1. Yeni iqtisadiyyat

Rəqəmli inqilab istehlakçılara və sahibkarlara bir sıra yeni imkanlar ver­mişdir. Bugünkü istehlakçıların potensialını nəzərdən keçirək.

  • Alıcılıq qabiliyyətinin əhəmiyyətli dərəcədə artımı. Kompüter mausu­nun bircə dəfə sıxılması ilə istehlakçılar və korporativ alıcılar rəqiblərin qiymətlərini və məhsulların xüsusiyyətlərini müqayisə edə, öz suallarına cavab ala, məhsul ala və hətta, əgər «bazarlıq» etmək istəyən varsa,  öz qiymətlərini belə təqdim edə bilərlər.
  • Məhsul və xidmətlərin rəngarəngliyinin genişlənməsi. Insanlar internet va­sitəsilə ürəkləri nə istəsə, onu sifariş edə bilərlər: mebel, pal­taryuyan maşın, menecment üzrə məsləhətləşmə və hətta tibbi məsləhətlər. Bun­dan başqa əmtəəni dünyanın istənilən nöqtəsindən sifariş etmək mümkündür.
  • Informasiyanın həcminin böyük olması: hər yerdən hər şey haqqında. Onlayn rejimdə insanlar istənilən ölkənin istənilən qəzetini oxuya, en­sik­lopediyalara, lüğətlərə, tibbi infor­ma­si­yalara, kinoreytinqlərə, isteh­lak məhsullarının testləşdirilməsinin nəticələrinə və başqa in­formasiya mənbələrinə daxil ola bilərlər.
  • Sifarişlərin qarşılıqı təsirinin, yerləşdirilməsinin və əldə edil­məsinin asan­laşması. Alıcılar günün 24 saatı, həftənin 7 günü, evlərində, ofis­lərində, mobil telefon vasitəsilə sifariş yerləşdirə və ya evlərində və ya ofislərində oturaraq sifariş qəbul edə bilərlər.
  • Məhsul və xidmətlər haqqında rəylərin müqayisə edilməsi imkanı. Ixti­saslaşmış saytların forumlarında müştərilər onları maraqlandıran məsələlər üzrə informasiya və fikir mübadiləsi edə bilərlər.

Yeni iqtisadiyyat kompaniyalar üçün yeni imkanlar açmışdır. Birincisi, onlar nəhəng coğrafi sahəyə malik olan yeni, güclü infor­masiya və əmtəənin irə­lilədilməsi kanalları əldə etmişlər. Bir və ya bir neçə saytın səhifələrində kom­paniya öz məhsul və xidmətlərini təsvir edə, öz tarixi, biznes fəlsəfəsi, iş yerləri haqqında danışa, səhmdarları ma­raqlandıran informasiyalar təqdim edə bilər. Grainger kimi kompaniyalar öz saytlarında qalın kataloqlar yerləşdirirlər ki, bunların də köməyilə dünyanın hər yerindən olan müştərilər müxtəlif əmtəələri axtara və sifariş edə bilirlər.
Ikincisi, kompaniyalar bazarlar, müştərilər, perspektivlər və rəqiblər haq­qın­da daha tam və zəngin məlumat ala bilərlər. Internetdən istifadə etməklə marketinq tədqiqatlarının aparılması vasitəsilə marketoloqlar fokus-qrupları formalaşdıra, sorğu vərəqələri paylaya və başqa yollarla nəticə informasiyaları toplaya bilərlər.
Üçüncüsü, kompaniyalar daxili kommunikasiyaları asanlaşdıran və sürət­ləndirən daxili şəbəkələrdən (Intranet) istifadə edirlər. Bu işçilərə bir-birilərilə məsləhətləşməyə, istehsaldan ayrılmadan öyrənməyə (təhsil almağa), daxili istifadə üçün nəzərdə tutulmuş təlimat və yaddaş qeydlərini yeniləşdirməyə və daxili mənbələrdən lazımi informasiyanı əldə etməyə imkan verir. Bundan başqa, kompaniya Internetdən həmçinin işçi heyətin toplan­ması, daha səmərəli danışıqlar aparılması və işgüzar əməliyyatların həyata keçirilməsi üçün müştərilər və potensial əməkdaşlar ilə ikitərəfli kom­mu­nikasiya kimi is­tifadə edə bilərlər. Ekstraşəbəkələr (müxtəlif kom­pa­niya­ların korporativ şəbə­kə­­lə­rini birləşdirən iri şəbəkələr) informasiya gön­dərilməsi və əldə edilməsi, sifarişlərin yerləşdirilməsi və ödəmələrin daha effektiv şəkildə təşkil edilməsi məqsədilə malgöndərənlər və distribyuterlərlə əlaqə saxlamağa imkan verir.
Dördüncüsü, marketinq üzrə mütəxəssislər müştərilər tərəfindən tələb edilən reklam elanlarını, kuponları, nümunələri və informasiyaları daha effektiv formada göndərə bilərlər. Onlar, həmçinin daxili məlumatlar baza­sına və başqa mənbələrə əsasən konkret müştəri üzrə təklifləri, xidmət və müraciətləri uzlaşdıra bilərlər. Bütün kompaniyalar eyni zamanda həm alıcı, həm də satıcı olduqlarından, onlar Internet vasitəsilə rəqiblərin qiymətlərini müqayisə etmək və onlayn hərraclar üzrə materialları satın almaq və ya öz şərtlərini təklif et­məklə əhəmiyyətli dərəcədə qənaət emək imkanı əldə etmiş olurlar. Nəhayət, kompaniyalar logistikanı nəzərə çarpacaq dərəcədə təkmilləşdirə və məsrəfləri azalda, həmçinin onlayn rejimində informasiya mübadiləsi vasitəsilə xidmət göstərilməsinin, sifarişlərin yerləşdirilməsinin, əmə­liy­yatların aparıl­ma­sının, kom­­paniyalar, onların biznes üzrə əməkdaşları və müştəriləri arasında ödə­mə­lərin həyata keçirilməsinin dəqiqliyini və keyfiyyətini yüksəldə bilərlər.
Əgər sənaye inqilabı əsri kütləvi istehsal və kütləvi istehlak, əmtəələrlə dolub-daşan mağazalar, hər yerdə qarşılanan reklam və qarşısıalınmaz sayda çoxlu güzəştlərlə xarakterizə olunursa, infor­ma­siya əsri daha dəqiq istehsal səviyyəsi, daha məqsədəuyğun kom­mu­nikasiya və daha müvazinətli qiymət siyasəti təqdim edir. Bu kitabda marketinqin, bütün bu amillərin təsiri altında necə dəyişdiyini nəzərdən keçirəcəyik.
Hər şeydən əvvəl, marketinq insani və sosial təlabatların müəyyən və tə­min edilməsinə imkan verir. Marketinqin ən qısa təriflərindən biri belə səslənir: «Marketinq – başqa insanların təlabatlarının kompaniya üçün gəlirli şəkildə tə­min edilməsidir». Marketinq tədbirlərinin hansı firma tərəfindən həyata ke­çi­rilməsindən asılı olmayaraq, Procter & Gamble kompaniyasının insanların gö­zəl gülüşə sahib olmaları üçün «Crest Whitestrips» dişlər üçün ağardıcı zolaq­ları yaratması və ya Monster.com boş iş yerlərinə namizədlər və işverənlərin bir-birilərini daha asan tapmaları üçün onlayn xülasələr bazası yaratması və ya CarMax kompaniyasının alıcıların daha inamlı olmalarını təmin etmək məq­sə­dilə işlənmiş avtomobil ticarətinin yeni sis­temini yaratması kimi nümunələr təşəb­büskar insanların şəxsi və ya ictimai təlabatlarını gəlirli kommersiya imkanına çevirmək arzularını əks etdirir.2 Ancaq, zahirən sarsılmaz görünən Sears, Levi Strauss, General Motors, Kodak və ya Xerox kimi kompaniyalar müş­tərilərin yeni imkanları və yeni rəqiblərlə qarşılaşdıqda öz biznes-mo­del­lərinə yenidən baxmalı oldular. Kompaniya öz müştəri və rəqiblərini daim diq­qət mərkəzində saxlamalı, öz təkliflərini daimi olaraq təkmilləşdirməli, məqsədli bazarları dəqiqliklə müəyyən etməli və əmtəə təklifləri hazırlamalı, müştərilərin, səhmdarların, işçilərin, malgöndərənlərin və bölüşdürmə kanalı üzrə əmək­daş­ların uzunmuddətli dövrdə təmin edilməsi mövqeyində dayanıqlı şəkildə durmalıdır.

 

0 şərh