Qulaq ağrısı (otitis media və ya otit) orta qulağın infeksiyası (bakterial infeksiya ilə iltihabı) xəstəliyidir. Xəstəlik əksər hallarda yuxarı tənəffüs yollarının infeksiyaları – soyuqdəymə və qripdən sonra törənir. Respirator allergiyalar da burun boşluğunda uzun müddət durğunluq yaratmaqla qulaq ağrısına səbəb ola bilir.
Qulağın daxili və xarici hissəsi
İnsan qulağı anatomik cəhətdən bir neçə şöbəyə bölünür və hər bir şöbənin özünəməxsus funksiyaları və xəstəlikləri var.
Məlum olduğu kimi, qulaq üç hissədən ibarətdir: xarici, orta və daxili qulaq. Bizim “qulaq” adlandırdığımız əslində xarici qulaqdır. Ümumilikdə, qulağın müəyyən şöbəsinin iltihabi prosesi otit adlanır.
Qulağa birbaşa aid olan xəstəliklərsə daxili və orta otitlərdir. Daxili otitlərə (labirintit) az rast gəlinsə də, çox təhlükəli xəstəlikdir. Xəstəlik əsasən sərbəst əmələ gəlmir, daha çox orta otitin və ümumi infeksion xəstəliklərin ağırlaşması hesab olunur. Çox zaman bir və ya hər iki qulaqdan ifrazatın olması və ağrı məhz orta otitlə bağlı olur.
Orta qulağın problemləri
Orta otitlər daha çox yayıldığına görə, “otit” termini işlənərkən də əksər hallarda orta qulağın iltihabı nəzərdə tutulur.
Qeyd etdiyimiz kimi, orta qulaq iltihabının əmələ gəlməsi tez-tez yuxarı tənəffüs yollarında baş verən infeksion xəstəliklərlə əlaqədar olur. Burada da ümumi infeksion xəstəliklər, məsələn, kəskin respirator virus infeksiyası və immun sistemin zəifləməsi mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Bununla yanaşı, burun-udlaqda baş verən hipertrofik rinit, adenoid və burun çəpərinin əyriliyi kimi patologiyalar da otitlərin əmələ gəlməsinə zəmin yaradır.
Orta qulaq əsasən təbil boşluğundan ibarət olduğundan iltihabın bir səbəbi də bu boşluqda təzyiqin dəyişməsidir. Məsələn, suda üzərkən və ya suya baş vurarkən, hündürlüyə qalxarkən (enərkən) atmosfer təzyiqinin kəskin dəyişməsi təbil boşluğundakı təzyiqə təsir edir və nəticədə buradakı selikli qişanın zədələnməsinə və iltihabi prosesin yaranmasına səbəb olur.
İnsan otitlə hər yaşda xəstələnə bilər. Xəstəlik daha çox uşaqlarda müşahidə olunur. O sadə səbəbdən ki, uşaqlarda ağız və qulaq boşluqlarını birləşdirən boru anatomik olaraq yaşlılara nisbətən qısa, geniş və horizontal olması ilə əlaqədardır. Bu halda zərərli patogenlər qulağın belə nisbətən həssas sahələrinə – orta qulağa daha asanlıqla keçərək infeksiyaya səbəb olurlar. Qulaq ağrısı oğlan uşaqlarında qızlara nisbətən daha çox rast gəlinir.
Kəskin və xroniki otit
Orta qulağın otiti gedişinə görə kəskin və xroniki olur. Kəskin otit eşitmə borusu da daxil olmaqla orta qulağın bütün hissələrində gedən iltihabi prosesdir. Kəskin otitdə damcı dərmanlarının bir faydası olmur. Kəskin otit 3 həftə müddətində davam edir, xroniki otit 3 aydan uzun çəkə bilir.
Xroniki qulaq ağrısı əziyyətdir. Xroniki otitdə qulaqın pərdəsi əksər hallarda deşilir, qulaqdan pis qoxulu axıntı, çirk gəlir. Eşitmə azalır və ya itir.
Adətən orta otit müxtəlif infeksiya xəstəliklərində eşitmənin itməsinə aparmır. Lakin irinli orta otit orta qulağın marofunksional struktrunu dağıtmaqla buna səbəb ola bilər.
Əlamətləri
Xəstələrin şikayətləri qulaqda və qulaqətrafına yayılan ağrılar, qulağın tutulması, eşitmənin zəifləməsi, küy, temperatur və bəzən qulaq pərdəsinin deşilməsi ilə müşahidə olunan ifrazatın və irinin gəlməsindən olur. Lakin xəstədə bu göstərilən şikayətlərin hamısı eyni zamanda müşahidə olunmaya da bilər.
Müalicə
Qulaqda ağrı peyda olandan iki gün sonra azalmırsa, dərhal həkimə müraciət etmək lazımdır. Otiti özbaşına müalicə etmək onun daha da ağırlaşmasına səbəb ola bilər. Odur ki, müalicə üsullarını yalnız həkim müəyyən etməlidir. Qulaq ağrısını LOR (burun-boğaz-qulaq) həkimi müalicə edir.
Qulağın müalicəsi yerli və ümumi aparılır. Yerli müalicə kimi antiseptik məhlullar, antibiotik damcılar, ağrıkəsicilər və iltihab əleyhinə hormonlar istifadə olunur. Qulağı isti saxlamaq və burun tənəffüsünü yaxşılaşdırmaq üçün tədbirlər həyata keçirilir.
Ümumi şəkildə isə antibakterial terapiya, sulfanilamid preparatları və immunitetin yüksəlməsinə kömək edən vasitələrdən istifadə olunur.
Bununla yanaşı, burun tutulmasına səbəb olan faktorlar (adenoidlər, burun çəpərinin əyriliyi, allergik rinitlər və s.) varsa, onlar da aradan qaldırılmalıdır. Əgər aparılan müalicə fonunda yaxşılaşma müşahidə olunmazsa, əksinə, prosesin xronikləşməsi və beyindaxili ağırlaşma əlamətləri müşahidə olunarsa, irinin cərrahi yolla xaric edilməsi vacibdir.
Qulaq məlhəmi – qara zirə yağı
Qara zirə infeksiyalara qarşı təsirli vasitədir və orta qulağın iltihabının müalicəsi üçün də məqsədəuyğundur.
Bir neçə damcı saf qara zirə yağını göz damcısı pipeti ilə götürüb qulaq keçəcəyinə damızdırın. Həmçinin qulaqarxası nahiyəyə sürtərək masaj edin.
Qara zirə qulaq nahiyəsinə damızdırılmadan öncə soyuqdəymənin qalıqlarını tamamilə aradan qaldırmaq üçün C vitamini ilə zəngin qidaları qıbul etməklə immun sistemini gücləndirmək məsləhətdir. Siqareti buraxın və ya ən azı azaldın.
Məlhəmin resepti:
– 2 xörək qaşığı (30 ml) qara zirə yağı;
– 2 xörək qaşığı (30 q) üyüdülmüş qara zirə toxumları.
Qara zirə yağını qaba tökərək soba üzərində ehtiyatla isidin, sonra qara zirə toxumlarını əlavə edin və soyuyanadək gözləyin.
Məlhəmi gündə 3 dəfə xarici qulaq keçəcəyinə çəkin. Bu resept sinusit və soyuqdəymələr üçün də effektlidir.
Təbabətdə qulaq ağrısı üçün müalicə
Nar
Turş nar dənələrini əzib şirəsini qaynatdıqdan sonra, onu eyni miqdarda bal ilə qarışdırıb qulağa damcılayırlar
Şirin nar dənələrini şərabda qaynadıb, əzib sonra qulağa məlhəm şəkildə qoyanda təsiri yaxşı olur.
Sarımsaq
Yumurta sarısını qulağa damcıladanda ağrı sakitləşir. İltihablı ağrıları kəsmək üçün yumurtanın ağını və sarısını gül yağı ilə qarışdırıb, təpitmə kimi qulağa çəkmək çox xeyirlidir.
Balqabaq tumu