Torpaq və onun xüsusiyyətləri

Torpaq üzvi və mineral maddələrin, qazların, mayelərin və mikroorqanizmlərin qarışığından ibarət həyat mənbəyidir. Yerin torpaq örtüyü önəmli funksiyalara malikdir. Bu funksiyalara bitkilərin inkişafı üçün suyu saxlamaq, minerallaşdırmaq və filtrasiya etmək, atmosferi tənzimləmək, canlı orqanizmlərin mövcudluğunu təmin etmək aiddir. Torpaqda mövcud olan maddələr 4 əsas qrupa ayrılır: minerallar, üzvi maddələr, hava və su. Bir çox bitkinin böyüməsi üçün ideal sayılan torpaqda 45 faiz mineral, 25 faiz su, 25 faiz hava və 5 faiz üzvi maddələr olmalıdır.

Davamı →

Torpaq

Yer səthinin üst münbit, mineral maddə və üzvi qalıqlardan ibarət yumşaq qatına torpaq deyilir. Torpağın 90-95%-ni aşınma nəticəsində qırıntı halına çevrilmiş ana süxurlar təşkil edir. Digər 5-10%-i isə məhv olmuş canlı orqanizmlərin qalıqlarından-hümusdan (yəni çürüntüdən) ibarətdir. Hümusun miqdarı torpağın münbitliyini müəyyən edən əsas göstəricidir. Hümus nə qədər çox olarsa, torpağın rəngi bir o qədər tünd və məhsuldarlığı çox olar. Məhsuldarlığına görə torpaqlar:
a) münbit (qara, qonur, qəhvəyi) — hümusun miqdarı 5-I5%, məsaməli, qalınlığı 1 m-dək:
b) qeyri-münbit (boz, sorakət) — hümus 2-5%, məsaməsiz, kəsəkli, suvaşqan.


Ardı →

Torpaq örtüyü

Azərbaycanda torpaq örtüyünün müxtəlif olmasına əsas səbəb relyef və iqlim şəraitinin müxtəlifliyidir. Hümusun miqdarı nə qədər çox olarsa, torpağın rəngi bir o qədər münbit olar. Ən çox hümus qara torpaqdadır (10-12%). Qəhvəyi və qonur dağ-meşə torpaqlarında 5-10%, şabalıdı torpaqlarda 4-6%, boz-qonur və boz torpaqlarda 2-3%-dır. Azərbaycanın rütubətlənmə əmsalı vahiddən çox olan ərazilərində — qonur və qəhvəyi dağ-meşə, dağ-çəmən, sarı, qara və tünd şabalıdı kimi münbit torpaqlar yayılıb. Dağlıq ərazilərdə yayılan bu torpaqlarda dəmyə əkinçiliyi geniş yayılıb. Quraq ərazilərdə yayılan boz, boz-qonur, boz-çəmən, şoran, açıq şabalıdı torpaqlar daha az münbitliyə malikdir. Düzənliklərdə yayılmış bu torpaqlarda suvarma əkinçiliyi inkişaf edib. Azərbaycanda hündürlük qurşağına görə torpaqlar aşağıdakı kimi formalaşıb:

Ardı →