Рейтинг
+59.68

Körpəyə qulluq və analıq

37 üzv, 284 topik

Uşaqların gec dil açması

Danışmaq, ünsiyyət qurmaq insanın sosial həyatında önəmli proseslərdəndir. Səlist danışıq, aydın dil hər kəs tərəfindən xoş qarşılandığı halda kəkələmək, fikrini izah edə bilməmək, ən pis halda isə danışa bilməmək insanlar arasında elə də xoş qarşılanmır. Belə insanlar hər zaman ətrafdakılar tərəfindən «yazıq», «bəxti gətirməyən» adlandırılırlar.

Elə buna görə də körpənin dil açması valideynləri tərəfindən böyük bir sevinclə qarşılanır. Əksər ailələr isə uşaqlarının danışmaq ərəfəsində onların sadəcə susub baxmasını izləyirlər. Lakin hər susan uşaq sonuna kimi danışmayacaq, yaxud dilində qüsuru olacaq demək deyil. Vaxtında nəzarət olunan və aşkarlanan problemləri aradan qaldırılan uşaqlar gələcək həyatlarında da maneələrlə üzləşmirlər.

Nevroloji səbəblər, uşaqlarda anadan gəlmə spastik xəstəliklər, autizm uşaqların gec dil açmasına səbəb olur. Əsasında isə sinir sistemindəki pozğunluqlar durur. Menengit, zədə, damar mənşəli xəstəliklər, əzələ xəstəlikləri, beyinə təsir edən infeksiyalar da uşaqlarda dil və danışma pozuqluğuna səbəb olur.

Loqoped Fəxriyyə Babaşovanın sözlərinə görə, əgər uşaqda baş-beyinlə əlaqəli heç bir xəstəlik yoxdursa, onda uşağın gec danışması elə də qorxulu sayılmır: «Dəqiq olaraq bir yaş deyə bilmərik ki, bu yaşda uşaq mütləq danışacaq. Danışma yaşı uşaqdan-uşağa dəyişən bir prosesdir. Elə uşaq var ki, onlar 4-5 yaşlarında dil açır və heç bir dil problemi olmadan rahat fikrini izah edə bilir.


Ardı →

Körpənizi yelləyərək yatırmayın

Analar uşaqlarını yatıra bilməyəndə ya ayağında yatızdırır, ya da çox sürətlə yellədir. Lakin bu uşaqlarda ciddi təhlükə yaradır. Belə ki, beyin qanamasına səbəb olur.

Beyin pərdələri, beyin içində və ya kəllə ilə saç dərisi arasındakı bütün qanamalara beyin qanaması deyilir. Beyin qanaması əsasən dəhşətli zədə alanda baş verir. Travmadan sonra dəri altında qalan qanamalar uşaqların sağlamlıqlarını riskə atır.
Ardı →

Körpənin bələnməsi və geyindirilməsi

Körpənin birinci paltarı əlbəttə ki, uşaq bezi və bələkdir. Bələyə gəlincə, yaxşı olar ki, hava isti olanda nazik parça bələklərdən, soyuq havada isə flanel bələklərdən istifadə edəsiniz.

Yenidoğulmuş uşaqlar həyatının ilk günlərində əl və ayaqlarını elə vəziyyətdə saxlayırlar ki, sanki bununla onları necə bələmək lazım olduğunu özləri göstərir. Buna görə uşaqlara qoruyucu qolcuqları olan koftalar geyindirir, bədənin aşağı hissəsinə birdəfəlik bez qoyub əsgi ilə bələyirlər. Uşağın ayaqlarını bərk dartmırlar. 2 aylığından başlayaraq uşağa çiynində bağları olan kombinezonlar geyindirə bilərsiniz.

Həkimlər ilk günlərdən başlayaraq geniş bələmə tərəfdarlarıdır. Bu zaman uşağın ayaqları yarımaçıq, rahat vəziyyətdə olur və bud-çanaq oynağı düzgün inkişaf edir.

Uşaq sakitdirsə, onun əllərini bələməmək də olar. Əgər uşaq narahat yatırsa və əllərinin öz-özünə əmələ gələn hərəkətləri ilə özü özünü oyadacaqsa, onda əllərini də bələmək lazımdır.

Körpənin paltarlarının tikişi bayır üzdən olmalıdır ki, tikişlər dərini zədələməsin. Uşaq paltarları körpə üçün rahat olmalıdır. Təbii parçadan (pambıq) geyindirib-soyundurmada asan, gen qollar və enli yaxud düymələnən boyunluq seçimin əsas şərtləri olmalıdır.
Ardı →

Körpəm barmaqların ucunda gəzir...

Bir çox analar bu problemlə üzləşirlər. Təzə yeriməyə başlayan körpə barmaqların ucunda durur və yeriyir.

Uşaq niyə belə edir? Bu hər hansı xəstəlikdir? — analar yorulmadan bu sualları bir birinə, qohumlara, tanışlara verir. Nəticədə ana stress vəziyyətinə düşür, uşağa «düzgün» yeriməyi öyrətməyə çalışır, həkimləri gəzir və s.

Həkimlər belə hesab edirlər ki, yeriməyə başladıqda vaxtaşırı olaraq barmaqların ucunda yerimək, demək olar, bütün uşaqlar üçün xasdır və təbiidir. Belə hesab olunur ki, uşaq bu üsulla dünyanı dərk etməyə çalışır, daha böyük və hündür olmaq istəyir, bəzi hallarda özünü kimə isə oxşatmağa çalışır (hündürdaban ayaqqabıda gəzən anaya, balet iştirakçılarına və s.).

Müasir uşaqların bir çox hissəsi «xodunki»də yeriməyə öyrənir. Bir çox hallarda məhz «xodunki» uşaqda bu vərdişi formalaşdırır — uşağın ayaqları yerə dəymir və uşaq məcburən barmaqların ucunda gəzməli olur. Nəticədə belə vərdiş formalaşır.


Ardı →

Körpəninizi əmzikdən necə imtina etdirməli?

Uşağınız artıq böyüyüb, ancaq əmziyi hələ də ağzından yerə qoymur. Dəfələrlə əmzikdən əl çəkməsinə çalışsanız da bunu bacarmamısınızsa, bu məsləhətinə əməl edin. 

Körpənizin əmzikdən imtina etməsini istəyirsinizsə, bunu cəza kimi etməyin. Əksinə, əmziyi tərgidəndə onu mükafatlandırmalısınız.

Körpənizin əmzikdən istifadəsini azaldın
1 il ərzində sadəcə yatarkən əmzik istifadəsinə icazə verin.  1 ildən sonra tərgitməsinə çalışın.

Əmziyi tərgitməsini cəza kimi tətbiq etməyin
Əmziyi tərgidərkən sanki körpənizlə birgə qərar verirmişsiniz kimi onunla danışın. Əmziyi yastığın altına qoyub, sonra “mələklər gəlib apardı” deyə bilərsiniz.

Əmziyi tərgitdiyi üçün körpənizi mükafatlandırın
Böyüdüyü üçün onunla qürur duyduğunuzu, onunla fəxr etdiyinizi deyin.

Əgər əmzik vermədiyiniz üçün əsəbləşirsə, hisslərini ifadə etməsi üçün ona kömək edin. Qucaqlayın və artıq böyüdüyünü deyin.

Yazar: Fərizə Əhmədova


Davamı →

Gənc Analar üçün nələri bilmək vacibdir

1. Körpəni çarpayıdan götürməmişdən öncə əllərinizi onun kürək tərəfinə keçirib bir qədər gözləyin.Uşaq dayaq olduğunu mütləq hiss etməlidir.Eyni hərəkəti körpəni uşaq arabasına qoyduğunuz zaman da edin.

2. Əgər körpə diksinirsə, o zaman gecəlik əllərini də bələyin.

3. Ağlayan uşağı yedirtmək olmaz. İlk olaraq onu sakitləşdirmək lazımdır.Əks halda yemək yemə prosesi uşaq üçün zövq verməyəcək və o döşü pis götürəcək.


Ardı →

Uşaq oyunları

Övladınızla hansı oyunları oynamaq mövzusunda çətinlik çəkirsiniz?   Birlikdə doyunca əylənib, onunla yaxşı vaxt keçirmək, şənləndirmək, güldürmək və özünüzü xoşbəxt etmək üçün çoxlu oyunlar kəşf etməlisiniz. 

2-4 aylıq
2-4 aylıq uşaqla hansı oyunu oynamaq olar ki? Körpələrin altını dəyişdirəndə çox zaman ağlayırlar. Amma siz vəziyyəti öz xeyrinizə dəyişdirib onu güldürə bilərsiniz. İşarə barmağınızla göbək dəliyinin ətrafını dairə şəklində cızın, sonra ona şən bir mahnı oxuyun. Astaca uşağın göbəyinə toxunun və barmağınızı havada fırladıb “yaramazı tutdum” deyin.

5-8 aylıq
Bu oyunu məktəbəqədər uşaqlar çox sevir. Oyunun bəzi qaydalarını dəyişdirib 5-8 aylıq körpə ilə oynaya bilərsiniz. Çox hündür olmayan stola, ya da kresloya oturun. Uşağı dizlərinizin üstünə qoyub kreslonun kənarlarından tutun. Uşaqlara aid olan hər hansı bir mahnı oxuyun, ya da o şəraitə uyğun mahnı sözlərini özünüzdən uydurun. Mahnının nəqarətində ayaqlarınızla körpəni astaca yuxarı qaldırın.
Ardı →

Uşaqlarda kiçik qusma

7 ayınadək olan uşaqlarda qidanın bir hissəsinin geri qaytarılması (“kiçik qusma”) fizioloji, yəni normal hal hesab olunur.

Qidanın bir hissəsinin fizioloji olaraq geri qaytarılması (kiçik qusma) qəflətən başlayır və qarın əzələlərinin cüzi dərəcədə iştirakı ilə baş verir. Bu zaman qidanın hissəvi olaraq geri qaytarılması qida qəbulundan sonra 1 saatadək olan müddət ərzində baş verə bilər, qusma “fontan” şəklində (yəni təzyiq altında, axar şırnaq şəklində kənara atılmaqla) olmamalıdır.

Uşağı yedizdirdikdən sonra onu 20 dəqiqə şaquli vəziyyətdə saxlamaq lazımdır. Bu zaman hava tıxacı gəyirmə ilə xaric olur və ağızın kənarlarından isə az miqdarda süd də xaric ola bilər. Qidanın hissəvi olaraq geri qaytarılması (kiçik qusma) uşağın bədəninin vəziyyətinin dəyişməsi zamanı və ya hər hansı bir nəzərəçarpacaq səbəb olmadan da təkrar oluna bilər. Bəzi hallarda elə görünə bilər ki, geri qaytarılan qidanın miqdarı çoxdur. Ancaq onun əlamətləri yuxarıda qeyd edilən fizioloji “kiçik qusmalara” uyğun gələrsə, uşağın çəkisinin artması da normal olarsa – bu, normal hesab olunmalıdır. Təxminən uşağın 7-ci ayına yaxın olan müddətdə, qidanın hissəvi olaraq geri qaytarılması (“kiçik qusma”) keçib getmiş olur. Valideynlər aşağıdakı hallara diqqət yetirməlidirlər:

— qəbul edilən qidanın “fontan” şəklində geri qaytarılması uşaqda olan nevroloji pozulmaların əlaməti ola bilər. Buna görə də uşağı ilk növbədə nevropatoloqa göstərmək lazımdır. Nadir hallarda, bunun səbəbi həzm sistemində olan spazmlar da ola bilər ki, bu halda həkim-qastroenteroloqa müraciət etmək lazımdır;


Ardı →

Körpənizi yatıraraq yedirməyin

Bəzi analar körpəni qucaqlarına almaq əvəzinə, arxasına yastıq qoyaraq və ya yatıraraq yemək verirlər ki, onun sağ-solu kirlənməsin. Lakin bu cür yedirmə üsulu körpənin boğulmasına səbəb olur. Böyüklərin hər hansı qidanı yatdığı yerdə yeməsi mümkün olmadığı kimi, körpənin də bu cür qidalanması mümkün deyil. Belə hallarda körpələr ağciyərlərinə qida qaçması nəticəsində zökəm olurlar. Çünki ana südündən başqa uşağa verilən bütün qidalar hökmən sterilizə edilməlidir. Hər hansı bir qida maddəsinin sterilizə olunmadan ağciyərlərə qaçması bir çox infeksion xəstəliklərin meydana gəlməsinə səbəb olur.
Bəzən körpələr nəfəs borularına qida getməsi nəticəsində ölümlə də üzləşirlər. Ən təhlükəlisi isə budur ki, belə hallar çox ani olaraq baş verir. Belə hallarda nə ananın, nə də həkimin yardımı körpənin köməyinə çatmır. Ona görə də körpəyə yemək yedirərkən tənbəllik etmək olmaz.
Bəzənsə körpə özünü uzanmış vəziyyətdən xilas etmək üçün ağzına qoyulan qidaları saxlayaraq udmur və ya ağzından çıxarır. Əslində o bu addımı boğulmamaq üçün atır


Davamı →