Qızdırma bədənimizdə baş verən kompleks bir reaksiyadır ki, əsasən infeksiya, iltihab, xəstəlik və ya bəzi dərmanların yan təsirləri nəticəsində meydana gəlir. Bu bloq yazısında insan bədənində qızdırmanın necə baş verdiyini, onun simptomlarını, səbəblərini və müalicə üsullarını dərinləşdirərək izah edəcəyik.

Qızdırma və əhəmiyyəti

Qızdırma adi halda bədən temperaturunun 37°C-dən yuxarı qalxması ilə xarakterizə olunur. Bu, bədənin infeksiyalara və xəstəliklərə qarşı mübarizəsinin bir hissəsidir. Qızdırma immunitet sisteminin aktiv olduğunu və bədənin xəstəliklərlə mübarizə etdiyini göstərir.

Qızdırmanın mexanizmləri

Hipotalamusun rolu

Bədən temperaturumuzu tənzimləyən əsas orqan hipotalamusdur. Qızdırma zamanı hipotalamus bədən temperaturunu yüksəltmək üçün işarələr göndərir. Bu, xəstəlik törədicilərinə qarşı mübarizədə effektivdir, çünki bəzi mikroorqanizmlər yüksək temperaturda yaşaya bilmir.

Pirojenlər

Pirojenlər qızdırmanın baş verməsində əsas rol oynayan maddələrdir. Bunlar bədənə xarici (bakteriya, virus) və ya daxili (iltihablı hüceyrələr) mənbələrdən gələ bilər. Pirojenlər hipotalamusa təsir edərək bədən temperaturunu yüksəltməyə səbəb olur.

Qızdırmanın simptomları

Qızdırma ilə birlikdə sıx görülən simptomlar aşağıdakılardır:

• Baş ağrısı
• Titrəmə
• Tərləmə
• Ümumi halsızlıq
• Əzələ ağrıları

Bu simptomlar bədənin infeksiya və ya xəstəliklə mübarizə apararkən göstərdiyi reaksiyalardır.

Qızdırmanın səbəbləri

Qızdırmanın ən geniş yayılan səbəbləri arasında infeksiyalar (virus, bakteriya, parazit), iltihablı xəstəliklər, bəzi dərmanların yan təsirləri və xərçəng kimi xəstəliklər yer alır.

Müalicə yanaşmaları

Qızdırmanın müalicəsi, əsasən onun səbəbinə bağlıdır. Sadə qızdırmalar üçün istirahət, bol su içmək və antipiretik (qızdırmanı azaldan) dərmanlar tövsiyə olunur. Əgər qızdırmanın arxasında daha ciddi bir səbəb varsa müalicə həmin səbəbə yönəlik olmalıdır.

Qızdırmanı evdə müalicə etikdə nəzərə alınmalı məqamlar

Qızdırmanı evdə müalicə edərkən ən vacib məqam simptomları yüngülləşdirmək və ehtimal olunan ciddi səbəblər üçün peşəkar tibbi məsləhət almaqdır. Bu baxımdan aşağıdakı tövsiyələrə əməl etmək faydalı olar:

• Bol su içmək: Qızdırma zamanı bədən daha çox maye itirir. Dehidrasiyanın qarşısını almaq üçün bol su və ya elektrolit içkiləri içmək mühümdür.
• Otaq temperaturunu normal saxlamaq: Çox isti və ya çox soyuq mühit qızdırmanın simptomlarını daha da pisləşdirə bilər. Otağın temperaturunu rahat və sabit bir səviyyədə saxlamağa çalışın.
• Yüngül geyinmək: Çox qalın geyinmək və ya örtünmək bədənin istiliyinin atmasını çətinləşdirir. Yüngül və rahat geyimlərə üstünlük verin.
• İstirahət: Qızdırma ilə mübarizə aparmaq üçün bədən enerjiyə ehtiyac duyur. Mümkün qədər çox istirahət edin.
• Antipiretik dərmanlar: Qızdırmanı azaltmaq üçün parasetamol və ya ibuprofen kimi antipiretik dərmanlardan istifadə edilə bilər. Bununla birlikdə hər hansı dərmanı istifadə etməzdən əvvəl tibbi məsləhət alınması mühümdür.

Qızdırma ilə mübarizədə immunitetin rolu

Qızdırma, əslində bədənin xəstəliklərə qarşı mübarizəsində mühüm rol oynayan immunitet sisteminin bir parçasıdır. Yüksək bədən temperaturu bəzi patogenlərin məhv edilməsinə kömək edir və immunitet sisteminin daha effektiv işləməsinə imkan verir. Buna baxmayaraq, çox yüksək və ya uzunmüddətli qızdırma, xüsusilə uşaqlar və yaşlılar üçün təhlükəli ola bilər və peşəkar tibbi müdaxiləni tələb edir.

Nəticə

Qızdırma bədənin infeksiya və xəstəliklərə qarşı qoyduğu təbii bir reaksiyadır. Onun baş vermə mexanizmləri, simptomları, səbəbləri və müalicə yolları hər kəs üçün faydalı biliklər təqdim edir. Qızdırma ilə mübarizədə əsas məqsəd onun səbəbini müəyyən etmək və uyğun müalicəni təmin etməkdir. Evdə qızdırma müalicəsi zamanı sadə və effektiv qaydalara əməl etmək simptomların yüngülləşdirilməsinə və daha tez sağalmağa kömək edə bilər. Bununla birlikdə qızdırma uzunmüddətli və ya çox yüksək olarsa peşəkar tibbi yardım almaq vacibdir.