Günümüzün ən aktual məsələlərindən biri olan mobil telefonların uşaqlar üzərindəki təsiri valideynlər və psixoloqlar tərəfindən geniş müzakirə olunur. Bu cihazlar həyatımızın ayrılmaz bir hissəsi halına gəlmişdir, lakin onların uşaqlar üzərindəki təsirini dərk etmək mühümdür. Telefon istifadəsinin fiziki, psixoloji və təhsil üzərindəki təsirlərini nəzərdən keçirərkən, həmçinin bu texnologiyanın müsbət tərəflərini də nəzərə almaq vacibdir. Mobil telefonlar, xüsusilə də ağıllı telefonlar uşaqların dünyası ilə qarşılıqlı təsir içindədir. Bu cihazlar informasiya əldə etmək, oyun oynamaq və sosial şəbəkələrdə vaxt keçirmək kimi fərqli yollarla uşaqların gündəlik həyatına daxil olmuşdur. Ancaq bu texnologiya həm də uşaqların sağlamlığı, sosial bacarıqları və təhsil prosesləri üçün müəyyən risklər və problemlər yarada bilər.

Telefonun fiziki sağlamlığa təsiri

Telefon istifadəsi, xüsusilə uzun müddət davam etdikdə uşaqların fiziki sağlamlığına mənfi təsir göstərə bilər. Göz yorğunluğu, miopiyanın (qısa görmənin) artması və bel və boyun ağrıları kimi problemlər geniş yayılmışdır. Uzun müddət ekran qarşısında olmaq gözlərin yorulmasına və miopiyanın inkişafına səbəb olur. Bu, xüsusilə uşaqların göz strukturlarının hələ tam inkişaf etmədiyi üçün daha da təhlükəlidir. Göz yorğunluğu, baş ağrıları və hətta görmə qabiliyyətinin azalması kimi simptomlarla özünü göstərə bilər. Eyni zamanda, uzun müddət oturma və qeyri-düzgün postura bel və boyun ağrılarına, hətta skelet problemlərinə yol aça bilər.

Bundan əlavə, ekran qarşısında çox vaxt keçirmək fiziki aktivliyin azalmasına və buna bağlı olaraq, piylənmə riskinin artmasına səbəb olur. Fiziki aktivliyin azalması uşaqların ümumi sağlamlığı üçün ciddi problemlər yarada bilər. Bu, həmçinin onların enerji səviyyələrinin azalması, əzələ gücünün və dayanıqlığının azalmasına səbəb olur, bu da onların gündəlik fəaliyyətlərində və məktəbdəki fiziki performanslarında mənfi təsirlər yaradır.

Ekran işığına məruz qalma, xüsusilə də yuxu rejiminə təsir göstərir. Uzun müddət ekran işığına məruz qalmaq melatonin istehsalını azaldır, bu da uşaqların yuxu sistemini pozur və nəticədə onların gün ərzində diqqət və fokuslanma qabiliyyətlərinin azalmasına səbəb olur. Yuxusuzluq, yorğunluq və öyrənmə qabiliyyətində azalma kimi problemlər də bu vəziyyətin nəticəsidir.

Bu problemləri həll etmək üçün valideynlərin və tərbiyəçilərin uşaqların ekran qarşısında keçirdikləri vaxtı məhdudlaşdırmaq, fiziki fəaliyyəti təşviq etmək və yuxu rejimlərini qorumaq üçün ciddi tədbirlər görmələri vacibdir.Doğru yuxu mühiti yaratmaq və sağlam postura təlimləri bu problemlərin qarşısını almaq üçün effektiv yollar ola bilər.

Psixoloji və sosial təsirlər

Telefonların psixoloji və sosial təsirləri də diqqətdən kənarda qalmamalıdır. Uşaqların artan virtual asılılığı real dünyadan uzaqlaşmağa və sosial bacarıqların zəifləməsinə səbəb olur. Bu, xüsusilə sosial şəbəkələr və oyunlar vasitəsilə daha da güclənir. Virtual dünyada çox vaxt keçirmək, uşaqların real dünyada ünsiyyət qurmaq, dostlarla vaxt keçirmək və fiziki oyunlar oynamaq kimi sosial bacarıqları inkişaf etdirmələrinə mane olur.

Uşaqların diqqət dağınıqlığı, hiperaktivlik və öyrənmə problemləri də artır. Uzun müddət telefon və ya planşet istifadəsi uşaqların diqqətini məhdudlaşdırır və onların məktəbdə və günlük həyatda diqqət və yaddaş qabiliyyətlərini zəiflədir. Bu, həmçinin onların akademik performanslarına mənfi təsir göstərir.

Psixoloji sağlamlıq məsələləri də yüksəkdir. Uşaqlarda artan stress, qayğı və depressiya halları telefon istifadəsi ilə bağlıdır. Sosial şəbəkələrdə keçirilən vaxtın artması uşaqların özünü müqayisə etmə vərdişlərini artırır, bu da özünə inamın azalması və mənfi öz-qiymətləndirməyə səbəb olur.

Valideynlərin və tərbiyəçilərin bu problemlərin qarşısını almaq üçün fəal rol oynamaları mühümdür. Uşaqlarla danışmaq, onların hisslərini anlamaq və onlara dəstək olmaq bu problemlərin həllində əsas addımlardır. Eyni zamanda, uşaqlara sağlam sosial münasibətlər qurmaq, real dünyada dostlarla vaxt keçirmək və qrup fəaliyyətlərinə qatılmaq kimi alternativ fəaliyyətlər təklif etmək faydalıdır. Bu yolla uşaqlar real dünyada ünsiyyət qurmaq bacarıqlarını inkişaf etdirə və virtual aləmin təsirindən uzaqlaşa bilərlər.

Valideynlərin və tərbiyəçilərin uşaqların ekran qarşısında keçirdikləri vaxtı məhdudlaşdırmaq, onlara məhdudlaşdırılmış və məqsədli istifadə qaydalarını öyrətmək vacibdir. Bu, uşaqların ekran qarşısında keçirdikləri vaxtın qaydalarını qoymaq, onların izlədiyi məzmunun uyğunluğunu yoxlamaq və onlara sağlam vərdişlər öyrətmək kimi məsələləri əhatə edir.

Təhsil üzərindəki təsiri

Telefonların təhsil üzərindəki təsiri də önəmlidir. Dərsə diqqətin azalması, öyrənmə bacarıqlarının zəifləməsi və məlumatı işləmə qabiliyyətinin aşağı düşməsi kimi problemlər telefon istifadəsi ilə əlaqədar ola bilər. Uşaqların dərs materiallarını dərindən anlamaları və yaddaşlarında saxlamaları telefon tərəfindən yayılan daimi xəbərdarlıqlar və bildirişlər səbəbindən çətinləşir.

Telefon istifadəsi uşaqların məktəb dərslərinə diqqətlərini yayındırır, nəticədə onların öyrənmə və məktəbdəki akademik performanslarında azalmalar müşahidə edilir. Uşaqlar dərslər zamanı telefonlarından gələn bildirişlərə diqqət etməklə dərs materialına tam diqqət ayıra bilmirlər. Bu, onların dərs materialını anlama qabiliyyətlərini və yaddaşlarını zəiflədir.

Eyni zamanda, telefon istifadəsi uşaqların öyrənmə prosesinə müxtəlif yollarla təsir edir. Məsələn, oyunlar və sosial şəbəkələr uşaqların dərsə yönəlmiş fəaliyyətlərinə mane olur, onların öyrənmə vaxtlarını azaldır və dərsə olan maraqlarını aşağı salır.

Valideynlər və müəllimlər uşaqların telefon istifadəsini nəzarətdə saxlamalı, onlara öyrənmə mühitində telefon istifadəsi məhdudiyyətlərini qoymalıdır. Məktəbdə və evdə dərs vaxtlarında telefon istifadəsinin qadağan edilməsi və ya məhdudlaşdırılması uşaqların diqqətlərini dərs materiallarına yönəltməyə və daha yaxşı öyrənməyə kömək edə bilər. Eyni zamanda, valideynlər və müəllimlər tərəfindən təşkil edilən təhsil məqsədli fəaliyyətlər və təlimatlar uşaqların telefonlarından daha məqsədli və məsuliyyətli şəkildə istifadə etmələrinə kömək edə bilər.

Mobil telefonların təhsilə müsbət təsirləri də var. Məsələn, təhsil məqsədli tətbiqlər, interaktiv öyrənmə alətləri və onlayn dərs materialları uşaqların öyrənmə prosesini gücləndirə bilər. Valideynlər və müəllimlər bu imkanları məqsədli şəkildə istifadə edərək uşaqların təhsilinə müsbət təsir göstərə bilərlər.

Nəticə

Son olaraq, telefonların uşaqlar üzərindəki təsirləri hər zaman müasir cəmiyyətin bir parçası olacaq. Bununla birlikdə valideynlər, müəllimlər və cəmiyyət üzvləri kimi biz, uşaqlarımızın bu texnologiyalardan sağlam və məsuliyyətli şəkildə istifadə etmələrini təmin etmək üçün birgə çalışmalıyıq. Bu yolla uşaqlarımızın gələcəkdə texnologiya ilə sağlam və balanslı münasibət qurmağa hazır olacaqlarını ümid edirik.