Məşhur Danimarka nəzəriyyəçi fiziki, müasir kvant mexanikası yaradıcılarından biri Nils Bor 1885-ci ildə Kopenhagen universitetinin fiziologiya professoru ailəsində anadan olub.
Kiçik yaşlarında Bor əl əməyinə maraq göstərmiş və fiziki iş ona həmişə böyük ləzzət verərmiş.
1903-cü ildə Nils Bor Kopen­hagen universitetinə daxil olur. Tələbəlik illərində Bor səthi gərilməyə aid müsabiqə işini yerinə yetirib Danimarka EA-nın qızıl medalını alır. 1907-ci ildə yazılmış bu əsər Borun ilk elmi işi olub. Borun sonrakı elmi işi onun doktorluq dissertasiyası olmuşdur. Bor 1911-ci ilin əvvəllərində «Metalların elektron nəzəriyyəsinin analizi» mövzusunda doktorluq dissertasiyası müdafiə edir. Bu dissertasiya işində Bor metalların daxilində sərbəst elektronların mövcud olması təsəvvürləri əsasında metalların istilik və elektrikkeçirmə xassələrini izah etmişdir.

Ardı →

Dünyanın fizika alimləri xəzinəsində Bekkerel familiyalı dörd nəfər fizik vardır.
1. Antuan Sezar Bekkerel (08.03.1788 — 18.01.1878), Paris EA-nın üzvü (1829), Paris Milli Təbiyyat-Tarix muzeyinin professoru (1837). Əsərləri: flüoressensiya, fosforessensiya, termoelektrik, elektrokapilyarlıq, kristallooptika, qalvanik elementlər nəzəriyyəsi və bu kimi elm sahələrinə aiddir. 1829-cu ildə zəif polyarlaşan qalvanik element kəşf edib.
2. Aleksandr Edmon Bekkerel (24.3.1820-11.5.1891) Antuan Sezarın oğlu. Paris EA-nın üzvü (1863), əsas tədqiqat sahəsi fosforessensiya hadisələrinin öyrənilməsinə aiddir.
Davamı →

«Amper — elektrikin Nyutonudur»
C.K.Maksvell

Amper (22.1.1775-10.6.1836) — böyük fransız fiziki və riyaziyyatçısı olub, müasir elektrodinamikanın banilərindəndir. O, Lion şəhərində zadəgan ailəsində anadan olmuşdur. Onun atası mükəmməl təhsil alaraq, əvvəllər tacir olmuş sonralar isə Lion şəhərində Krallığın prokuroru vəzifəsində işləmişdir. Amperin atasının fransız alim və yazıçılarının, eyni zamanda Yunan və Roma klassiklərinin əsərlərindən ibarət zəngin kitabxanası olub.

Amper heç vaxt məktəbdə oxumayıb, atasının kitabxanasından istifadə edərək evdə təhsil alıb.

10-11 yaşlarında çoxlu fransız kitabları oxuyub, sonra isə atasının köməyi ilə latın dilini öyrənib. Amperin 14 yaşı olaanda əsas bilik mənbəyi kimi «Ensiklopediyanın 20 cildini oxuyub qurtarıb.»

Ardı →

Verner Karl Heyzenberq (alm. Werner Heisenberg, 5 dekabr 1901, Vürzburq – 1 fevral 1976, Münhen) – görkəmli alman fiziki, matriks kvant mexanikasının yaradıcısı, 1932-ci il fizika üzrə Nobel mükafatı laureatı. 1976-cı ildə xərçəng xəstəliyindən vəfat etmişdir.

Həyatı
Verner Heyzenberq 1901-ci ildə Vürzburqda Bizans tarixi professoru Avqust Heyzenberqin ailəsində anadan olmuşdur. Fizikanı Münhendə Zommerfildin rəhbərliyi altında öyrənmişdir. Universiteti cəmi üç ilə bitirmişdir. «Maye axınlarının stabilliyi və turbulentliyi“ mövzüsunda dissertasiya müdafiə edir. 1924-cü ildə Göttingendə Maks Bornun assistenti işləyir. Bir müddət isə Kopenhagendə Nils Borun yanında çalışır. Növbəti illərdə Maks Born və Paskual Yordanla birlikdə kvant mexanikasının ilk variantı olan matriks mexanikasının əsasını qoyur. 1927-ci ildə cəmi 26 yaşında Leypçiq universitetinin professoru təyin olunur. 1932-ci ildə isə fizika üzrə Nobel mükafatına layiq görülür. 1942-45-ci illərdə Kayzer Vilhelm adına fizika institutuna rəhbərlik edir və Berlin universitetində dərs deyir. Məhz Berlində ikən 3-cü Reyxin Silahlı Qüvvəlır İdarəsinin uran layihəsində iştirak edir. 1945-46-ci illərdə İngiltərədə saxlanıldıqdan sonra Almaniyaya qayıdır və Münhendə Maks Plank adına fizika institutunun direktoru təyin edilir.

Dahi fizik 1936-cı ildə Elizabet Şumaxerlə evlənir və yeddi övlad atası olur. Oğullarından biri- Martin Heyzenberq genetika professoru olur.

Ardı →

Paskal görkəmli fransız riyaziyyatçısı, fiziki və filosofudur.
O, 19 iyun 1623-cü ildə Fransanın Klermon-Ferran şəhərində riyaziyyatçı ailəsində anadan olub.
Paskal atasının rəhbərliyi ilə riyazi təhsil almış və istedadlı olduğunu gənc yaşlarında büruzə vermişdir.
Riyaziyyata daha çox maraq göstərən Paskal 16 yaşında Konik kəsişmələrə həsr edilmiş proyektiv həndəsənin əsas teoremlərindən birini yazmışdır /Paskal teoremi/. O dövrün alimlərinin çoxu bu gənc riyaziyyatçının belə bir əsəri özü yazmasına inanmırdılar.18 yaşında Paskal Blez hesaba aid toplayıcı maşın ixtira edir. 20 yaşı olanda gənc alimin hesaba, ədədlər nəzəriyyəsinə, cəbrə və ehtimal nəzəriyyəsinə aid bir sıra əsərləri nəşr olunmuşdur.
Davamı →

Rus fiziki E.X.Lents elektrotexnikanın əsasını qoyanlardan biridir. O, Estoniyanın Tartu şəhərində anadan olub. Lents (24.2.1804-10.2.1865) yerli universitetdə oxuyarkən əvvəlcə filologiyanı, sonra isə təbiətşünaslığı öyrənməyə başlayır. Öz elmi yaradıcılığına o, fiziki coğrafiya sahəsindən başlayır və bir fizik kimi ekspedisiyalarda fəal iştirak edir.
1828-ci ildə Lents Peterburq EA-da işləməyə başlayır və 1830-cu ildə fiziki coğrafiya sahəsindən uzaqlaşaraq elektromaqnetizmi öyrənməyə başlayır.
Lentsin əsas tədqiqat işləri elektromaqnetizm və elektrotexnika sahəsinə aiddir. Lents Maykl Faradeyin kəşf etdiyi elektromaqnit induksiya hadisəsini ətraflı tədqiq etmiş, 1833-cü ildə İnduksiya cərəyanının istiqamətini təyin etmək üçün qayda (Lents qaydası) müəyyənləşdirir. Həmin qaydaya əsaslanaraq elektrotexnika üçün əhəmiyyətli prinsip olan elektromaqnitli maşınların dönərliyini müəyyən edir. Öyrənir ki, əgər sarğacı maqnit qütbləri arasında fırlatsaq cərəyan yaranır; əksinə sarğaca cərəyan versək o fırlanar.
Ardı →

Rezerford atom nüvəsinin mövcud olmasını kəşf etmiş, atomun quruluşuna aid planetar model vermiş və ilk dəfə atom nüvələrinin süni çe-vrilməsi prosesini təcrübi olaraq almışdır. O öz fundamental kəşfləri ilə atomun quruluşu və radioaktivlik haqqında elmin əsaslarını qoymuş¬dur.
Ernest Rezerford (30.08.1871-19.10.1937) Yeni Zelandiyada fermer ailəsində anadan olub. Onun atası mexanik, anası isə müəllimə olub. O, məktəb dövründə riyaziyyata daha çox meyl edib və bütün fənləri yaxşı oxuyub. Hər sinifdə oxuyarkən Rezerford təltif olunmuş və mükafatlar almış, müxtəlif maşın və mexanizmlər modeli düzəltmişdir.
Rezerford 1893-cü ildə Kolleci əla qiymətlərlə bitirir və universitetə daxil olur. Onun fundamental tədqiqatları radioaktivliyə, atom və nüvə fizikasına aid olub.
Ardı →

Məşhur ingilis fiziki C.C.Tomson (18.12.1856-30.08.1940) Mançestr yaxınlığında Çitem-hill şəhərində anadan olub. Mançester universitetində oxuyub. 1880-ci ildə Kembric universitetini bitirdikdən sonra Kavendiş laboratoriyasında işə başlayır. Maksvelldən sonra həmin laboratoriyaya məşhur fizik Reley rəhbərlik edib. İlk vaxtlarda C.Tom¬son işığın elektromaqnit nəzəriyyəsinə həsr olunmuş birinci məqaləsini 1880-ci ildə nəşr etdirir. Sonra isə 1881-ci ildə elektromaqnit nəzəriyyəsinə aid daha iki məqaləsini yazıb. Onun bu işləri Reley tərəfindən çox yüksək qiymətləndirilir və ona görə 1884-cü ildə öz yerinə laboratoriya direktoru vəzifəsinə Tomsonu namizəd göstərir.
Ardı →

Görkəmli ingilis fiziki Ç.Vilson 1892-ci ildə Kembric Universitetini bitirib. Onun əsas tədqiqat işləri molekulyar fizika, atom və nüvə fizikası sahəsinə aiddir. O, yağışın və dumanın əmələ gəlməsini öyrənmək üçün uzun müddətli təcrübələr aparmışdır. 15 illik zəhmətdən sonra, buxarın kondensasiyasına dair apardığı tədqiqatların nəticəsində Vilson, 1912-ci ildə «Vilson kamerası»nı ixtira et¬mişdir. Bu cihazı mikroaləmə açılmış «pəncərə» adlandırırlar. Çünki, bu cihaz vasitəsilə yüklü zərrəciklərin izini bilavasitə müşahidə etmək, ya da onun fotoşəkilini çəkmək olur. «Vilson kamerası» atom nüvəsinin, elementar zərrəciklərin, kosmik şüaların tədqiqində, maddənin quruluşunun öyrənilməsində böyük rol oynamışdır.
Vilson kamerasının işi, buxarın kondensasiyasına əsaslanır. Kamera, biratomlu qazlardan biri (helium, arqon) və hər hansı mayenin (su. etil spirti və s.) ifrat doymuş buxarı ilə doldurulur. Kameradan yüksək enerjili yüklü zərrəcik keçdikdə orada olan buxarı ionlaşdırır, zərrəciyin yolu boyunca damcılar əmələ gəlir. Alınmış izin uzunluğu, qalınlığı və maqnit sahəsindəki meylinə görə zərrəciyin təbiətini və xassələrini öyrənmək, onun kütləsini, yükünü, impulsunu təyin etmək olar.
Müxtəlif nüvə reaksiyaları ilk dəfə Vilson kamerasında müşahidə edilmişdir. Pozitron, π,μ,κ-mezonlar, hiperonlar Vilson kamerasının köməyi ilə kəşf olunubdur. Vilson kamerası metodu hazırda nüvə proseslərinin tədqiqində çox mühüm rol oynayır.
Çarlz Vilson 1900-cü ildə London Kral cəmiyyətinin üzvü seçilmiş. 1900-1934-cü illərdə Kembric universitetində işləmişdir.
Çarlz Vilson «buxarın kondensasiyası vasitəsilə yüklənmiş zərrəciklərin yolunu görünən edən metoduna görə» 1927-ci ildə Nobel mükafatı almışdır.

Mənbə Fərhad Hacıyev Görkəmli fiziklər kitabı
Davamı →

Georq Simon Om alman fizikidir. Om Almaniyanın Erlangen şəhərində anadan olub. Om gimnaziyanı bitirdikdən sonra Erlangen universitetinə daxil olur. Universiteti bitirdikdən sonra orta məktəbdə müəllim işləməyə başlayır və eyni zamanda doktorluq dissertasiyasına müstəqil olaraq hazırlaşır. 1811-ci ildə o, Erlangen universitetində doktorluq dissertasiyası müdafiə edir və Almaniyanın müxtəlif məktəblərində fizika-riyaziyyat müəllimi işləyir. Orta məktəb müəllimi işləyərkən Om 1820-ci ildə cərəyan şiddəti ilə gərginlik arasındakı asılılığı öyrənmək üçün eksperiment aparmağa başlayır.
Davamı →