Qanda "-" və "+" rezuslar
1940-cı ildə isə insan qanında rezus amilin kəşf edilməsi həmin xəstəliyin səbəbini aydınlaşdırdı.
Əks cisimlər hamiləlik dövründə də əmələ gələ bilər. Belə təsəvvür edək ki, qanı rezus mənfi olan hamilə qadının bətnində qanı rezus müsbət olan döl artıb inkişaf edir. Hamiləliyin inkişaf dövründə uşaq ananın bədəni ilə müvəqqəti üzv olan ciftlə əlaqə saxlayır. Uşağın normal inkişafı üçün lazım olan qida maddələri anadan uşağa cift vasitəsilə keçir. O, dölü karbohidrogen, yağ, zülal, duz, vitamin, su və başqa maddələrlə təmin edib, dölün və hamiləliyin düzgün inkişafı üçün xüsusi harmonlar hazırlayir, qanı karbon qazı və qalıq maddələrdən təmizləyir, orqanizmi oksigenlə zənginləşdirir. Cift bir növ dölün «ağciyər» və «böyrəklərini» əvəz edir. Bir sıra mikroorqanizmlərin, zərərli maddələrin qan vasitəsilə dölə, döl eritrositlərinin isə ananın orqanizminə və əksinə keçməsinə mane olur.
İndi biz yuxarıda misal gətirdiyimiz hadisəyə qayıdaq. Belə fərz edək ki, ananın qanı rezus mənfi, dölünkü isə rezus müsbətdir. Döl eritrositlərini ananın qanına keçirməmək qabiliyyəti ciftdə pozulduqda dölün eritrositləri ananın qan dövranına daxil olur və nəticədə anada döl eritrositlərinə qarşı əks cisimlər əmələ gəlir. Həmin əks cisimlər anadan ötrü zərərli deyildir. Çünki onun eritrositlərində rezus müsbət amil yoxdur. Lakin əmələ gəlmiş rezus əks cisimlərlə dölün qan dövranına daxil ola bilər. Deməli dölün bədənində rezus müsbət xüsusiyyətə malik olan eritrositlər, əks cisimlərlə birləşərək parçalanırlar. Eritrositlərin parçalanması nəticəsində dölün inkişafı pozulur. Nəticədə təkrarən uşaqsalma, dölün ana bətnində tələf olması, uşağın ölü doğulması, onun ağır formada sarılıq və ya qansızlıq ilə anadan olması müşahidə edilir. Bu xəstəliklər hemolitik xəstəlik adlanır.
Rezus amil valideyinin irsi xüsusiyyəti olub, dölə verilir, hamilə qadının qanı rezus mənfi, dölün qanı isə rezus müsbət xüsusiyyətə malikdirsə, deməli bu xüsusiyyət dölə atadan keçmişdir.
Rezus mənfi xüsusiyyətə malik qadınlar rezus müsbət kişidən ilk dəfə hamilə olduqda doğulan uşaq sağlam olur. Bunu onunla izah etmək olar ki, rezus mənfi xüsusiyyətə malik olan ananın bədənində əks-cisimlər əmələ gəlməsi üçün müəyyən müddət lazımdır. İkinci hamiləlik dövründə isə əks-cisimlər artır ki, bu vaxt döl daha çox zədələnir.
Rezus amilin xüsusiyyəti dölün qanında hamiləliyin bir-iki aylığından müşahidə edilir. Abort zamanı rezus amili dölün eritrositləri ilə birlikdə ananın qanına keçərək əks-cisimlər əmələ gətirə bilər.
Qanı rezus mənfi olan qadınlar özlərini ilk hamiləlik zamanı abortdan qorumalıdırlar. Əks halda gələcək uşaqların həyatı təhlükədə qala bilər.
Deyilənlərdən belə nəticəyə gəlmək olar ki, yuxarıda qeyd etdiyimiz hadisədə körpənin ölməsinin əsas səbəbi rezus mənfi qanı olan qadının ilk hamiləliyi pozmasıdır. Qanları rezus mənfi olan qadınlar hamiləliyin ilk günlərindən həkim nəzarəti altında olmalıdırlar.
Belə bir sual meydana çıxır: bəs qadınlar rezus amilə dair məlumatı hamiləlikdən qabaq haradan ala bilərlər? Əlbəttə rezus mənfi qanı olan qadınlara və ya xəstələrə vaxtında təcili tibbi yardım göstərmək üçün onların qan qrupuna və rezus amilinə dair məlumatın əvvəlcədən olmasının böyük əhəmiyyəti vardır. Qanuna görə bütün vətəndaşların razılığı ilə qanın qrupu və rezus amil haqqında onların pasportunda, doğüm şəhadətnamələrində, habelə vətəndaşın şəxsiyyətini müəyyən edən başqa sənədlərdə qeydlər edilməsi yerli səhiyyə orqanlarına bir vəzifə kimi tapşırılmışdır.
Dövlət əhəmiyyətinə malik bu mühüm işə ciddi yanaşmaq lazımdır. Bu isə həm böyüklərin, həm də uşaqların sağlamlığının qorunması deməkdir.
Gəlin bütün bu yazılanlara riayət edək ki, gələcəkdə sağlam övlad dünyaya gətirək, cəmiyyətimizə sağlam nəsillər bəxş edək.
Allahın köməkliyi ilə...
0 şərh