İnsanoğlu böyük bir məqsəd üçün yaradılmışdır. Aləmlərin Rəbbi, yer üzündə xəlifəm dediyi insana lazımlı bütün təchizatları vermişdir. İslamın fitrət dediyi bu təchizat mexanizmi fərqli şəkillərdə işləyir. İnsan hələ ana bətnində ikən anasının bioloji və psixoloji hallarından təsirlənər və xarici dünyadan beləcə xəbərdar olmağa başlayar. Beləcə şüuraltı adı verilən sistem də avtomatik olaraq dövrəyə girmiş olar.

Əbu Hüreyrədən (r.a.) rəvayət edildiyinə görə, Allah Rəsulu (s.ə.s.) belə buyurmuşdur:
“Hər doğulan uşaq yaradılış üzrə doğular. Sonra ana-atası onu yəhudi, xristian və ya atəşpərəst edər” (Buxari).

Bu hədisi-şərif doğulan hər insanın öyrədilməyə hazır olduğunu göstərir.
Yaradılış və genlərlə keçən xüsusiyyətlər sayəsində uşaq, valideynlərin əlində formalaşmağı gözləyən yumşaq bir xəmir kimidir. Onu formalaşdırmaq, yəni yetişdirmək, öyrətmək, başda ana-atanın məsuliyyətindədir.
Davamı →

Şahin bir daha anasını görməyəcəkdi, “Anacan, bağışla məni“, — deyə bilməyəcəkdi. O indi bu sözləri anasının qəbrinin üstündə deyirdi...
Zeynab xalanın həyat yoldaşı dünyasını dəyişəndə ailənin tək övladı Şahinin 15 yaşı vardı. Həmin gündən o, oğluna həm analıq, həm də atalıq etmişdi. Müxtəlif geyim əşyaları toxuyaraq onları satır və bununla da çörək pulu qazanırdı.
Şahin orta məktəbi “əla“ qiymətlərlə qurtarmışdı. İmkansızlıqdan təhsilini davam etdirə bilməmişdi. Amma əlindən hər iş gəlirdi…
Davamı →

Deməli, bir gün bir oğul anasını restorana gətirmişdi. Ana yaşlı idi, əlləri əsdiyindən yeməyini paltarına və süfrəyə dağıdırdı. Restorandakı bəzi müştərilər bunu narazılıqla qarşılayırdılar. Amma oğul sakitliyini pozmur və anasına qulluq edirdi. Yemək bitdikdən sonra o anasını əl-üz yuyulan yerə aparıb onun əllərini yudu, saçlarını darayıb, üst-başını qaydaya saldı, eynəyini düzəltdi.
Bu zaman bütün restoran onlara tamaşa edirdi.
Oğlan hesabı ödəyib anası ilə çıxışa tərəf yönəldi. Bu zaman yaşlı bir kişi onun arxasınca çağırdı :
— Sizə elə gəlmirmi ki, burda bir şey qoyub getdiniz ?
— Xeyr, heç nə qoymamışam.
— Yanılırsınız, siz burda hər bir oğula dərs, hər bir anaya isə ümid qoyub gedirsiniz!

Dünyada ən yaxşı şey uşaq olmaqdır. Bütün çirkinliklərdən uzaq olmaq, bir sözlə, günahsız olmaqdır. Lakin indi sosial qayğıya ehtiyacı olan təbəqə arasında uşaqlar da xüsusi yer tutur. Çünki birdən elə yaş dövrü yaxınlaşır və o günahsız uşaq o qədər təcavüzlərə məruz qalır ki, artıq özü də təcavüz etməyə başlayır. Bütün bunlarsa ilk başda ailədən qaynaqlanır. Ailə sevgisindən uzaq qalan bir uşaq təbii ki, həm ailə təcavüzünə, həm də cəmiyyətin zorakılığına məruz qalır. Əfsuslar olsun ki, bu gün bir çox uşaqlar bazar iqtisadiyyatının tərkib hissəsinə çevrilib. Onlar qurban olmağa, satılmağa, həyatın ən pis üzünü belə görməyə məcbur olurlar. Azyaşlı uşaqların əməyə cəlb olunması onların istismar olunmasıdır. Bu gün uşaqlara qarşı zorakılıq, onlardan sui-istifadə tüğyan edir. Hətta valideyni tərəfindən zorlanmaya məruz qalan uşaqlar da az deyil. Məlumdur ki, zəmanəmizdə uşaq alverinə daha çox rast gəlinir. Qeyd edək ki, uşaqlara diqqət və qayğının daha da artırılması onların cəmiyyətə yararlı bir övlad kimi yetişdirməyin lazım və vacib olduğunu diqqət mərkəzinə çatdırmaq üçün bu sahədə fəaliyyət göstərən təşkilatlar lazımi işləri görür.
Davamı →

İslam insanların yaddaşına uyğun olaraq göndərilən bir dindir. Qurana və Həzrəti Peyğəmbərin hədislərinə nəzər salsaq, bu uyğunluğu aydın şəkildə görə bilərik. Uyğunsuzluq kimi qələmə verilənlər isə sonradan din adına ortaya atılan mövhumat və xurafatlardır ki, bunların da İslamla heç bir aidiyyatı yoxdur. Bu gün əfsuslar olsun ki, İslama məxsus olmayan məsələlərdən biri də azyaşlı uşaqların evləndirilməsi və ya ərə verilməsidir. Bəzi valideynlər müxtəlif məqsədlərlə, xüsusilə də kiçik qız uşaqlarını ərə verərkən buna dindən və adət-ənənələrdən bəhanə axtarıb taparaq özlərinə bəraət qazandırırdılar. Bəs, bu bəhanələr nədən ibarətdir? İslamın bu məsələyə münasibəti necədir?
Ardı →

Müsəlmanlar ailəsində uşağın dünyaya gəlməsi bu ailənin həyatında ən böyük və mühüm hadisələrdən sayılır.

İslamda uşaq bu ailəyə Allah tərəfindən verilən əmanət kimi qəbul olunur və bu səbəbdən xüsusi qayğı ilə bəslənilir və qorunur.

Şəriətin qanunlarına görə, yenidoğulmuş uşağın ilk eşitdiyi söz «Allah» sözü olmalıdır. Bunun üçün ata (bəzi hallarda baba, əmi) uşağın sağ qulağına azanın sözlərini, sol qulağına isə iqamənin sözlərini deməlidir. Bu adətin dərin mənası var. Məsələ burasındadır ki, insanın bu dünyada əsas düşməni olan şeytan yeni insanın dünyaya gəlməsini «səbirsizliklə» gözləyir ki, onu düz yoldan azdırmağa başlasın. Bu səbəbdən çox vacibdir ki, uşağın ilk eşidtiyi söz şeytanın vəsvəsəsi deyil, Allahın adı olsun. Bu insanın bütün gələcək həyatına təsir edəcək.
Ardı →

Ad seçəndə diqqətli olun ki, o ad övladınızın üzərində damğa, qüsur kimi görünsün.
Ailədə uşaq doğulur. Böyük-kiçik hamı ad düşünür, ad seçir. Biri babanın adını məsləhət görür, biri dəbdə olan adlardan birini təklif edir, biri də bu ikisinin arasında bir şey axtarır. Xülasə, fikirlər səslənir, məntiqlər toqquşur. Hamı da öz dediyinə haqq qazandırmağa çalışır.

Valideynin övlad qarşısındakı ilk borcu ona gözəl bir ad verməkdir. Yəni bu işdə məsuliyyət valideynlərin boynuna düşür. Bu haqq onlara aid olsa da, valideynlər bu haqqı könüllü şəkildə babaya, nənəyə də həvalə edə bilərlər.
Ad məsələsi ümumiyyətlə, həssas mövzudur. Qədimdən uşaqlara adlar seçilərdi: Əhməd, Məhəmməd, Mahmud, Mustafa, İsmayıl, Əli, Həsən, Hüseyn, Mehdi, Sahib, Xədicə, Fatimə, Ayişə… Bu adların hamısı dini xarakter daşıyır.
Davamı →

Evlənmək iki əks cins insanın bir araya gəlib ailə qurmağı deməkdir. Yaradılış iki cinsdən ibarətdir. Kişi və qadın. Hər cins ayrı-ayrılıqda natamamlıq təşkil edir. Yəni iki cins bir yerdə vəhdət meydana gətirir. Tarix boyu evlənmək haqqında müxtəlif cür mülahizələr mövcud olmuşdur. Şübhəsiz ki, hal-hazırdakı yaşadığımız zaman da keçmişdən geri qalmayıb. Əksinə, evlənməyin artıq məsuliyyət, yük olduğunu isbat etməyə çalışanlar az deyildir. Amma bu qəbildən olanlar nə qədər çalışsalar da, bu ilahi nizamın qarşısında mütləq diz çökürlər. Bəziləri etiraf edir, bəziləri isə təkəbbürdən məğlub olduğunu boynuna almır. Amma qəlbində məğlub olduğunu gözəl bilir.
Davamı →

Övladlarınızı yaxşı yetişdirin. 
Hər zaman sadəcə doğruları dedirdin.
Ürəyi istəmədiyi üçün dərsini oxumadığında «işıqlar yanmırdı» deməsin.
«Vazanı kim qırdı?» dediyinizdə «mən qırdım» deyə bilsin.
Məsuliyyətli olmağı öyrədin.
Birini əzmədən də yuxarılara çıxa biləcəyini öyrədin.
Birini nümunə götürsün istiyirsinizsə; Hz. Mühəmmədi (s.ə.s) tanıdın ona…
Ardı →

Azadın Allahın varlığını qəbul etməsinin qəribə bir hekayəsi vardır.
Bir gün Azad məktəbdəki sinif yoldaşlarıyla Allahın varlığı barəsində mübahisə etdiktən sonra əsəbi və yorğun halda evə qayıtdı.Ortada heç bi şey yoxkən:
-Bu aləm özü-özünə yaranıb,təbiət və fiziki qanunlarla da dəvam edir.Əgər,Allah var olsaydı biz də görərdik,deyə donquldandı.Atası Azadın bu halına təəccüb etdi və ona:
-Nə deyirsən,ay oğul? Əgər fikirləşsən Allahın varlığını ağlınla da tapa bilərsən.Ətrafımızdakl hər şey Allahın varlığını göstərməyə kifayət deyilmi?-sözü ilə kifayətləndi.
Atası Allahın varlığını  Azada maraqlı bir yolla izah etmək istəyirdi.Azad yatanda onun «Azərbaycan dili» dəftərini açıb bəzi səhifələrini çizib qaraladı.Səhər Azad dəftəri açanda dəftəri görüb əsəbləşdi:
— Mənim dəftərimi kim yazıb?-deyə anasının üstünə qışqırdı.
Anası:
-Bilmirəm ay oğul!-dedi.Atası:
-Bəlkə də sənin qələmin özü çıxıb-dedi.Atasının cavabından razı qalmayan Azad:
-Ata,elə də şey olar?-dedi.
Sonrakı gün Azad yenə səhər duranda ayaqqabısının bir tayını tapmadı.Hər tərəfi axtardıqdan sonra ayaqqabını mətbəxin bir küncündə tapdı və:
-Mənim ayaqqabımı bura kim qoyub?-deyə əsəblə çığırdı.Atası isə sakitcə:
-Özü getmişdir,oğul!-dedi.Azad:
— Ata, ayaqqabını öz ayağımı var?O,necə gedə bilər?MƏnimlə zarafatmı edirsən ?
Bir neçə gün Azad qələmini çox axtardı və lap axırda ayaqqabısının içində tapdı.Dözə bilməyib ağladı və:
-Mənə bunları kim edir?-deyə hirslə səsləndi.Atası,bu dəfə Azada yaxınlaşıb,onu sakitləşdirdi və belə dedi:
-Bax oğlum! Bunların öz-özünə hərəkət edə biləcəyinə və bu işlərin edəni axtarırsan.Həiqətən də elədir.Bu çox asan işlərin belə öz-özlüyünə ola bilməyəcəyi açıq-aydındır.madam ki,heç bir iş özü-özündən əmələ gəlmir,onda bu boyda dünya necə fırlanır,ay dünyamızın ətrafında necə dönür,milyonlarca ildir qüsursuz işləyən bu kainatdakı hadisələrin də bir idarə edəni və ya yaradanı olmalıdır ya yox?Elə bu qüsursuz düzümü Quran və onu idarə edən də Allahdır!-Cavabını verdi.Azad bu izahatdan çox təsirlənib:
-Atacan,indiyə qədər həqiqətən də bu baradə heç fikirləşməmişdim.Məktəbda sinif yoldaşlarımızla mübahisə edəndə bu sözü onlardan eşitmişdim.Fikirləşsəndə özüm nəticəni tapa bilmədim.Mənə bunu öyrətdiyin üçün çox sağol.

Hekayədə gördüyümüz kimi hər bir azyaşlı uşaq belə məqamlara toxunur və Allahın varlığı barəsində bir necə suallar düşünürlər.Biz isə onlara təmkinlə elmi deyil belə qeyri-adi yollarla Allahın varlığını sübut etməyə çalışaq çünki onların beyni bunu dərk etmək üçün hələ tam formalaşmayıb.Bunu bacardıqdan sonra isə övladlarımızı balaca körpələrimizi hələ 8-9 yaşlarından namaza öyrədək uşaq cahil vaxtları hələ oğlan uşağı 16-17 yaşına qədər Allah sevgisiylə böyüsə ana-atasına xeyirli övlad olar..Şəxsən mən belə fikirləşirəm..Diqqətinizə görə təşəkkürlər.

Bu mətn internet aləmində ilk dəfə olaraq KAYZEN.AZ saytında yayımlanır.
Mənbə: Hacı Arif Heydəroğlunun tərtib etdiyi «Dini biliklər» kitabı.