«Ötən illərin dastanı» qədim rus salnaməsinin xəbər verdiyi kimi, 862-ci ildə beş, o cümlədən iki slavyan (ilmen slovenləri və kriviçlər) və üç fin-uqor (çud, ves, merya) tayfa ittifaqının dəvəti ilə Cənubi Baltikyanı ərazilərdən varyaq-rus knyazlıq sülaləsinin əsasını qoyan üç qardaş — Ryurik, Sineus və Truvor öz drujinası ilə gəlmişdir. Ryurik Ladoqada, sonra Novqorodda, Sineus Beloozeroda, Truvor İzborskdə knyazlıq etmişdir. Sineus və Truvor öldükdən sonra Ryurik təkbaşına knyazlıq etmişdir. Qeyd etmək lazımdır ki, salnamədə şərh edilən hadisə və faktlarda çoxsaylı qarışıq və ziddiyyətli fikir, qiymət və əfsanəyə rast gəlirik.
Salnamədə belə rəvayət edilir ki, Ryurikin iki voyevodası Askold və Dir knyazdan öz drujinaları ilə Trasqrada (Konstantinopol) yürüşə çıxmaq məqsədilə razılıq alır. Dnepr boyu hərəkət edən Askold və Dir Kiyevdə dayanaraq knyazlıq etməyə başlayır. 879-cu ildə Ryurik öldükdən sonra Novqorodda onun əqrəbası Oleq knyazlıq edir. 882-ci ildə Oleq salnamənin Ryurikin oğlu elan etdiyi İqoru yanına alaraq cənub şəhərləri olan Smolensk, Lyubeçi fəth etdikdən sonra Kiyevi ələ keçirərək Askold və Diri öldürür. Beləliklə, Oleq şimal-qərbi və cənub slavyan torpaqlarını öz hakimiyyəti altında birləşdirərək ərazini vahid Rus torpaqlığı, Kiyevi isə dövlətin paytaxtı elan etmişdir. Məhz salnamədə fərz edilən slavyanlar arasında knyazlıq edən ruslardan slavyan torpaqları Rusiya torpaqları və yaxud Rus adlanmışdır. Sonradan, artıq elmi ədəbiyyatda IX əsrin sonlarından şərqi slavyan torpaqlarında meydana çıxan dövlət Kiyev Rusu və yaxud Qədim Rus kimi tanınmışdır.
Tarix elmində bu gün də rus və varyaqların kim olması müzakirəsi davam edir. Məsələnin mahiyyəti ondan ibarətdir ki, qədim tarixi mənbələr rus və varyaqların haqqında ziddiyyətli məlumatlar vermişdir.
Məsələn, «Ötən illərin dastanı»nda varyaqların mənşəyi ilə bağlı üç müxtəlif rəvayət irəli sürülmüşdür. Birinci rəvayətə əsasən, varyaqlar Yutlandiyadan Volqa Bulqarıstanına kimi olan Volqa-Baltik yolunda əmələ gələn dövlət-ərazi təsisatının başçıları idi. İkinci rəvayətə əsasən, varyaqlar almanlardan fərqli olaraq ayrıca etnos olmuşdur. Üçüncü, sonrakı rəvayətə əsasən, varyaqlar Baltikyanı regionun qərb torpaqlarının müxtəlif etnoslarını, o cümlədən skan-dinavları əhatə edən xalq idi.

«Rus» termininin mənşəyi ilə bağlı ziddiyyətli rəvayətlərdən yuxarıda bəhs edildiyi üçün onu təkrar etməyə ehtiyac yoxdur.

XVII əsrin əvvəllərində isveç alimi P.Petrey yeni bir iddia ilə çıxış edərək rus və varyaqların isveçli olduqlarını qeyd etmişdir. XVIII əsrdə Peterburq Elmlər Akademiyasında xidmət edən alman tarixçi alimləri Q.Z.Bayer, Q.F.Miller və A.L.Şletser belə bir fikir səsləndirmişdir ki, rus və varyaqlar norman (yəni, alman-skandinav) tayfası olub, slavyan xalqına dövlətçilik gətirmişdir. Beləliklə, rusların mənşəyi ilə bağlı norman nəzəriyyəsi (normanizm) meydana çıxmışdır.
1749-cu il sentyabr 6-da Peterburq Elmlər Akademiyasının yığıncağında akademik Qerxard Miller «Rus xalqı adının mənşəyi» haqqında latın dilində söylədiyi məruzə auditoriyadakıların milli hissiyyatına toxunmuşdur. Birinci olaraq astronom Nikita Popov müəllifi dayandıraraq, məruzənin elm üçün biabırçılıq olduğunu söyləmişdir.
Məruzənin mahiyyəti ondan ibarət idi ki, qədim rus salnaməsini oxuyan alman alimi belə bir nəticəyə gəlmişdir ki, Kiyev Rus dövlətinin əsasını salnaməçi Nestorun «varyaqlar» adlandırdığı normanlar qoymuşdur.