son nəticədə milli mənafeyimizə xidmət edəcək müzakirələrə yol açacaqdır.
Ardı →

Aparılan təcrübə və dəqiq müşahidələr göstərir ki, öyrəncilər öyrəndikləri hər hansı bir dilin tapşırıqlarını (şifahi və yazılı) yerinə yetirərkən, onları ilk növbədə ana dilində dərk. edir, qavrayır, daxilən öz ana dillərinə tərcümə edirlər. Deməli, dil öyrəncilərinin nitq bacarıq və vərdişlərinin düşüncəli şəkildə qazanılması üçün-rus dilinin qayda-qanunlarının ana dili ilə müqayisəli şəkildə öyrənilməsi məqsədə daha uyğundur.
Bax bu söhbətimizdə sizə məhz bu haqda danışacaq, rus dilinin Azərbaycan dili ilə müqayisədə bəzi çətin məsələləri üzərində dayanacağıq.

Rus dilində vurğulu saitlər (bunlar yazıda incə samitlərdən sonrakı və onların arasındakı vəziyyətdə е, ё, ю, я hərfləri ilə ifadə olunur) özlərinin artikulyasiya-akustik keyfiyyətlərinə görə Azərbaycan dilində on sıra—incə saitlər olan ə, o, ü-yə uyğun gəlir. Belə ki, incə samitlər arasındakı vəziyyətdə а, о, у, sait səslərinin əmələ gəlməsi hadisəsi Azərbaycan dilindəki, həm özündən əvvəlki, həm də özündən sonrakı samitlərə, necə tələffüz etməklə təsir edən ə, e, ü saitlərinə yaxındır; eyni zamanda bu saitlərin təsiri ilə incə tələffüz olunan samitlər də tələffüz — akustik cəhətdən rus dilindəki incə samitləri xatırladır.
Ardı →