Uşaqlarınızla vaxt keçirin
Uşaqlarınızla tez-tez vaxt keçirməlisiniz. Problemlərini dinləməli və onların xoşladığı işlərə maraq göstərməlisiniz. Ən əhəmiyyətlisi isə danışarkən uşağa biganə yanaşmayın, onu diqqətlə dinləyin. Bununla övladınızın şəxsiyyəti haqqında məlumat toplayarsınız. Sizin bu davranışlarınız sayəsində digərlərinə dəyər verməyi və maraq göstərməyi öyrənəcək.

Sizin üçün nə qədər qiymətli olduğunu deyin
Psixoloqların araşdırmalarına görə, bir çox uşaq valideyni üçün nə qədər əhəmiyyətli olduğunun fərqində deyil. Sizin üçün nə qədər qiymətli olduqlarını hiss etdirmək kifayət deyil, bunu onlara söyləməlisiniz. Əks təqdirdə uşağınız dəyərli olduğunu və ya sevildiyini hiss etməz.
Davamı →

Yetişməmək – tez-tez rast gəlinən və bir çox valideynlərin şikayət etdiyi problemdir. Lakin, bu problemin kökləri mədəniyyətimizdə qaynaqlanır. Biz, uşağa fərdiləşmə prosesində necə kömək edə biləcəyimizi anlamırıq.

Bu məsələnin cavabı uşağın hər yaşında aktualdır. Bu, ilk növbədə tələblərin yox, ehtiyacların ödənməsidir. Ehtiyacların ödənməsi öz növbəsində zəruri səviyyəni keçməlidir. Biz həmişə uşağa ehtiyacı olduğundan artığını verməliyik. Əgər onun qucağa ehtiyacı varsa, onu daha sıx qucaqlamalıyıq.
Davamı →

Son zamanlar bir çox valideynlər arasında belə bir tendensiya dəb halını alıb – “Uşağı vurmuram, əvəzində qışqırıram. Bu ki, vurmaqdan yaxşıdır”. Türkiyəli psixoloq Adəm Günəşin sözlərinə əsasən, çox sərt və yüksək səslə bağırmaq uşağın ürəyində çox dərin yaralar açır. Odur ki, bu cür bağırmağın döyməkdən heç bir fərqi yoxdur. Döyüldükdə də uşaq döyüldüyü üçün deyil, ürəyi ana-ata tərəfindən qoparıldığı və içinə qorxu düşdüyü üçün ağlayır.

Bir anlıq düşünün: övladımız bir kəsdən qorxduqda və ya kimsə tərəfindən incidildikdə bizim üstümüzə qaçır. İncidən şəxs özümüz olduqda isə biz uşaqlarımızın ümidsizliyə qapılmasına səbəb ola bilərik.
Davamı →

Evdə, restoranda, parkda, alış-veriş mərkəzində və ağılınıza gələ biləcək hər yerdə uşaqların əlində netbuk, telefon, planşet görürük. Bəzi valideynlər uşaqları müasir smartfonlardan uzaqlaşdırmaqda çətinlik çəkirlər. Elmi texniki tərəqqi uşaqları öz aludəçisinə çevirib. Lakin qurtuluş yolu var. Bunun üçün uşaqlarınızla birlikdə oyunlar oynaya bilərsiniz.

Mahnını tap
Uşağa bildiyi bir mahnını zümzümə edin, hansı mahnı olduğunu tapıb desin.

Hansı var, hansı yoxdur?
Masanın üzərinə bir neçə əşya qoyun. Uşağa diqqətlə baxmasını deyin. Sonra gözlərini bir bezlə bağlayın və əşyalardan birini gizlədin. Sonra gözlərini açın və ondan hansı əşyanın olmadığını soruşun.

Mən kiməm?
Ağılınızda bir heyvan seçin. Uşaq sizə o heyvanın xüsusiyyətləri haqqında suallar versin. Cavablarınıza əsasən hansı heyvan olduğunu təxmin etməyə çalışsın.
Davamı →

Sirr deyil ki, bəzən böyüməkdə olan oğlan uşağının yeganə tərbiyəçisi ana olur. Bunun çoxsaylı səbəbləri ola bilər. Ancaq psixoloqların fikrincə, belə analar bir qayda olaraq eyni səhvlərə yol verirlər.

Birinci səhv – həddən artıq qayğı göstərmək. “Ana uşağı” ifadəsi də məhz buradan yaranır. İfrat dərəcədə qayğı və “hiperhimayə” oğlan uşağını böyük həyat üçün tamamilə yararsız edir.

İkinci səhv – əgər ana təkrarən öz xoşbəxtliyi naminə deyil, yalnız uşağının atası olsun deyə ərə gedirsə, bu, böyüməkdə olan oğlan uşağında ailə haqqında təsəvvürlərin formalaşmasına təsirsiz ötüşə bilməz. Hətta ola bilər ki, qeyri-səmimi münasibətlər fonunda bu təsəvvürlər təhrifə məruz qalsın.
Davamı →

Uşaqla bir yerdə yemək hazırlamaq onun koqnitiv (idrakının) inkişafına yardım edir. Anaya mətbəxdə kömək etməklə balaca həyat üçün vacib təcrübə qazanmış olur: məsuliyyətli və sərbəst olmağı öyrənir. Mətbəxdə balanızla birgə keçirilən vaxtın əyləncəli və sevincli olmasını istəyirsinizmi? Məqalədə bu haqda danışacağıq. Mətbəxdə uşağın olması bir çox analar üçün dəhşətli yuxu kimi təsəvvür edilə bilər. Onlar qorxurlar ki, birdən uşaq nə isə qırar və ya dağıdar.

“Mətbəx uşaqlar üçün oynamaq yeri deyil” fikrində olub düşünürlər ki, balacanın “yardımından” sonra bütün günü mətbəxi təmizləməyə məcbur olacaqlar. Ən rahat yolu uşaqları cizgi filmlərinin qarşısında oturdub özləri hər şeyi tezbazar hazırlamaqda görürlər. Lakin analar uşaqla birgə yemək hazırlamağın nə qədər faydalı və əyləncəli olduğunu bilsələr, arada bunu təcrübədən keçirərlər.
Davamı →

Uşaqların inkişafında bağçaların rolu əvəzolunmazdır. Bəs uşaqlarımızı hansı bağçaya əmanət edəcəyimizə necə qərar verək? Uşaq inkişafı üzrə mütəxxəssislərin fikrinə əsaslanaraq, bağça seçərkən aşağıdakılara diqqət edilməyi məsləhət olunur:

Bağçada neçə uşaq var? Standartları nələrdir?
Bir çox yeri gəzib bunları öyrənməli ona görə qərar verməlisiniz. Orada bir neçə saat qalıb müşahidə edə bilsəz daha yaxşı olar. Beləliklə bağçayla əlaqədar daha dəqiq bir məlumat əldə edərsiniz. Uşağınızın nələrə ehtiyac duyacağını açıq şəkildə bağça rəhbərliyinə bildirin və bağçanın bu ehtiyaclara cavab verib verə bilməyəcəyini soruşun. Əgər uşağınız enerjili və hərəkətlidirsə həyətdə geniş oyun sahəsinin olub-olmamasına diqqət edin.
Davamı →

Hər hərəkətinin, hər sözünün ayrı bir anlamı varsa sizcə bu nəyin işarəsidir? Yoxsa balacanız dahi olmaq yolundamı addımlayır? Bir çox valideynlər uşağının digərlərindən bir addım öndə olduğunu düşünməyə meyilli olurlar.

“Bayaq nə dedi eşitdin?”, “bax necə şəkil şəkir?”, “gözlərindən sanki ağıl fışqırır”, “ bu uşaq axırda alim olacaq baxarsan” cümlələri bir çoxunuza yad deyil. Hər uşağın özəl olduğu və fərqli bacarıqlara malik olduğu bir həqiqətdir. Ancaq doğurdan da istedadlı olduğunu anlamaq üçün məktəb çağının başlaması lazımdır.
Davamı →

Məktəb yaşına qədər uşaqların fiziki və zehni inkişafının əsas vasitəsi oyundur. Əsas məsələ uşaqla nə qədər oyun oynadığınız deyil, necə və hansı oyunları oynadığınızdır.

Yəni əsas olan kəmiyyət deyil, keyfiyyətdir. Özünüzü övladınızla oynamağa məcbur etməyin. O, canınızın sıxıldığını bilir və hiss edir. Oyun zamanı sizin özünüzə də maraqlı olan məşğuliyyətləri seçməyə çalışın.

Birlikdə olan oyunlardan əlavə, uşaq özü də sərbəst şəkildə başını qatmalı və oynamalıdır. “Özüm edirəm”, “özüm kəşf edirəm” bir müddət sonra “özüm düşünürəm”-ə keçir. Siz uşağın əvəzinə onun fikir istiqamətini qurub, təyin edə bilməyəcəyinizə görə, yalnız “biz birlikdə” deyil, eyni zamanda “mən özüm” də olmalıdır.
Davamı →

Araşdırmalara görə, uşaq psixoloqları körpələrdə travma olmaması üçün valideynlərə bəzi cümlələri işlətməməyi məsləhət görürlər. Onların fikrincə körpənin neçə yaşının olması əhəmiyyətli deyil — o artıq hər şeyi, hətta səs tonunu belə ayırd edir.

1. Heç nəyi bacara bilmirsən, əlindən bir iş gəlmir — Ver, mən edim!
Psixoloqlar təsdiq edirlər ki, bu cümlə uşağı travmaya məruz qoyur və qabaqcadan onu uğursuzluq üzrə proqramlaşdırır. O özünü axmaq və kobud hiss edir, ana yenidən qışqıracaq deyə düşünərək, gələcəkdə təşəbbüs göstərməyə qorxur. İşlədilməsi lazım olan cümlə: "Özün etməyə çalış, əgər yardıma ehtiyacın olsa, mənə güvənə bilərsən".

2. Al, götür, təki sakit ol!
Bəzi valideynlər üçün çoxsaatlı qəmgin halda «Nə olar, ver də» sözlərinə səbr edib, dözmək çətindir. Lakin, istədiyi şeyi uşağa verməklə razılaşdıqda, valideynlər özləri belə istəmədən, uşağın bu cür düşünməsinə icazə verirlər: Ah-vay və yola gətirməklə hər şeyə nail olmaq olar və ananın «Yox» sözünü ciddiyə almaq lazım deyil. İşlədilməsi lazım olan cümlə: «Başa düşürəm ki, çox istəyirsən..., amma bilirsən ki, bunu sənə icazə verə bilmərəm.»
Davamı →