Kayzen

«Vaxt qızıldır» ifadəsi təsadüfən deyilməyib. Zaman və vaxt anlamı insanlar üçün həmişə çox önəmli olub. Ümumiyyətlə, Adəm övladı yaranandan zamanı ölçməyə çalışıb. Ona görə dəv, vaxtı ölçdüyümüz saatın tarixi çox-çox qədimlərdən başlayır.
Davamı →

Zaman biz insanlar üçün ən əhəmiyyətli anlayışdır. Əhəmiyyətli olduğu qədər məhsuldar istifadə edilə bilməsi onun dəyərini artırır. Ancaq tez-tez zamanı yaxşı qiymətləndirə bilmədiyimiz üçün onun «su kimi axıb getdiyi»ndən dəm vurarıq… Budur, sizə «zamanın su kimi axıb getməməsi» üçün 15 tövsiyə…

Zamanın su kimi axıb getməsi mövzusu dost-tanış söhbətlərinin əsas gündəm maddəsidir. İstər çalışan insanlar olsun, istər ev xanımları, fərq etməz, hər kəsdə bir işi tamamlaya bilməmə, zamanı işə çatdıra bilməmə problemi baş alıb gedir.
Əgər zamanın su kimi axıb getməsini istəmirsinizsə, edəcəyiniz bəzi tədbirlərlə bunun qarşısını ala bilərsiniz.

1. Əvvəlcə əlinizə kağız-qələm alın və düşünməyə başlayın. Əvvəl həftə boyunca, daha sonra gün boyunca zamanınızı ən çox harada xərclədiyinizi anlamağa çalışın. Bütün həftə ərzində nə etdim? Günləri tək-tək düşünün, hansı gün nə etdiyiniz haqda fikirləşin.

Bunları edərkən "Əsl etmək istədiklərim bunlar idimi? Keçən həftə boyunca etmək istədiyim hansı əhəmiyyətli işləri heç cür edə bilmədim?" kimi suallar əsasında siyahı hazırlayın. Kağızın bir üzü «Etmək istədiklərim, amma edə bilmədiklərim», ikinci üzü «Etdiklərim və edərkən gərəksiz yerə zaman xərclədiklərim» şəklində olsun. Gözünüzlə zamanın nələrə getdiyini gördükdə zamanı idarə etməyə olan həvəsiniz artacaq.

2. İşləyən və ya ev xanımı olmağınızın fərqi yoxdur, hər gün üçün etməli olduqlarınızın siyahısını hazırlayın. Amma siyahınız məqbul siyahı olsun. Edə biləcəyinizdən çoxunu yazıb siyahının gerisində qalmaqdansa, həddindən artıq ideal olmayan, amma məqbul bir siyahıyla başlayın yeni günə. Və hər axşam siyahınızın nə qədərini yerinə yetirdiyinizə nəzarət edin. Edə bilmədikləriniz haqqında düşünün.

«Niyə edə bilmədim? Səbəbi nədir? Araya girən hesablamadığım detallardırmı?» Əgər nəzərə almadığınız detallar hər axşam diqqətinizi çəkirsə, demək, planınız olmayan işlərə çox zaman ayırırsınız. Ani gələn təkliflər, başqa insanların xahişləri və s. kimi. Bu vəziyyətdə bəzilərinə «Yox» deməyə başlamağınız lazımdır. Məsələn, ev təmizliyinə başlayırsınız, bu zaman rəfiqəniz zəng etdi, «Gəl çay içək» dedi. «Bu gün olmaz, işə başladım, sabah gələrəm» deyin və sabahkı siyahınıza rəfiqənizlə çay içməyi də əlavə edərək gününüzü planlayın.

Ardı →

Yaşanan illərin nələrə sərf olunduğuna nəzər yetirsək, belə qənaətə gələrik ki, insan ömrü o qədər də uzun deyil. Faktlara nəzər yetirin, görün 70 il yaşayan insan ömrünü hansı məşğuliyyətlərə sərf edir?

Əgər insan sutka ərzində 8 saat yatırsa, bu o deməkdir ki, o, ayın 240 saatını, ilin 2880 saatını, yəni 120 gün, bütövlükdə ömrünün 25 ilini yatmağa sərf edir. Hələ onu nəzərə almırıq ki, bir çox insanlar 8 saatdan artıq, 10-12 saat yatırlar.

Müasir insan oyaq vaxtı, yəni yuxudan kənar 16 saatın təxminən yarısını telefon danışığına, televizora baxmağa, kompüter qarşısında əyləşməyə sərf edir. Bu vaxt sərfiyyatı isə ömrümüzün 20 ilini əlimizdən alır. Bu rəqəm bəzi insanlarda daha böyükdür. Çünki elə insanlar var ki, onlar sutkanın yarısından çox monitor qarşısında əyləşirlər. 

Orta hesabla insanın ömrünün 4-5 ili qidalanmaya, yeməyə və içməyə gedir. Bu rəqəm fərqli də ola bilər. Çünki elələri var ki, vaxtını çox böyük səxavətlə restoran və kafelərdə yeyib-içməyə, çayxanalarda çay içməyə sərf edir.

Ömrün 2-3 ilini insan şəxsi gigiyenasına və sağlamlığına sərf edir. Bu vaxta həkim müayinəsinə getmək, apteklərdən dərman almaq, diş fırçalamaq, vanna qəbul etmək, xəstəxanada müalicə almaq, sanatoriyada istirahət etmək daxildir.

Böyük şəhərlərdə yaşayan avtomobil sahibləri öz ömürlərinin 2 ilə yaxın bir vaxtını özlərindən asılı olmayaraq tıxaclarda dayanmağa sərf edirlər. Svetoforlarda yaşıl işığı gözləməyə isə sürücülərin ümumilikdə 20-30 günü gedir.

Ardı →

İçimdə fırtınalar qopur bəzən, əsəbiləşirəm. Olanlara, yaşananlara, yaşanmayanlara hirslənirəm. Üsyan etməyim deyərkən söyərkən tapıram özümü. Lənətlər yağdırıram, bəla oxuyuram. Ümidsizliyə qapılıram, əsla keçməyəcək və mən həmişə keçmişdə asılı qalacağam, daimi məkanım ‘ə'raf' olacaq deyirəm.

Üzsüzlərin, sinəsini gərə gərə gəzdiyi bu iqlimdə niyə nəfəs almaq məcburiyyətində olduğumu anlaya bilmirəm. Niyə onlar hələ nəfəs alır onu heç həll edə bilmirəm. Fizika qaydasıdır; eyni qütblər normalda bir-birini itələyərkən, iş xaraktersizliyə gəlincə nədənsə qayda belə işləməyirmiş; xaraktersiz insan ətrafına cəsədlərə yığışan ağcaqanadlar kimi xaraktersizləri yığırmış, yeni yeni anlayıram.

Sevginin günahsızlığı, güvənin safı ləkələniyir artıq gözümdə. Bir daha ikisinə də əlini sürə bilməyəcəyəm kimi gəlir; bəlkə öz əllərimi ləkələməmək üçün bəlkə də ləkələri təmizləməyə macalım olmadığı üçün. Təkliyin bir ömür daimi dostum olacağını sezirəm və bu canımı ağrıtmır; narahat etmir uzun ömrün tək başına keçəcəyi düşüncəsi. Onsuz da ömrün uzun olacağı haradan aydındır ki deyə rahatlaşdırıram özümü.

Sonra…

Ardı →

Zaman əslində hər kəs üçün sabitdir, başqa sözlə hər kəs üçün gündə 24, həftədə 168 saat var. Ancaq bənzər şərtlərdə yaşayan və işçilərin fərdi qabiliyyətlərdən də qaynaqlanan fərqliliklər var. Bu fərqi yaradan faktorlardan biri də zamanın necə istifadə edildiyidir. Zamanın idarə edilməsi zamanı ağıllı istifadə edərək daha məhsuldar nəticələr əldə edilməsini təmin edir.

 Zaman idarə edilməsi üçün lazım olan ilk şey zamanın necə keçirildiyini təyin etməkdir. Hər kəsin həyatında sabit olan yuxu, yemək yemək, fərdi təmizlik və baxım, nəqliyyat kimi zəruri işlər üçün xərclənən zaman çıxarıldıqdan sonra qalan müddət üçün planlaşdırma edilə bilər. Plan qurarkən dürüst və həqiqi olmalı, vəzifələrin yanında ictimai fəaliyyətlər həyata keçirilməsi üçün də zaman ayırmalıdır.

Uzun və qısa müddətli hədəf və prioritetləri müəyyənləşdirmək, hədəflər üçün hərəkət planı hazırlamaq, bunları reallaşdırmaq üçün ediləcək işlərin siyahısını hazırlamaq, prioritetləri müəyyən etmək, yox deyə bilmək, eyni zaman bir neçə işi sıxışdırmaq lazımdır (məsələn işə ya da məktəbə gedərkən və ya bir şeylər gözləyərkən kitab oxumaq, yemək hazırlayarkən ya da duş qəbul edərkən əvvəldən yazılmış dərs qeydlərini kasetdən dinləmək kimi)
Ardı →

Bizim gecikmələrimiz — bizim problemimizdir, lakin bizim etmədiklərimizin bir səbəbkarı var — özümüz

Dost tanışlarımızdan, iş yoldaşlarımızdan tıxaclarda ilişib qalmaları barədə, bir neçə dəqiqə ərzində qəbul olunan onlarla məktub, fasiləsiz müşavirələrin nahar etməyə imkan verməməsi, işin şəxsi həyatlarına zaman ayırmağa imkan verməməsi barədə şikayətlərini çox tez-tez eşidirsiniz?
Mən daim bu haqda eşidirəm. Bundan başqa, mən özüm hər gün öz iş yoldaşlarım, dostlar və tanışlarıma bundan şikayətlənirəm. Və ən pisi də odur ki, mən özümə haqq qazandıraraq israr edirəm ki, alınmadı, müvəffəq olmadı və.s.

Siz mənə taym-menecment haqqında kitablar oxumağı məsləhət görəcəksiniz? Lazım deyil. Mən bu cür kitablara inanmıram, mən ədəbiyyata inanmıram. Buna görə də, insan mahiyyətinin korporativ mədəniyyətin səmərəli elementinə çevrilməsi barədə kitablar mənim üçün mənasız görsənir.

Lakin etiraf edim ki, qadınlar üçün taym-menecment haqqında kitab oxumuşam. O kitab «Növbəti 50 il. Qocalığı aldatmağın yolları» adlanırdı. Mən o kitabı oxudum və anladım ki, qocalığı aldatmaq mümkün deyil. Həmçinin mən onu da anladım ki, kimisə aldatmaq zamanı boşuna sərf etməkdir.

Bu tipli nəzəriyyələr xaricində mən dəqiq bilirəm ki, bizim zamanımız bizim məsuliyyətimizdir. Bizim gecikmələrimiz — bizim problemimizdir, amma bizim edilməmiş işlərimizin yalnız bir səbəbkarı var — özümüz.

Ardı →

Həyat bir neçə notdan və onun çoxlu təkrarından ibarət, uzun, üzücü bir nəqarət. Bu gün bayram, sabah matəm.

Onları nə vaxt yaşadın ki, indi ildönümləri yaxandan əl çəkmir. Bu yaşadığın həyatın əsli deyil, bəlkə, surətidir, bəs onda hanı bu həyatın əsli?!
Uzun, üzücü bir nəqarət...

Sən yenə solo oxumaq istərdin,  lakin imkansız,  “Bir çayda yalnız bir dəfə çimmək mümkündür”.

Sən özündən ən azı yaşca nə qədər böyük olan fikri  dəyişə  bilməzsən, onunla döyüşə  bilməzsən, ancaq  barışa bilərsən.

Bilirəm, çətindir, çoxdan sözə çevrilmiş, dırnağa (hasara) alınmış bu fikirlərin əhatəsində yaşamaq.

Cəmiyyətdən kənar, xəyali səhralar çoxdan  zəbt edilmiş, “yeni torpaqlar” kəşf olunmuş, dənizlər keçilmiş, göylər ayaqlanmış.

Körpülər dilənçilərin, parklar, küçələr səfillərin.

Ardı →

  — Ata, olar səndən bir şey soruşum?
— Əlbəttə, nə olub ki?
— Ay ata, nə qədər (maaş) alırsan?
— Sənə dəxlisi yoxdur — deyə, özündən çıxdı — həm də, neynirsən ki?
— Elə belə, sadəcə olaraq soruşdum. Xahiş edirəm, de, 1 saata nə qədər alırsan?
— Ümumiyyətlə desək, 1 saata 25 manat, niyə ki?
— Ata… — oğul atasına aşağıdan yuxarıya ciddi baxışlarla baxaraq — Ata, mənə 15 manat verə bilərsən?
— Sən bunu məndən soruşdun ki, sənə hansısa gic-gici oyuncağı almaq üçün pul verim? — deyə qışqırdı, — dərhal otağına get və uzan yat! Day bu qədər də eqoistlik olmaz. Mən bütün günü işləyirəm, dəhşət yoruluram, amma sən özünü səfeh kimi aparırsan.
Uşaq sakitcə otağına gedərək, özündən sonra qapını örtdü. Atası isə qapının arxasında duraraq oğlunun xahişinə qəzəblənirdi. «Axı məndən maaşımı soruşub sonra da pul istəməyi üçün necə cəsarət edir?»
Amma bir müddət keçdikdən sonra onun hirsi soyudu və sağlam düşüncə ilə düşündü: «Bəlkə ona nəyisə almaq zəruridir. Cəhənnəm olsun pullar, axı o indiyə qədər məndən pul istəməyib». Otağa girdiyi zaman oğlu artıq yerində (yatağında) uzanmışdı.
— Oğul, yatmamısan ki?
— Yox, ata. Sadəcə uzanmışam — oğlan cavab verdi.
— Deyəsən mən çox qaba cavab verdim — ata dedi — Mənim günüm ağır keçib və mən sadəcə olaraq birdən birə özümdən çıxdım. Bağışla məni. Al, mənə dediyin (miqdarda) pulları götür.
Oğlan yataqda oturub gülümsədi:
— Ay! Atam, çox sağ ol! — deyə ucadan dedi.
Sonra yastığının altına əlini ataraq bir neçə əlavə əskinaz götürdü. Atası oğlunun pulunun olduğunu görüb yenə də qəzəbləndi. Oğlan isə pulları bir yerə yığaraq diqqətlə pulları saydı və sonra atasına baxdı.
— Əgər sənin pulun var idisə, nə üçün məndən istədin? — deyə donquldandı.
— Ona görə ki, (pulum) çatmırdı. Amma indi tamamilə çatır — deyə uşaq cavab verdi. — Ata, bax burda tam 25 manatdır.

Olar ki, sənin (vaxtının) 1 saatını alım? Xahiş edirəm, sabah işdən bir az tez gəl, istəyirəm ki, bizimlə bir yerdə şam yeməyini yeyəsən.

Tərcümə və tərtib: Fərid Abdullah.
Davamı →

Bankda bir hesab sahibi olduğunu düşün, hesabına hər səhər 86.400 dollar pul yüklənir, lakin bu pulun hamısını axşama qədər xərcləmək məcburiyyətindəsən. Pulu istifadə etsən də istifadə etməsən da hesab hər axşam sıfırlanır.
Nə edərsən? Təbii ki hamısını xərcləməyə çalışarsan. Hamımız, Zaman adlı bu bankın müştəriləriyik.
  Hər səhər 86.400 saniyəyə sahib oluruq. Hər səhər hesabımız dolar, hər axşam boşalar. Geri dönüş yox, saniyələrini bu anı yaşayaraq xərclə, ən yaxşısı bunlara sərmayə qoy: Xoşbəxtlik, sağlamlıq və müvəffəqiyyət üçün Zaman qaçır. Hər gün üçün ən yaxşısını et.
  Bir ilin dəyərini anlamaq üçün onu  sinifdə qalmış bir şagirddən soruş.
  Bir ayın dəyərini anlamaq üçün, onu 8 aylıq bir körpə dünyaya gətirən anadan soruş.
  Bir həftənin dəyərini anlamaq üçün, onu həftəlik jurnal dərc edən bir zəhmətkeşdən soruş.
  Bir saatın dəyərini anlamaq üçün, onu qovuşmağı gözləyən sevgililərdən soruş.
  Bir dəqiqənin dəyərini anlamaq üçün, onu qatarın qaçıran sərnişindən soruş.
  Bir saniyənin dəyərini anlamaq üçün, onu bir qəzanın qarşısını ala bilməyən sürücüdən soruş.
  Bir saniyənin yüzdə birinin dəyərini anlamaq üçün, onu olimpiadalarda qaçış üzrə gümüş medal qazanan idmançıdan soruş.
  Hər anını qiymətləndir, hər dəqiqəni çox xüsusi biriylə paylaş. Zamanına ortaq edə biləcəyin qədər xüsusi biriylə.
  Unutma! Zaman heç kim üçün dayanmaz. Keçmiş zaman tarixdir. Gələcək zaman sirlər, məchullarla dolu.
  Yalnız bu an sənə verilən gerçək bir hədiyyədir! 
Davamı →

Zaman, bir anı digər an ilə müqayisə etdiyimizdə meydana gələn anlayışdır. Yəni, zaman bizim yaşadığımız hadisələr arasında apardığımız müqayisəyə əsaslanır. Məsələn, bir insan otağa girir, sonra yerdə olan qələmi görür və əyilib onu götürür. Daha sonra bu qələmi masaya qoyur. Həmin insan bütün bu hərəkətlər arasında müqayisə edir. Hər biri arasında müəyyən müddət keçdiyini düşünür və beləcə zaman hissini əldə edir.

Yəni, zaman beyində xatirə olaraq saxlanan bəzi məlumatlar, daha doğrusu görüntülər arasında müqayisə aparıldığında var olur. Əgər insanın yaddaşı olmasaydı, o insan hal-hazırkı anı yaşayacaq, beyni bu cür analizlər edə bilməyəcək və dolayısı ilə zaman hissi də meydana gəlməyəcəkdi.
Ardı →