Dövlətin yaranması. Midiya əvvəllər müasir İranın mərkəzində yerləşən xırda vilayətlərdən ibarət ərazi idi. Vilayətləri canişinlər idarə edirdilər. E.ə. VIII əs — rin sonunda Midiyada Deyok adlı canişin dövlət yaratmağa təşəbbüs göstərdi. O, Ekbatan (Həmədan) şəhərini saldırdı və oranı Midiya dövətinin paytaxtı elan etdi.
 
Aşşur hökmdarları Midiyaya tez-tez hücum edir, onun vilayətlərini talayır, hətta əhalini xərac verməyə məcbur edirdilər. Əhali aşşurlara qarşı müqavimət göstərirdi. Midiyalıların aşşurra qarşı mübarizəsinə Kaştariti başçılıq edirdi. E.ə. 672-ci ildə Midiya tayfaları Aşşur dövlətinin əsarətindən xilas oldular. Onlar xırda vilayətləri bir mərkəzdə birləşdirib vahid dövlət yaratdılar.
Davamı →

Aşşur (Assur) dövlətinin yaranması. Babildən şimalda, Dəclə çayının yuxarı axarında Aşşur dövləti yaranmışdı. E.ə. IX-VIII əsrlərdə Aşşur Ön Asiyanın ən qüdrətli dövləti oldu. Onun ilk paytaxtı baş tanrının şərəfinə Aşşur adlandırılmışdı. Sonralar Aşşur hökmdarlarından biri paytaxtı Dəclə sahilindəki Ninevaya köçürdü.
Aşşur hökmdarları güclü ordu yaratmışdılar. Ordu piyada, süvari, köməkçi hərbi hissə, cəng arabası döyüşçüləri və kəşfiyyat dəstələrinə bölünürdü. Piyadalar qılınc və döyüş baltaları, süvarilər isə uzun nizə, yay-oxla silahlanırdılar.
Davamı →

Finikiyalılar Aralıq dənizinin şərq sahilində məskunlaşmışdılar. Ölkənin təsərrüfatında bağçılıq geniş yer tuturdu. Kəndlilər, əsasən, üzüm, xurma və zeytun becərirdilər. Onlar üzümdən çəkdikləri şərabı və zeytun yağını qonşu ölkələrdə taxıla dəyişirdilər.
Sahilboyu dağlar sidr və palıd meşələri ilə örtülmüşdü. Qiymətli tikinti materialı olan sidr ağacı Misirə və başqa ölkələrə göndərilirdi. Sidr ağacı müqəddəs hesab edilirdi.
Şəffaf şüşə Finikiyada icad olunmuşdu.
Davamı →

Babil dövlətinin meydana gəlməsi. E.ə. II minilliyin əvvəlində Mesopotamiyada Babil şəhər-dövləti yaranmışdı.
Qədim yunan müəllifləri öz əsərlərində bu şəhəri Vavilon adlandırmışlar. Akkad dilində şəhərin adı Bab-ili (Tanrının qapısı) yazılırdı.
Babil şəhəri Dəclə və Fərat çaylarının bir-birinə yaxınlaşdığı, su və karvan yollarının birləşdiyi ərazidə yerləşirdi. Belə əlverişli mövqedə yerləşdiyi üçün Babil inkişaf edərək ticarət mərkəzinə çevrilmişdi. Sonralar bir hökmdar bu şəhərin ətrafındakı əraziləri birləşdirərək dövlət yaratdı. Bu dövləti Babil adlandırırdılar.
Davamı →

Mesopotamiyanın təbiəti və əhalisi.Qədimdə Dəclə və Fərat çayları arasındakı düzənlik Mesopotamiya adlanırdı. Mesopotamiya yunan dilində «İkiçayarası» deməkdir. Bu ərazi münbit və məhsuldar torpaqlara malik idi. Türkdilli xalq olan şumerlər e.ə. VII—VI minilliklərdə Mərkəzi Asiya və Altay dağlarının ətəklərindən gələrək burada məskən salmışdılar.
Davamı →

Finikiyalılar Aralıq dənizinin şarq sahilində Misirdən və Cənubi Mesopotamiyadan gələn ticarət yollarının üzərində maskunlaşmışdılar. Qədim yunanlar Finikiyanı Foinike adlandırırdılar. Bu da «purpur ölkəsi» (tünd-qırmızı boyaq) deməkdir.
Finikiyalılara aiddir:
►Saffaf şüşənin hazırlanması
►Dəniz ilbizinin şirəsindən boyağın düzəldilməsi
►Ipək parçaların toxunması
►Yüksək keyfiyyətli gəmilərin düzəldilməsi
►Bagçılıq (üzumçülük, zeytunçuluq)
►Ticarət
Davamı →

Qədim yunanlar Dəclə və Farat çayları arasındakı ərazini Mesopotamiya adlandırırdılar. Mesopotamiya sözünün mənası "İkiçayarası" deməkdir. Mesopotamiyanın ən muhüm çayları Dəclə və Farat idi. Onlar vaxtaşırı daşır və ətrafın-dakı torpaqları gətirdikləri çöküntülərlə münbütləşdirirdi. Məhz buna görə də Mesopotamiya torpaqları məhsuldar olurdu.
Şumerlər Mesopotamiyanın cənubunda yasayırdılar. Onlar e. ə. VII — VI minilliklərdə Orta Asiya və Altaydan gələrək burada məskun-laşmişdılar. Mesopotamiyanın cənub hissasi "şumer ölkəsi" adlanırdı.

Ardı →

Misir Afrikanın şimal – şərqində yerləşir. Ölkənin ən mühüm su mənbəyi Nil çayi idi. Misirlilər Nil çayına «Boyiik gay» deyirdilər. Nil çayi hər il daşır və gətirdiyi lillə torpağı mün-bütləşdirirdi. Nilin gətirdiyi lilli torpaq asanliqla şumlamrdi. Misirlilər öz ölkösini «Qara torpaq» adlandırırdılar.
Nil vadisində yaşayan əhali öz yaşayış məntəqələrini və əkin sahələrini daşqından qorumaq üçün Nil sahili boyunca damba adlanan bəndlər tikirdilər. Misir əkinçiləri hündür yerlərdə yer-ləsən tarlaları suvarmaq üçün şadufdan istifada edirdilər.
Misirdə ilk dövlət qurumu «Nom» adlanırdı. Nom şahər və onun ətrafında meydana gəlmiş bir sıra yaşayış məntəqəsini əhatə edirdi. Nomlar ərazi, suvarma sistemi, mərkəzi şəhər və dinə malik idilər. Misir ərazisində 40 nom yaranmısdır.
Davamı →

Çinlilər öz ölkəsinə Çtun Qo, Çonun Xuan və s. deyirdilər. Çin adı hakimiyyətdə olmuş Sin sülaləsinin adı ilə bağlı idi. Çinlilərin həyatında Xuanxe və Yansızı çayları mühüm rol oynamısdır. Xuanxe çayı vaxtaşırı daşır və ətrafa böyük zərər vururdu. Məhz buna görə də Çiinlilər Xuanxe çayını «Gəzən çay», "Çinin bəlası" və «Min fəlakət çayı» adlandırırdılar.
Çinlilər əkinçilik, maldarlıq, sənətkarlıq və ipəkçiliklə məşğul olurdular. e. ə. VI — V əsrlərdə Çində dəmir emal edilmisdir.
Ardı →

E.ə. XVII əsrin sonunda üsyanlar zamanı Orta Şahlığın zəiflədiyi bir dövrdə şərqdən Misirə müxtəlif tayfa birləşmələri basqın edirlər. Misirə gəlmiş bu tayfaların etnik tərkibi müxtəlif olmuşdur. Qədim müəlliflərdən Manefon Misiri işğal etmiş bu tayfaları «hiksos» adlandırmışdı.
Qiksoslar müxtəlif köçəri tayfalardan ibarət idilər. Onlar Fələstin və Sina yanmadasında hərbi demokratiya mərhələsini yaşayırdılar. Kəskin sosial mübarizə Misiri daxilən zəiflətmişdi. Bundan istifadə edən hiksoslar tədricən Misir deltasına soxulmuşdular.
Misir əhalisi və ordusu qiksoslara müqavimət göstərə bilmədi. Qiksoslar Şimali Misirdə məskən saldılar, deltanın şərq hissəsindəki Avaris şəhərini istehkama və dövlətin paytaxtına çevirdilər. Qiksos hökmdarları da firon rütbəsini daşıyırdılar. Qiksos fıronları XV -XVI sülalələrə mənsub olmuşlar. Manefon və sonrakı antik müəlliflər altı qiksos hökmdarının adını çəkir, onların fəaliyyəti haqqında məlumat verirdi.

Ardı →