Cümlədə həmcins üzvləri
Davamı →
İnkişaf etmək istəyənlər üçün maraqlı məlumatlar olan kollektiv bloq servisi
Xitaba qrammatik cəhətdən cümlə üzvləri ilə bağlı olmur. Cümlə üzvləri ilə mənaca əlaqələnir, amma cümlə üzvü sayılmır.
Xitab xüsusi intonasiya və fasilə ilə ayrılır.
İsmin adlıq halında olur və bu cəhətdən mübtədaya oxşayır.
Cümlədə müraciət olunam bildirən sözlər və birləşmələrdir. Adətən, insana aid sözlərlə ifadə olunur.
Cansız əşyalara da müraciətlə xitab işlədilir.
Bəzi cümlələrin tərkibində elə söz və söz birləşmələri olur ki, cümlənin heç bir üzvü ilə qrammatik əlaqəyə girmir, heç bir suala cavab vermir və cümlə üzvü olmur. Xitab və ara sözlər bu cür söz qruplarına aiddir.
Cümlə üzvlərindən danışarkən qeyd etdiyimiz kimi, bir sıra sözlər və birləşmələr daxil olduğu cümlənin üzvləri ilə mənaca əlaqələndiyi halda, qrammatik (sintaktik) əlaqədə olmur. Ona görə də belə sözlər və birləşmələr cümlə üzvü sayılmır. Məsələm: – Vaqif! Ey sərvərim, ey tacıdarım! – Nə var, nə deyirsən, vəfalı yarım?
Beləliklə, cümlə üzvləri kimi, xitablar və ara sözlər də ifadə olunur. Lakin onlardan fərqli olaraq, sintaktik əlaqədə olmadıqları üçün cümlə üzvü olmurlar. Cümlə üzvü olmasalar da, fikrin dəqiq şəkildə ifadəsində və müraciət obyektini bildirməsində onların rolu böyükdür.