Рейтинг
+11.45

Sinir sistemi

31 üzv, 58 topik

Depressiya haradan başlayır?

Kanadalı alimlər belə qənaətə gəliblər ki, depressiyaya səbəb bağırsaqlardır. «McMaster» universitetinin araşdırmaçıları bağırsaqlarda yaşayan mikrofloranın beyindəki kimyəvi proseslərə təsir etdiyini və insanın ruhi vəziyyətini dəyişdirdiyini qeyd edirlər.

Bunu müəyyən etmək üçün siçanlar üzərində araşdırma aparılıb. Belə ki, sağlam gəmiriciyə onun bağırsağının fəaliyyətinə təsir edən antibiotik verilib. Nəticədə onların sonradan daha qorxaq və əsəbi olduğu müşahidə edilib.

Bundan əlavə, onların beyinlərinin depressiya bölgəsində də dəyişiklik qeydə alınıb. Düzdür, insanlar və heyvanlar arasında fərq ola, araşdırmalar eyni nəticəni göstərməyə bilər. Ancaq alimlər bağırsaqlara xüsusi diqqət etməyin vacibliyini qeyd edirlər.

 


Davamı →

Baş ağrıları

Hər bir insan həyatının bu və ya digər anında qisaca da olsa baş ağrısı ilə qarşılaşır.  Nüfuzlu bir Amerika İnstitutu tərəfindən aparılan sorğuda müəyyən edilib ki, iştirak edən hər dörd nəfərdən üçü keçən bir il ərzındə bir dəfə də olsa baş ağrısından şikayətlənib. Başağrısı diqqət mərkəzində saxlanılmalı bir şikayətdir və etinasız münasibət ciddi fəsadlarla nəticələnə bilər. Baş ağrıları fərqli səbəblərdən əmələ gəlir və sağlamlıq üçün təhlükə dərəcəsi də fərqli ola bilir. Odur ki, istənilən baş ağrısı epizoduna ciddi yanaşmaq və onun requlyar xatakter alması hallarında həkimə müraciət etmək vacibdir.


Ardı →

Başgicəllənmənin səbəbləri

İnsanların əksəriyyəti bu halla tanışdır.
Başgicəllənməsi zamanı insanda onu əhatə edən əşyaların onun ətrafında fırlanması və ya öz bədənin fırlanması hissi yaranır. Buna tibbdə «həqiqi baçgicəllənmə» (vertiqo) deyilir. Bəzən insanlar digər simptomları hiss etdikdə (zəiflik, gözlərin qaralması, halsızlıq və s.) onları səhvən başgicəllənməsi kimi anlayırlar. Lakin bu belə deyil.
Həqiqi başgicəllənmə tez-tez təkrarlanırsa, bu bir sıra pozulma və xəstəliklərin əlaməti ola bilər. Bu halda mütləq həkimə müraciət etmək lazımdır. İlk növbədə terapevtin müayinəsindən keçin. Lazım olduqda terapevt xəstəni digər həkimlərin (LOR, nevropatoloq, nevroloq, ortoped və s.) müayinələrinə göndərə bilər.
Davamı →

Dejavu nədir

Bəzən bizdə rastlaşdığımız bir hadisəni daha əvvəl də yaşadığımız və ya ilk dəfə getdiyimiz bir yerdə daha əvvəl də olduğumuz kimi hisslər yaranır ki, bu hallarla qarşılaşan insanlar bəzən özlərini fövqəl gücə sahib hiss edirlər. Lakin bu hal tibbə məlumdur və elmi dildə beynin bu reaksiyasına Dejavu deyilir.

Dejavu daima nevroloqların diqqət mərkəzində olmuş və bu gündə tədqiq edilməktədir. Aparılan bəzi araşdırmalar göstərir ki, dejavuya səbəb olan əsas amil dejavu zamanı beynin bəzi bölgələrinin daha aktiv fəaliyyətdə olmasıdır.

Dejavunun hər bir insanda həftədə bir və ya iki dəfə olması normaldır lakin bu halların daha tez-tez təkrarlanması uşaqlarda epilepsiya xəstəliyinin yaşlılarda isə beyin pozğunluğunun xəbərçisi ola bilər.

Həyatınızın müəyyən dövrlərində «Bu hadisəni daha əvvəl yaşamışam», «Sanki buranı əvvəllər görmüşəm kimi» kimi cümlələr istifadə etmisinizsə və bunun nə olduğunu təəccübləndirirsinizsə, bu hissin adı dejavudur.
Dejavu fransızca termindir, mənası “əvvəl baş verənlər”dir. Deja vu, insanın qəflətən və gözlənilmədən o anı daha əvvəl yaşamış hiss etməsidir.
Deja vu tez-tez insanın daha əvvəl psixi vəziyyəti və ya yaddaşı yaşadığı hissini yaradır. Bu hiss insanın əslində əvvəllər yaşadığı bir xatirəyə bənzəyir. Deja vu yaşayarkən insan sanki yaddaşın daha əvvəl baş verdiyini xatırlayır.
Dejavu nədir?
 
Dejavu nədir?
Fransız dilində «Déjà vu» düzgün formada Deja vu "(və ya" Dejavu ")" artıq görülüb «mənasını verir. Buna görə də adda gizlədilənlər: bir hadisəni gördüyünüzü və ya yaşadığınızı düşünməyin və hiss etməyin. bu anda gördüyünüz və ya yaşadığınız şeydir. Bunu da yaşamış olmalısınız: „Ah, gözlə, bu anı əvvəllər yaşadığımı xatırlayıram“.

Dejavuya kimlərdə rast gəlinir?
1928 -ci ildən bəri bu mövzuda bir çox fərziyyə söylənilmişdir. Bunlardan ən güclü və ən empiriki yaddaşla əlaqəli hipotezlərdir. Şizofreniya və depressiyadan əziyyət çəkənlərdə tez-tez rast gəlindiyi deyilir. Ancaq dejavunun bu xəstəliklərlə birbaşa əlaqəsi yoxdur. Dejavu ən çox epilepsiya xəstələrində baş verir. Uşaqlıq və gənclik dövrlərində dejavu hadisəsi tez-tez təkrarlanırsa, həkimə müraciət olunmalı, epilepsiyanın olub-olmadığı araşdırılmalıdır. Yetkin insanlarda bu durumun yaşanması stress, yorğunluq və digər səbəblərlə əlaqəlidir.

Dejavunun səbəbləri
İlk dəfə 1876-cı ildə fransız fizik Émile Boirac tərəfindən istifadə olunan dejavu anlayışı elmi ədəbiyyatda 1928-ci ildə Edward Bradford Titchenerin „Bir psixologiya kitabı“ adlı əsərində qeyd olunub. Titchenerə görə beyin təcrübəylə bağlı qəti bir qavrayış yaratmadan əvvəl qismən qavrayış yaradır və bu, dejavu hissinin yaranmasına səbəb olur. Dejavunun elmi açıqlamasında beynin sağ və sol yarımkürələrinin millisaniyədən daha az zaman fərqi ilə işləməsi, buna görə gec qavrayan tərəfin bu olayı daha əvvəl yaşaması hissi öz əksini tapıb. Sinir aksonlarındakı kiçik bir sıçrayışdan qaynaqlanır. Temporal yarımkürə krizləri olmadan əvvəl dejavu yaşana bilər. Dejavunun alzheimer xəstəliyinin ilkin mərhələsində faydalı olduğu iddia edilir. Ancaq bu iddia elmi təsdiq tapmayıb.
Dejavu elm adamları tərəfindən tam izah edilməmiş bir fenomendir. Bununla belə, bəzi tədqiqatçılar dejavunun beyində yaddaşın işlənməsi və geri çağırma mexanizmlərindəki səhv olduğunu düşünürlər. Buna görə də, dejavu tez-tez yaddaş səhvləri ilə əlaqələndirilir.
Deja vu adətən qısamüddətli bir təcrübədir və heç bir müalicə tələb etmir. Bununla belə, bəzi insanlar tez-tez dejavu ilə qarşılaşırlarsa, əsas səbəbləri müəyyən etmək və müalicə etmək üçün bir mütəxəssislə məsləhətləşmək faydalı ola bilər.

Şizofreniya necə xəstəlikdir?
Şizofreniya insanın əvvəlki bacarıqlarını itirməsi və ya bu bacarıqların zəifləməsiylə xarakterizə olunan ruhi pozğunluqdur. Ən ağır psixiatrik pozğunluq məhz şizofreniyadır.


Davamı →

Nevroz

Nevrozlar – sinir sisteminin geri dönən funksional pozğunluğu olub, sinir sisteminə uzun müddət ərzində üzücü təsir edən müxtəlif faktorların təsiri nəticəsində baş verir.

Sadə dildə desək, nevroz uzun müddət ərzində davam edən xroniki streslərin nəticəsində inkişaf edir və bu zaman müxtəlif səbəblər üzündən insan uzun müddət onun üçün mürəkkəb hesab edilən bu vəziyyətdən çıxış yolunu heç cür tapa bilmir. Belə vəziyyətlərə bir neçə misal da çəkmək olar. Məsələn: insana onun hazırkı işi xoş gəlmir, ancaq o, başqa iş tapa bilmədiyi üçün bu işlə məşğul olmağa məcburdur; ailə cütlüyü arasında uzun müddət ümumi qarşılıqlı anlaşma olmasa da, onlar uşaqlarına görə nigahlarını poza bilmirlər və s.

Qadınlar nevrozlara daha çox meylli olurlar ki, bu da onların kişilərə nisbətən daha emosional, həssas olmalarından irəli gəlir.

Nevrozun əsas əlamətləri aşağıdakılardır:
— Həyəcan, narahatlıq, qorxu, məyusluq, ümüdsizliyə qapanmaq; tez bir zamanda, hətta kiçik həcmli işin icarə edilməsi zamanı baş verən yorğunluq, həyat aktivliyinin zəifləməsi, yuxusuzluq, çətinliklə yuxuya getmək və ya yatıb-durduqdan sonra həqiqətən istirahət edə bilməsi hissiyyatının olmaması, güclü işıqlanma və yüksək səsə ağrılı reaksiya verilməsi.
Ardı →

Kompüterin sinir sisteminə etdiyi mənfi təsirlər

Gecə kompüter qarşısında oturmaq ziyandır. Bələki gecə saatlarında İnternetdə söhbətləşən insanların yeni informasiyalar qəbul etməsi, yadda saxlaması çətin olur.  

Yuxudan əvvəl kompyuter qarşısında çox vaxt keçirən insanlarda stres hallarına daha çox rast gəlinir.

Elektron yazışma daha fəal işdir. Hər cümlə haqqında düşünmək və klaviaturada beynindən keçənləri yazmaq beyini dincəlməyə, yuxuya hazırlaşmağa qoymur. Bu, sonda əsəb sistemində pozulmalara aparıb çıxarır, — deyə tədqiqatçılar bildirir.

Sorğu göstərib ki, gecə yuxusundan əvvəl bu işlə məşğul olanların 70%-dən çoxu ya yuxuya gec gedir, ya da yuxuya getdikdən sonra rahat yata bilmir, tez-tez oyanır, yaxud səhərədək o tərəf-bu tərəfə çönür. 

Araşdırma televizora baxmağın zərərinin bu qədər olmadığını göstərib.

 


Davamı →

Uşaq yuxusu

Yuxu (xüsusən gecə yuxusu) uşaq üçün çox vacib hesab olunur. Məhz gecə saatlarında uşağın immun sisteminin mükəmməlləşməsi baş verir. Gecənarahat yatan və ağlayan uşaqların immun sistemi rahat yatan uşaqlara nisbətən daha ləng şəkildə formalaşır. Məhz buna görə ana, uşağın gecə saatlarında normal vaxt ərzində rahat yatmasını təmin etmək üçün bütün mümkün vasitələrdən istifadə etməlidir.Əgər uşağın 5 yaşınadək, onun gecə yuxusu ilə müəyyən problemləri qalmış olarsa, bu o deməkdir ki, yaşa dolduqca onda yuxusuzluğun olması ehtimalı daha çox olur. Bu isə, əlbəttə ki, onun immunitetinin zəifləməsi, sinir və digər sistemlərinin fəaliyyətində müxtəlif problemlərin yaranması ilə nəticələnə bilər.

Somnoloqlar (yuxu üzrə mütəxəssislər) təsdiq edirlər ki, valideynlər uşağı yatmağa öyrətməlidirlər. Bəs bunu necə etməli?


Ardı →

Sinir sistemi

Canlı orqanizm daim onu əhatə edən mühitdən qıcıqları qəbul edərək, onlara qarşı müvafiq cavab verir. Bu proses sinir sistemi vasitəsilə həyata keçir. Sinir sistemi sinir toxumasından təşkil olunmuşdur. Bu toxuma oyanma və oyanmanı nəqletmə qabiliyyətinə malikdir. Oyanmanın sinir sistemində yayılmasına impuls deyilir. Sinir toxuması neyrondan (sinir hüceyrəsi) və neyroqliyadan təşkil olunmuşdur. Neyronlar arasında anatomik rabitə olmadığından, oyanma bir neyrondan digərinə mediator adlanan xüsusi kimyəvi maddələrin ifraz olunduğu sinapslar vasitəsilə ötürülür. Sinir hüceyrələrinin uzun çıxıntıları olan aksonları sinir liflərini əmələ gətirir. Sinir lifləri toplaşaraq sinir dəstələrini, kiçik sinir dəstələri isə böyük sinir dəstələrini, nəhayət bunlar da siniri təşkil edir.
Vəzifə cəhətdən hissi, hərəki və ara neyronlar ayırd edilir.


Ardı →

Əsəb hüceyrələrini bərpa edecek genlər aşkar edilib.

Altsheymer, Parkinson xəstəlikləri və onurğa sütunu zədələnmələri ilə bağlı olan bir sıra genlər aşkar ediblər. Alimlər həmin genlər ilanbalığında aşkar edilib.

Bu, genetiklərə insanda zədələnmələr, yaxud neyrodegenerativ xəstəliyin inkişafı zamanı nasazlığın məhz harada baş verdiyini anlamağa imkan verir. Belə ki, insandan fərqli olaraq, ilanbalığı əsəb sistemini bərpa edə bilir. Məsələn, əgər onurğa beyini zədələnirsə, əsəb hüceyrələri bərpa olur və 10-12 həftədən sonra ilanbalığı artıq normal hərəkət edir.


Ardı →

Alsheimer xəstəliyi

Demensiyanın geniş yayılmış müalicəsi mümkün olmayan neyrodegenerativ xəstəlikdir. İlk dəfə 1905 cı ildə alman psixiatoru Alis Alsheimer tərəfindən qeydə alındığı üçün onun adı ilə adlandırılmışdır. Xəstəlik adətən 65-dən yuxarı yaşlılarda qeyd olunsa da onun erkən yaşlarda da rast gəlinməsi mümkündür. Dünyada bu xəstəlikdən əziyyət çəkənlərin sayı 2006-cı il statistikasına görə 26,6 milyon, 2050 ci ildə isə bu sayın dörd dəfə artıq olacağı gözlənilir.


Ardı →