İnsanlarda dörd növ dad hissi var: şirin, duzlu, acı, turş. Yediyimiz və içdiyimiz hər qidada bunlardan birini mütləq ki hiss edirik. Bəs biz bu dadları necə hiss edirik? Limon ağzımızda turş dad buraxarkən, biz balın dadını şəkərli kimi qəbul edirik. Bəs dad duyğumuz necə işləyir, ləzzətləri fərqli şəkildə qavramağa imkan verir?

Heç dilimizin səthindəki çıxıntılara diqqət etmisinizmi? Dad duyğumuz olan dilimizin səthində papilla adlanan kiçik çıxıntılar var. Dad hissəcikləri papillada yerləşir. Papillalarda kemoreseptorlar adlanan xüsusi həssas hüceyrələr var. Bu reseptorlar dadların qavranılmasını təmin edir.

Dilimizin səthi papilla adlanan çoxlu kiçik çıxıntılarla örtülmüşdür. Papillaları yeməyin dadını aşkar etməyə imkan verən bir növ bədən sensoru kimi düşünə bilərik. Bu sensorun işləməsinə səbəb onun üzərindəki dad hissəcikləridir. Yeməyin ağızda parçalanması nəticəsində ayrılan kimyəvi maddələr dad hissəcikləri tərəfindən aşkar edilir. Yaranan siqnallar beyindəki dad mərkəzinə çatır və yeməklərin dadını belə hiss edə bilirik. Dadın hiss oluna bilməsi üçün yediyimiz yeməyin molekulları ağzını örtən selikdə, yəni tüpürcəkdə əriməlidir. Həll nəticəsində ayrılan kimyəvi maddələr xemoreseptorları stimullaşdırır, stimullaşdırılan reseptorlarda elektrik və kimyəvi dəyişikliklər baş verir. Yaranan siqnallar beyin qabığında yerləşən dad mərkəzinə ötürülür. Beləliklə, yeməyin dadı qəbul edilir. Dilin müəyyən hissələrinin müəyyən dad hisslərinə cavabdeh olduğunu söyləmək düzgün deyil, məsələn, dilin arxa hissəsi acı dadları, ön hissəsi şirin dadı, ön kənarları duzlu dadı, arxa kənarları isə turşu qəbul edir. Əslində, dad hissəciklərinin hər birində müxtəlif reseptor hüceyrələr bir arada mövcuddur və hər biri dörd dadın hamısını aşkar edə bilir. Yeməyin dadını dərk etməyimiz dad və qoxu hisslərinin bir-birini dəstəkləməsi nəticəsində baş verir. Buna görə də sinüzit, qrip, soyuqdəymə kimi səbəblərdən qoxu duyğumuz azaldıqda dad duyğumuz da mənfi təsirlənir. Həddindən artıq soyuq və ya isti yeməklər dəfələrlə istehlak edildikdə dad hissi də zədələnə bilər.